”Zeytin Dalı” ekonomiye risk oluşturmuyor
Afrin Harekatı’nı piyasalar risk olarak algılamadı. Borsa tarihi zirve yaparken, dolar geriledi. Uzatılan zeytin dalının ekonomiyi olumsuz etkilemeyeceği, aksine Türkiye’ye birçok açıdan olumlu yansıyacağı vurgulanıyor. Harekata iş dünyası da tam destek verdi. hülya genç sertkaya TÜRKİYE’Yİ tehdit eden terör unsurlarına karşı başlatılan Afrin Harekatı’nda bir hafta geride kaldı.
“Zeytin Dalı” adı verilen harekatı piyasalar temkinli karşılarken, borsa tarihi zirveyi zorladı, dolar 3.80’in altına gerileyerek 3.73’e kadar indi. Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK), Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) birlikleri ile terör unsurlarının üzerine gittiği harekatın ne finansal piyasaları, ne de reel sektörü olumsuz etkilemediği görüldü. “Devletimizin ve askerlerimizin arkasındayız” diyen iş dünyası, Zeytin Dalı Harekatı’na tam destek verdi.
Türkiye ekonomisinin bu ve benzeri operasyonları kaldırabilecek ölçekte olduğuna işaret edilerek, mali disiplinin geniş hareket alanı yarattığının altı çizildi. Ekonomi yönetimi operasyonun ekonomiyi olumsuz etkilemeyeceği vurgulanırken, aksine uzatılan zeytin dalının Türkiye’ye birçok açıdan olumlu yansıyacağı iş dünyası ve uzmanlar tarafından vurgulandı. Bu operasyonla bir takım belirsizliklerin ortadan kaldırılacağı, Türkiye’ye dönük uzun vadeli risklerin bertaraf edileceği kaydedildi. Türkiye’nin terörle mücadele kararlılığının yatırımcılara doğru sinyal vereceği ifade edilerek, Türkiye’nin yabancı yatırımlar için güvenli bir üs, özellikle enerji alanında güvenli liman olarak ön plana çıkacağı kaydedildi. Smır ötesi operasyonların Türkiye’nin savunma endüstrisinde yerlilik ve millilik oranım artıracağı ve savunma sanayi ihracatına olumlu yansıyacağı belirtilerek, bölgenin terörden temizlenmesiyle 3.5 milyon Suriyeli mültecinin geri dönmesinin ekonomik ve sosyolojik önemine işaret edildi. Bu arada hükümetin yatırımları ve istihdamı teşvik etmek amacıyla hazırladığı yeni bir torba yasanın önümüzdeki günlerde hayata geçirileceği müjdesi ise ekonominin normal seyrini sürdürdüğünü, Türkiye’nin büyümeye, üretime, yatırıma ihracata odaklanarak yoluna devam ettiğini ortaya koydu.
“OLUMSUZ YANSIMASI OLMAZ”
Afrin operasyonunun ekonomiyi olumsuz etkilemeyeceğine yönelik açıklamalar başta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere ekonomi yönetimi tarafından her fırsatta dile getirildi. Zeytin Dalı Harekatı’nm Türk ekonomisine en küçük olumsuz yansıması olmayacağını vurgulayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, ekonomide güçlü olunan bir dönemde bu adımın atıldığının altını çizdi. Harekatın seri olacağım açıklayan Başbakan Binali Yıldırım ise, ekonominin olumsuz etkilenmeyeceğini belirtti. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek de “Yatırımcı rahat olsun, operasyon meşru” ifadelerini kullanarak Afrin Harekatı’nın ekonomiyi etkilemeyeceğini kaydetti. Operasyonun ekonomiye olumsuz bir etki getirmesinin söz konusu olmadığım vurgulayan Maliye Bakanı Naci Ağbal, borsa, döviz ve finansal piyasaların istikrara işaret ettiğini ifade etmişti. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci’nin operasyon öncesinde yaptığı açıklamalar da Afrin operasyonunun ekonomiye negatif etkisi olmayacağı yönündeydi.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Faruk Özlü, Türk askeri yurtdışmda bir operasyon yaparken borsanm rekor kırmasını, doların düşmesini, ekonomik göstergelerde olumsuz bir tablo yaşanmamasınm iki faktöre bağlı olduğunun altını çizdi. Özlü, bu faktörleri, “Terör örgütlerine karşı Türkiye’nin güvenliğini sağlamak üzere yaptığı bu operasyonun haklı gerekçelere dayanması ile Türk ekonomisine duyulan güven ve ekonominin sağlam temellere dayanması” olarak açıkladı. Özlü, “Operasyonun ekonomiye önemli olumsuz bir etkisi olmayacaktır” dedi.
“ALTYAPI SAĞLAM”
Medipol Üniversitesi işletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Kerem Alkin, bütçede savunma harcamalarına yönelik olarak ek kaynak oluşturulduğuna dikkat çekerek, “Türkiye, büyümeye, üretime, yatırıma ve ihracata odaklanarak yoluna devam eder” dedi. Prof. Alkin, nasıl Fırat Kalkanı Harekatı’nın ekonomiye olmadıysa Zeytin Dalı Harekatı’mn da etkisi olmayacağını vurguladı. Alkin, “Ekonomimizin altyapısı sağlam. Şu anda dünya ekonomisinde bütçe performansı ve kamu borç stokunun milli gelire oranı itibarıyla bizim gibi durumu iyi olan çok az ülke var. Mali disiplin bize müthiş bir hareket alanı tanıyor. Yeri geldiği zaman ekonomik büyümeyi desteklemek için, yeri geldiği zaman Türkiye’nin ve bölgenin güvenliğini sağlamak adına yapmamız gereken operasyonları yönetebilmek adına esneklik kazandırıyor” ifadelerini kullandı.
