Yat Aşçılığı Gözde Mesleklerden Biri Haline Geldi
Yat ekonomisi büyürken, yat aşçılığı da gözde mesleklerden biri haline geldi. Yat aşçılığında uzmanlaşan Türk şefler dünyanın dört bir tarafında iş bulabiliyor. Bu konuda eğitim alınabilecek kurum sayısı sınırlı. Pazarda potansiyel büyük…
BİNLERCE yıldır çoğunlukla kadınların mutfaklarda beceri ve sabırla yaptıkları, yaşamın sürekliliğini sağladığı için yaşamsal öneme sahip olan “yemek” faaliyeti günümüzde bir fenomene dönüşmüş durumda. “Yemek yapmak” binlerce yıldır olduğu gibi üç öğün yapılan sıradan bir etkinlik değil de, adeta bir şov, tutkuyla yapılan bir sanat olarak kabul ediliyor günümüzde. Ağza atıldıktan sonra yaklaşık 30 saniye sonra mideye inecek olan lokmanın sofraya gelene kadar geçirdiği süreç, artık bir heykel sanatçısının mermerden sanat eseri çıkarması gibi düşünülüyor. Tabii ki parası olanlar için…
Parası olanlar, bir şova ve sanata dönüşen yemek yapma mesleğini, yani aşçılığı, dünyanın en keyifli yolculuk biçimlerinden birisi olan yat konforunda istediklerinde ise ortaya “yat aşçılığı” denilen şey çıkıyor. îyi bir aşçıysanız ve konuyla ilgili gerekli eğitimleri alaylı ya da okullu olarak aldıysanız, yatlarında keyfi maksimize etmek isteyen zenginlerin dikkatini çekebilirsiniz. Bu girizgâhtan sonra önemli soruyu soralım: Yat aşçısı olmak için ne gerekiyor?
3-10 BİN EURO ARASI MAAŞ
Yat aşçısı olmak için belli kriterlere ulaşmanız şart. Belirlenen eğitimlerin alınmasının ardından, sektörde 5-10 yıl tecrübe edinilmeli ve en önemlisi ise akıcı bir İngilizceye sahip olunmalı. Türkiye’de özel olarak bu mesleğe yönelik açılmış bir kurs ya da eğitim kurumu yok. Sayıları az olduğu için yat aşçılarının örgütlendiği bir dernek de bulunmuyor. Fakat yakın zamanda bu işi profesyonel olarak yapanlar tarafından bir girişim söz konusu olabilir.
Türkiye’de de bir zamanlar sadece Mavi Tur teknelerinde mevsimlik olarak yapılan yat aşçılığı son dönemlerde global örnekleri izler bir biçimde popüler olmaya başladı. Yat turizmi ekonomisinin gelişmesiyle bağlantılı olan meslek ülkemizde de adım adım yaygınlaşıyor.
Bir yat aşçısının aylık kazancı, 3-10 bin euro arasında değişiyor. Profesyonel anlamda Türkiye’de bu işi yapan aşçı sayısı oldukça az. Bunların da önemli bir kısmı mesleğini Avrupa ya da ABD’de icra ediyor. Fakat eldeki bütün verilen Türkiye’de artan zengin ve dolayısıyla yat sayısıyla birlikte bu mesleğe yönelik ilginin katlanarak artacağım gösteriyor.
Mesleğin en büyük avantajlarından biri, lüks yatlarda sürekli seyir halinde olmanız. Denize kıyısı olan ülkeler geziliyor. Öte yandan, gidilen ülkenin ve bölgenin yemek kültürüne ve ürün çeşitliliğine hakim olmak, bu mesleğin en kritik noktası. Çünkü mesleğin varlık nedeni, aşçının gidilen yerde bulduğu malzeme ile müşterisine en lezzetli, “damak çatlatan” yemekler yapması.
Yemek yapmaktan hoşlanan ve bu işi meslek olarak görenler için katılabilecekleri az sayıdaki kurs ve eğitimi mercek altına aldık ve yat aşçılığı konusunda isim yapmış isimlerle görüştük…
MUTFAK SAKATLARI AKADEMİSİ
Altı günde 70 tarif
2004 yılında kurulan Mutfak Sanatları Akademisi (MSA), bu alanın en eski ve en iddialı kurumlarından birisi. Buradan alman sertifikaların uluslararası geçerliliği olması, yurtdışmda iş bulma imkanı sağlıyor. Son zamanlarda, popüler olan yat aşçılığı konusunda da eğitimlerini sürdüren akademi, “Tekne Personeli için Aşçılık Eğitimi” programını düzenliyor. Program altı gün boyunca günde sekiz saat olmak kaydıyla 14 kişilik sınıflarda gerçekleştiriliyor.
