Yatırım, üretim, ihracat ve isihdama destek paketi
2018’de bütçeden reel sektöre 37 milyar TL kaynak aktarılacak. Ar-Ge destek bütçesi 4.9 milyar TL olacak. KOBİ’lere 1.7 milyar TL destek kullandırılacak. Eğitime 134 milyar TL kaynak aktarılacak…
SON günlerde vergi ve harç artışlarıyla gündeme gelen 2018 yılı bütçesinde ihracatçıdan KOBÎ’lere, çiftçiden öğrenciye destek yağdırılması öngörülüyor. Yatırım, üretim, ihracat ve istihdam desteklenmeye devam edecek. 2018 yılı bütçesinden reel sektöre 37 milyar TL kaynak kullandırılacak. Bütçeden ihracat desteklerine 3.2 milyar TL, Eximbank sermaye artırımına 1 milyar TL, Cazibe Merkezleri Programı’na 2 milyar TL, sosyal güvenlik primi desteklerine 20.3 milyar TL ödenek ayrılacak. Bütçeden KO-Bl’lere 1.7 milyar TL, esnaf kredileri faiz desteğine 1.5 milyar TL, yatırım teşviklerine 800 milyon TL, turizm sektörü desteklerine 900 milyon TL kaynak aktarılacak. Gelecek yıl Ar-Ge destek bütçesi 4.9 milyar TL, tarımsal destek bütçesi 14.8 milyar TL olacak. Sosyal yardımlar için 50.8 milyar TL ödeneğin tahsis edildiği 2018 bütçesinde, eğitim destekleri de artarak sürecek.
REEL SEKTÖRE 37 MİLYAR TL KAYNAK
Geçen hafta TBMM’ye sevk edilen 2018 Yılı Bütçe Yasa Tasarısı, torba yasa tasarısının ardından TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülecek. Maliye Bakanı Naci Ağbal’m bütçe sunumunu Komisyon’da 24 Ekim’de yapması bekleniyor. Tasarıya göre Türkiye’nin 2018 yılı bütçe giderlerinin 762.8 milyar TL, faiz hariç giderlerinin 691.1 milyar TL, bütçe gelirlerinin 696.8 milyar TL, vergi gelirlerinin 599.4 milyar TL, bütçe açığının 65.9 milyar TL, faiz dışı fazlanın ise 5.8 milyar TL olması öngörülüyor.
Son günlerde vergi ve harç artışları ile gündeme gelen 2018 yılı bütçesini gözden kaçan destek boyutuyla masaya yatırdık. 2018 yılında reel sektöre bütçeden 37 milyar TL kaynak aktarılacak. Bu desteklerden biri sosyal güvenlik primi desteği olacak. 2018 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısı’na ilişkin yaptığı basın toplantısında Maliye Bakanı Ağbal, 2018 yılında işveren sigorta primlerinin 5 puanım devletin karşılamaya devam edeceğini açıkladı. Ağbal’ın verdiği bilgiye göre, Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödenmesi gereken prim olarak özel sektörün ödeyeceği 20.3 milyar TL’yi devlet üstlenecek. Kredi Garanti Fonu (KGF) üzerinden 350 bin işletmeye 196.7 milyar TL kefalet sağlayan, 219 milyar TL kredi hacmi yaratan hükümet, Fon’dan kullandırdıkları tüm kefalet tutarı üzerinden 2018 bütçesine 3 milyar TL kaynak ayıracak. Bu tutar reel sektörün karşılaşacağı kredi risklerinin teminatı olarak devlet tarafından karşılanacak.
KOSGEB BÜTÇESİ YÜZDE 60 ARTACAK
2018 yılı bütçesinden Cazibe Merkezleri Programı için 2 milyar TL aktarılacak. Bütçeden tarımsal kredi faiz desteği için 2.6 milyar TL ayrılırken, KOSGEB bütçesi 2018’de yüzde 60 artışla 1.7 milyar TL’ye çıkacak. 2018’de Halkbank aracılığıyla kullandırılacak esnaf kredileri için faiz desteği olarak 1.5 milyar TL kaynak aktarılacak. Bu faiz desteklerinden 450 bin esnaf yararlanacak. 2018’de bütçeden yatırım teşvikleri için 0.8 milyar TL kaynak aktarılacak. 2017 bütçesinde ekonomi için stratejik öneme sahip olan turizm sektörü desteklerini dört kat artırarak 522 milyon TL’ye çıkaran hükümet, 2018 yılında ise sektöre 900 milyon TL destek aktaracak.
ihracatçılara bütçeden sağlanan ödeneği 2017’de 3 milyar TL’ye çıkartan hükümet, 2018’de ise 3.2 milyar TL ihracat desteği kullandıracak. Gelecek yıl Eximbank’ın ihracatçıya daha fazla teminat ve daha fazla kredi vermesi için sermayesi 1 milyar TL artırılacak.
