Yönetimde Öykü Anlatımının Rolü
ŞİRKETLERDE ve diğer kurumlarda büyüme ve yeniden yapılanma için çalışmalar yapılırken, şemalar ve grafikler hazırlanır. Kutular ve okların yer aldığı bu yönetim ve süreç şemaları, “powerpoint” sunumlarında şık durur. Ancak bunların insanları etkileme gücü sınırlıdır. Değişimin gerekliliği gerçeğe dayanan öykülerle anlatıldığında ise insanların gözleri birden parlar. Çünkü kendimizi bildiğimizden bu yana öyküler, masallar, fıkralar zihnimizde yer etmiştir. Yazının ve rakamların bulunmasından çok önce destanlar, efsaneler ve kahramanlık öyküleri, kuşaktan kuşağa aktarılmıştır.
Öykü anlatımı günümüzde de büyük önem taşıyor. Beş yılını doldurmak üzere olan kriz ve durgunluk döneminde hükümetler ellerindeki karmaşık politika araçlarını kullanarak canlanmayı gerçekleştirmek istiyor. Ancak ekonomi yönetimleri, halk kitlelerine güven aşılayacak bir kurtuluş öyküsü anlatamadıkları için alınan önlemler yeterince etkili olamıyor.
îçiııde bulunduğumuz zor günlerde şirket yöneticileri de öykü anlatımını verimliliği yükseltmek için kullanıyor.
Stratejik planların ilk bölümünde alan vizyon ve misyon belgeleri çoğunlukla uzun, soğuk ve soyut cümlelerden oluşuyor. Gerçekçi bir vizyon, bir öykü çerçevesinde anlatıldığında ise insanlar bu hedefe varmak için verilecek mücadelenin bir parçası olmak isteyebiliyor.
Öyküler çalışanların motivasyon düzeyini yükseltiyor. Bir ürünün geliştirilme süreci veya bir inovasyon öykii formunda anlatıldığında çalışanlar da benzer yenilikler için uğraş verebiliyor. Öyküye yedirilerek iletilen bilgi daha kısa sürede içselleştiriliyor.
BAŞARI ÖYKÜLERİ
Şirketin geçmişindeki başarı veya başarısızlık öykülerinin irdelenmesi gelecek için ipuçları veriyor. Herhangi bir konudaki başarı öykülerinin öğretici ve yönlendirici değeri, okullarda verilen eğitimin daha etkili bir şekilde kullanılmasını sağlıyor. Daha önce başarıya ulaşmış insanların başından geçenleri öğrenenler, kendini geleceğin belirsizliklerine karşı daha iyi hazırlayabiliyor.
Bu tür öykülerini okuyanlar, başarılı insanları rol modeli olarak görüyor, onları başarılı kılan etkenlerin ne olduğunu derinlemesine öğreniyor. Öğrendiklerini kendine göre yorumlayanların ve bir iş kuranların büyük bölümü de başarıya ulaşabiliyor.
Esasında başarısızlık öyküleri de başarı öyküleri kadar öğretici olabiliyor. Ancak iş insanları başarısızlıklarını anlatmaya pek gönüllü olmadıkları için bu tür öyküler ancak araştırmacılar tarafından yazılabiliyor.
ÖYKÜLERİN ETKİLİ OLDUĞU ALANLAR
Öykü anlatımı aşağıda görüldüğü gibi ekonominin ve hayatın her alanında etkili olur:
■ Ekonomi: iddialı ama gerçekçi hedeflerle desteklenmiş bir kalkınma umudu, kitleleri her zaman heyecanlandırır. Girişimcileri yeni yatırımlar yapmaya yönelten de çoğu kez umutlu bir geleceğin resmini çizen öykülerdir.
■ Borsa: Öyküler endekslerin inip çıkması sürecinde de etkili olur. Yatırımcılar temel ve teknik analiz kadar etrafta dolaşan öyküleri de dikkate alır. Bir umut ve endişe etrafında kulaktan kulağa aktarılan öykülerin peşine takılanlar borsalara hareket ve canlılık kazandırır.
■ Şirket içi eğitim: İyi anlatılmış örnek olay [case studies) öyküleri ve dünyanın dört bucağından derlenmiş “en iyi uygulamalar”, verilen eğitimin zihinlere kazınmasını sağlar ve insanları yüreklendirir.
■ Proje yönetimi: Bir büyük projeye başlandığında veya hızlı bir değişim dönemi yaşandığında, yönetimin hedeflerini bir öykü çerçevesinde anlatması başarı ihtimalini yükseltir. Sürecin sonunu kavrayan kişi değişimin sıkıntılarına daha kolay katlanır.
■ Siyaset: Öykü anlatımı kitleleri etkileme konusunda vazgeçilmez bir araçtır. Kampanya yönetiminde kullanılan öykülerin bazıları geçmişle bazıları gelecekle ilgilidir. Seçim kampanyaları umutlu bir gelecek öyküsü etrafında örgütlendiğinde kitle desteği artabilir. Yalnız karşı tarafı eleştirmekle yetinen ve bir umudun tahayyülünü ve rüzgârını arkasına almayan bir partinin oy oranını artırması çok zordur.
Faruk TÜRKOĞLU / Para