Bu tür askeri operasyonların birkaç katmanda etkileri olacağını söyleyen Alkin, bunlardan birinin Türkiye’nin savunma endüstrisinde yerlilik ve millilik becerisini hızlandırması olduğunu söyledi. Burada bu askeri operasyon sırasında TSK’nm başarısına yaptığı katkı itibarıyla yerli ve milli imkanların, yazılım, donanım askeri teçhizat ve mühimmat konusundaki yeni becerinin, bölgedeki bütün ülkeler açısından TSK’nm gücüne güç katması itibarıyla ilgi odağı olduğunu söyleyen Alkin, dolayısıyla bu durumun Türkiye’nin savunma sanayi ihracatına da olumlu yansıyacağını dile getirdi.
“TÜRKİYE’Yİ SARSMAZ”
Askeri harekatların maliyetli bir iş olduğunu söyleyen TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nihat Ali Özcan, askeri birliklerin barış koşullarından daha fazla tüketim yaptığının altını çizdi. Zeytin Dalı Harekatı’mn Türkiye ölçeğindeki bir ülkeyi ekonomik olarak sarsacak askeri bir operasyon olmadığını vurgulayan Özcan, “Türkiye yıllardır PKK meselesi nedeniyle bu ve bundan çok daha büyük operasyonları rutine bağlamış şekilde götürüyor. Afrin Harekatı belli bir bölgeye kadar gelip, orada yeniden hayatın normalleşmesi sürecinde; orada yaşayan sivil halkın yaşamını kolaylaştırmak, evlerine dönmelerini sağlamak için yol, hastane, elektrik, su ve kanalizasyon gibi altyapı yatırımlarının yapılması gerekecek. Bu da Türkiye için bir maliyet unsuru olacak. Aynısını Çerablus ve El Bab’da da yapıyoruz” dedi.
Sınır ötesi harekatların savunma harcamalarını artırıcı etkisi olduğuna dikkat çeken Özcan, bu harcamaların Türkiye’nin karşılayamayacağı bir tutar olmadığını vurguladı.
Savunma uzmanı Turan Oğuz ise, Afrin Harekatı’nm maliyetini çıkarmak için henüz çok erken olduğunu vurguladı. Operasyon çerçevesinde bölgeye ne kadar asker gireceği, operasyonun ne kadar süreceği, ne kadar mühimmat harcanacağı gibi unsurların henüz belli olmadığını ifade eden Oğuz, “YPG dışarıdan destek alırsa, bölgeye belki hesaplananın iki katı kuvvet aktarılması gerekebilir. Belki de harekat beklenenden daha kısa sürede tamamlanır” dedi.
Fırat Kalkanı Harekatı’nda günlük maliyetin 3-4 milyon dolar olduğunun düşünüldüğünü aktaran Oğuz, “ÖSO’nun altındaki araçları, kullandığı mühimmatı biz veriyoruz. Araçları silahlandırıyoruz. İlk etapta bölgeye 6 bin 400 Türk askeri girdi. 3 bin kişilik ÖSO gücünün girdiği düşünülüyor. Bu sayı 10 binin üzerine çıkacak. Bunların hepsi operasyon maliyeti. Tabii ki bizim maliyetlerimiz ABD’nin yaptığı operasyonlar gibi değil. Çok uygun maliyetler. Mümkün mertebe yerli ürünler kullanmaya çalışıyoruz. O yüzden ABD’nin aynı büyüklükteki bir harekatının dörtte biri maliyetle operasyon yapabiliyoruz” dedi.
“DESTEK ÇOK FAZLA”
Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Dış Politika Araştırmacısı Can Acun, Türkiye ekonomisini de etkileyecek bir belirsizlik ortamının Afrin Harekatı kapsamında oluşmadığını belirterek, harekatın başarılı bir şekilde yürütülerek, terör tehditlerinin temizlenmesiyle Türkiye ekonomisine orta ve uzun vadede olumlu etkisi olacağını ifade etti.
Rusya, ABD ve diğer devletler tarafından “sürenin sınırlı olması” şeklindeki uluslararası baskının operasyon sürecini nasıl etkileyeceğine ilişkin sorumuzu yanıtlayan Acun, Fırat Kalkam’nda da benzer şekilde Türkiye üzerinde baskı üretmeye çalışıldığını, ancak Türkiye’nin kararlı bir şekilde El Bab’ı terör unsurlarından temizlediğini kaydetti. Benzer bir fotoğrafın Afrin’de de ortaya çıkacağını ifade eden Acun, “Türkiye sahada aktif hamlelerine başlamışken, ben geri adım atacağım düşünmüyorum. Türkiye sonuna kadar gidecektir. Ekonomik açıdan bakıldığında operasyonu piyasalar olumsuz algılamadı. Beklenenin bile altında bir tepki oluştu. İngiltere, Almanya gibi destek açıklayan ülkeler söz konusu oldu. Rusya’dan Türkiye’nin pozisyonunu savunan açıklamalar geldi. ABD’nin tepkileri düşük tonajda kaldı. Türk kamuoyunda da harekata yönelik yüksek destek var” şeklinde konuştu.
Acun, Türkiye ekonomisini de etkileyecek bir belirsizlik ortamının harekat kapsamında oluşmadığım ve harekatın başarılı bir şekilde yürütülerek, terör tehditlerinin temizlenmesinin ekonomiye orta ve uzun vadede olumlu etkisi olacağım düşünüyorum” diye konuştu.