AR-GE’YE 4.9 MİLYAR TL
Bilgi üreten ve bilgiyi nitelikli bir biçimde kullanarak ticari değere dönüştürebilecek bir Ar-Ge ve yenilik ekosistemini oluşturma hedefine kilitlenen hükümet, 2018 yılı bütçesinden Ar-Ge’ye 4.9 milyar TL kaynak ayıracak. 2018’de TÜBİTAK’ın destek bütçesi büyüklüğü 2.8 milyar TL olacak. Bu çerçevede özel teşebbüs Ar-Ge projeleri için 2018’de 500 milyon TL, akademik ve kamu Ar-Ge projelerine 300’er milyon TL, savunma ve uzay sanayi Ar-Ge projelerine 200 milyon TL, bilim ve diğer toplum projelerine 100 milyon TL, TÜBİTAK kurumsal Ar-Ge ödeneklerine 1.4 milyar TL kaynak aktarılacak.
2018 bütçesinden tarıma ayrılan kaynak yaklaşık 30 milyar TL olacak.
SOSYAL YARDIMA 50.8 MİLYAR TL
2018 bütçesinden sosyal yardımlara 50.8 milyar TL kaynak ayrılacak. Bunun 8.2 milyar TL’si ödeme gücü olmayanların prim giderlerine, 6.4 milyar TL’si engelli evde bakımına, 5.9 milyar TL’si 65 yaş üste ve engelli aylıklarına, 900 milyon TL TL’si sosyal ve ekonomik destek ödemelerine, 100 milyon TL’si ise koruyucu aile ödemelerine gidecek.
Eğitime 134 milyar TL kaynağın ayrıldığı bütçede, 2 milyon öğrencinin faydalanacağı burs ve öğretim kredisi için aktarılacak kaynak 11.2 milyar TL olacak.
1 milyon 400 bin öğrencinin faydalandığı taşımalı eğitim ve yemek yardım programına bütçeden 3.4 milyar TL kaynak sağlanacak. Özel okullara giden 335 bin öğrenciye 2018’de bütçeden 1.5 milyar TL kaynak aktarılacak. 2.4 milyon üniversite öğrencisi 2018’de de harç ödemeden üniversiteye gidebilecek. Bu öğrenciler adına üniversitelere bütçeden 600 milyon TL ödenek aktarılacak.
Pansiyonlarda barınan 341 bin öğrenci için bütçeden 1.1 milyar TL ödenek ayrılırken, 18 milyon öğrencinin ders kitaplarına ücretsiz erişebilmesi için 600 milyon TL kaynak sağlanacak. Öğrencilerin takviye eğitim ihtiyacı için okul bünyesinde hafta içi ve hafta sonlarında takviye kurs kapsamında bütçeye 1.6 milyar TL ilave kaynak aktarılacak. Yaklaşık 380 bin engellinin eğitim hizmeti için bütçeden gelecek sene 2.6 milyar TL kaynak ayrılacak.
BURS VE KREDİ TUTARI 470 TL
Yükseköğretime, merkezi yönetim bütçesinden 41.7 milyar TL kaynak ayrılacak. Yükseköğretim öğrencilerine verilen burs ve kredi tutarı 2018’de 425 TL’den 470 TL’ye çıkacak. 2002’de 188 bin olan yurt kapasitesi, 2017’de artan standartlarla 619 bine yükseltildi. Son iki yılda 165 bin öğrenci için ilave yurt imkanı verdiklerine dikkat çeken Ağbal, 2018’de açacakları yeni yurtlarla toplam yurt kapasitesinin 711 bini aşmasını hedeflediklerini, bu çerçevede de yurtlar için bütçeden ayırdıkları kaynağı 2017’ye göre yüzde 22.5 artırarak 13.9 milyar TL’ye çıkardıklarını dile getirdi.
2018 yılı bütçesinden şehir hastanelerine 2.6 milyar TL kaynak ayrıldı. Ağbal bu ödeneğin bir kısmının sabit kira ödemelerinden, bir kısmının da hesaplanan değişken hizmet bedellerinden oluştuğunu açıkladı. 2018 bütçesinden ulaştırmada garanti ödemelerine ise 3.6 milyar TL kaynak ayrıldı. Ağbal yapılan hesaplamalara göre, ilk yıllarda böyle bir garanti ödemesi olsa bile sonraki yıllarda trafiğin hızla artması sayesinde buradaki garanti ödemelerinin biteceğini, buradan ilave gelir sağlanacağını kaydetti.
KURUMLAR VERGİSİ
Önceki yıllara ilişkin ekonomik gelişmeler, eğilimler ve gelecek yıla ilişkin beklentiler dikkate alınarak hazırlanan bütçe yasa tasarısına göre 2018’de vergi gelirleri tahsilatının ret ve iadelerle mahalli idare ve fon payları dahil 667.3 milyar TL olması hedefleniyor. Bu çerçevede gelecek yıl bütçesinde Gelir Vergisi’nden 127.3 milyar, Kurumlar Vergisi’nden ise 70.7 milyar TL’lik gelir bekleniyor. Bilindiği üzere TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda “torba yasa” tasarısına eklenen madde ile kurum kazancı üzerinden yüzde 20 oranında alman Kurumlar Vergisi, 2018, 2019 ve 2020 vergilendirme dönemlerinde yüzde 22 olarak uygulanacak. Bakanlar Kurulu, bu oram yüzde 20 oranına kadar indirmeye yetkili olacak. Gelecek yıl dahilde alman KDV geliri 122.4 milyar TL’ye yükselecek.
ÖTV GELİRİ 148 MİLYAR TL ÖNGÖRÜLDÜ
Gelecek yıl ÖTV’den 147.5 milyar TL’lik tahsilat öngörülüyor. ÖTV’nin dağılımına bakıldığında, 2018’de petrol ve doğalgaz ürünlerinden 68.5 milyar TL, motorlu taşıtlardan 23.5 milyar TL, alkollü içkilerden 10.6 milyar TL, tütün mamullerinden 37.8 milyar TL, kolalı gazozlardan 987 milyon TL, dayanıklı tüketim ve diğer mallardan 6.3 milyar TL gelir hedefleniyor.
Tortta yasa tasarısında Motorlu Taşıtlar Vergisi’ne (MTV) yapılan zamların ardından 2018’de yüzde 22.7 artışla 13.6 milyar TL gelir bekleniyor. Veraset ve intikal vergisi gelirinin ise 2018’de yüzde 49.3 artarak 1.2 milyar TL olması öngörülüyor.
Yeni yılda harçlardan 2017’ye göre yüzde 22.2 artışla 23.7 milyar TL gelir elde edilmesi hedefleniyor. Tasarıya göre bunun 13.4 milyar TL’lik bölümünü tapu harcı oluşturacak. Bütçe tasarısına göre devlet, ticaret sicil harçlarından 314.7 milyon TL, esnaf sicil harçlarından 46.2 milyon TL, yargı harçlarından 4.5 milyar TL tahsilat yapılacak. Gelecek yıl pasaport ve konsolosluk harçları için 1.3 milyar TL harç ödenecek, trafik harçlarından da bütçeye 631.1 milyon TL aktarılacak. 2018 bütçesinde para cezalarından 12.1 milyar TL gelir hedefleniyor.
TAŞINMAZ SATIŞINDAN 2.1 MİLYAR TL
Bütçe tasarısma göre hükümet taşınmaz satışlarından 2017 yılına göre yüzde 16.3 artışla 2.1 milyar TL gelir bekliyor. Bu gelirlerin 822 milyon TL’sini arsa, 1.1 milyar TL’sini de diğer taşınmaz satışları oluşturuyor. 2017 yılının ilk sekiz aylık gerçekleşmeleri de dahil olmak üzere son beş yılda taşınmaz satışlarından yaklaşık 8.9 milyar TL gelir elde eden hükümet, önümüzdeki üç yılda taşınmaz satışlarından toplam 7.2 milyar TL gelir öngörüyor.
Üç yılda 3.2 milyon yeni istihdam sağlandı
İstihdamda artış trendi devam ediyor. 2017’nin ilk yarısında gözlenen yüksek büyümenin sürmesinin yanı sıra, istihdama yönelik uygulanan program ve teşviklerin katkısıyla işsizlik oranının yıl genelinde yüzde 10.8 olarak gerçekleşmesi öngörülüyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun [TÜİK] Temmuz dönemi işgücü istatistiklerine göre, Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı H017Temmuz’da geçen yılın aynı dönemine göre 119 bin kişi artarak 3 milyon 443 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise değişim göstermeyerek yüzde 10.7 seviyesinde gerçekleşti. Temmuzda işsiz sayısı bir önceki aya göre 192 bin kişi artarken, işsizlik oranı 0.5 puan artış gösterdi. Temmuzda geçen yılın aynı dönemine göre tarım dışı işsizlik oranı da değişim göstermeyerek yüzde 13 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 1.3 puanlık artış ile yüzde 21.1 oldu.
İstihdam edilenlerin sayısı bu dönemde 1 milyon 122 bin kişi artarak 28 milyon 758 bin kişi, istihdam oranı ise 1 puanlık artış ile yüzde 48 oldu. İşgücü 1 milyon 239 bin kişi artarak 32.2 milyon, işgücüne katılma oranı ise 1 puan artarak yüzde 53.7 olarak gerçekleşti. Hükümet 2018-2020 Orta Vadeli Program’da, işsizlik oranının 2020’de yüzde 9.6’ya düşmesini öngörüyor. Program dönemi sonunda yaklaşık 3 milyon 217 bin kişilik yeni istihdam sağlanmasını hedefliyor.
Efe BEZCİ / TÜGİAD Başkan Yardımcısı, Besa Grup Yönetim Kurulu Üyesi
“Ar-Ge destek bütçesi umut veriyor”
Türkiye’de ekonominin önündeki en önemli engelin Ar-Ge’ye yeteri kadar destek verilememesi her platformda dile getirilir. Aslında genç girişim ve yenilikçi fikirler açısından çok iyi düzeydeyiz. Örneğin geçen yıl start-up yatırımında Avrupa’nın beşinci büyük pazarı olma başarısını gösterdik. Ama iş uygulamaya gelince bir yerlerde tıkanıyoruz. Fikirlerin uygulamaya geçmesi, yol alması, yatırımda geri dönüşlerin hızlanması için Ar-Ge çalışmalarının sözde değil, özde ilerlemesi ve çok daha fazla kaynak aktarımıyla yürütülmesi gerekiyor. Hükümetin, 2018 yılı bütçesinde Ar-Ge’ye 4.9 milyar TL kaynak ayırması, TÜBİTAK’ın destek bütçe büyüklüğünün 2.8 milyar TL olması geçmiş yıllarla karşılaştırma yapıldığında umut verici. Ama kaynakların nasıl kullanıldığı da bir o kadar önemli.
Doç. Dr. Fatih SARAÇOĞLU / Gazi Üniversitesi İİBF Maliye Bölümü Öğretim Üyesi
Kayıtdışının üzerine gidilerek vergi gelirleri artırılabilir
2017 itibarıyla bütçe dengesinde önemli bir bozulma var. Bu durum mali disiplinin önemini ortaya koyuyor. Nitekim 2018-2020 Orta Vadeli Program’da [OVP] da mali disipline kararlılıkla devam edileceği vurgulandı. Bu çerçevede 2015’e göre ortaya çıkan genişlemenin tersine çevrilmesi için yapısal düzenlemeler ve tedbirlerin gerçekleştirileceği belirtildi. Mali disiplinin kararlılıkla sürdürülmesi bir yandan kamu harcamalarının sınırlandırılmasını ve etkinliğinin artırılmasını; diğer yandan vergi gelirlerinin artırılmasını gerektiriyor. Öte yandan OVP’de özelleştirme uygulamalarına da devam edileceği ifade ediliyor. Gelirler açısından bakıldığında ise, özellikle vergi gelirleri bağlamında içinde bulunduğumuz süreçte motorlu taşıtlar vergisinde artış, kurumlar vergisi oranında artış gibi bazı adımların atıldığını görüyoruz. Temel vergi kanunlarında reforma gidileceği, yüksek vergilendirmenin ekonomik aktiviteleri dışladığı, kayıt dışılığa ittiği alanlarda vergi yükünün düşürülmesine yönelik çalışmalar yapılacağı belirtiliyor.
Bu çerçevede kayıt dışı işlemlerin üzerine gidilerek vergi gelirlerinin artırılması mümkün olabilecek.
HÜLYA GENÇ SERTKAYA