Programda, 70’e yakın tarifin uygulamaları ve demo anlatımları yer alıyor. Yıl içerisinde Mart-Nisan ve Kasım aylarında gerçekleşen kursun ücreti 2.500 TL+KDV. Akademide eğitim almayı tercih edenler genellikle tekne personeli ve yeni mezunlar olurken, gemi adamı sertifikası alan ve kaptanlığın yanı sıra kendini mutfakta da göstermek isteyenler de kursa katılıyor.
ULUSLARARASI GEÇERLİ SERTİFİKA
Kursun sonunda öğrenciler, aldıkları derslerin detaylarını içeren, şefler tarafından imzalı bir belgeye sahip oluyor. “MSA portföyünde yer alan profesyonel eğitimleri başarı ile tamamlayan öğrencilere uluslararası geçerlilikte City&Guilds diploması veriyoruz” diyen MSA Yönetici Eğitmen Şefi Cem Erol, bu diplomanın yurtdışmda tanınmış olmasından dolayı oldukça önemli olduğuna dikkat çekiyor.
City&Guilds diploması, denizcilik gereği alınması gereken eğitimleri de içeriğinde barındırdığından, zorunlu denizcilik sertifikalarını alabilmelerini de kolaylaştırıyor. MSA’dan bir sene içerisinde yaklaşık 40 kişi ‘Tekne Personeli için Aşçılık Eğitimi’ programından mezun oluyor. Halen yedi mezunu gemi ve yat aşçılığı yapıyor. Kısa dönemli eğitimlere katılarak, yat aşçılığı yapan kişilerin de olduğunu söyleyen Erol, “Deniz tutkunu olan ve iyi düzeyde yabancı dil bilgisine sahip öğrenciler henüz üniversitede okurken konu ile ilgili araştırma yaparak MSA’yı referans alıyor. Programın sonunda işin profesyonelleri ile ‘Mesleği Tanıtım Günü’ etkinliği düzenliyoruz. Katılımcılar bu sayede konu hakkında daha iyi fikir sahibi oluyorlar” diyor.
Yat aşçılarında aranan özelliklerden birisi de en az 2-3 yıllık tecrübeye sahip olmak. Yabancı dil bilgisi ile tecrübe süresinin uzunluğu yüksek maaş anlamına geliyor. Erol, tekne aşçılarının maaşlarının 3.500 ile 9.500 dolar arasında değiştiğini söylüyor.
EYÜP KEMAL SEVİNÇ (EKS) MUTFAK
Dünya standartlarında eğitim
2011 yılında Anadolu Yakası’nda eğitim vermeye başlayan Eyüp Kemal Sevinç (EKS) Mutfak, başta Türk mutfağı olmak üzere Akdeniz, Fransız, Italyan, Ispanyol, Meksika, Hint, Japon ve Uzak Doğu mutfakları konusunda eğitimler veriyor. Son zamanlarda yat aşçılığına olan talebin artmasıyla programlarına ‘Yat Aşçılığı’ kursunu da ekleyen kurum, gemi adamları ve yat personeline temel mutfak teknikleri ile dünya mutfaklarını üst seviyede öğretmeyi amaçlıyor.
Hafta içi her gün, günde dört saat eğitim alan öğrenciler, toplamda 100 saatlik programa tabi tutuluyor.
Beş haftalık olan bu programda sınıflar 10 kişiden oluşuyor. Sürenin yüzde 75’i mutfak uygulaması olurken, diğer yüzde 25’i ise ilk yardım, yangın eğitimi, hijyen ve depolama konularından meydana geliyor. Programın içeriğinde verilen konu başlıkları, et ve balık pişirme teknikleri, zeytinyağlılar, makarna ve salata sosları, sıcak soğuk mezeler, ekmekçilik, tatlılar, Italyan ve Çin mutfakları oluyor. Talep üzerine açılan programm fiyatı 6 bin TL. Kursun sonunda ise Milli Eğitim Bakanlığı onaylı ve Dünya Aşçılar Birliği tarafından akredite edilmiş sertifika veriliyor.
TALEBİN ARTMASI DOĞAL BİR SÜREÇ
Eğitime talebin mevsimsel olarak değiştiğini söyleyen EKS Mutfak Kurucusu Master Şef Eyüp Kemal Sevinç, sektör hak-kındaki düşünceleri şu sözlerle özetliyor: “Küreselleşmenin her geçen gün artmasıyla iletişim ve ulaşım imkanları da çeşitleniyor. Uluslararası ticaretin yüzde 90’ı deniz yolu ile gerçekleşirken, popülerliğini hiç kaybetmeyen kurvaziyer turları da farklı tatil seçenekleri sunuyor. Deniz ulaşımı bu kadar popüler iken yat aşçılığına olan talebin hızla yükselmesi, olması gereken bir durumdu. Bizim bu programı açmamızdaki en büyük neden ise yat mutfaklarındaki yanlış uygulamaların önüne geçmek ve profesyonellikte dünya standartlarına ulaşmak.”
DENİZ KURT
Lüks yatların aranılan şefi
Deniz Kurt süper ve mega yatların aranan şeflerinden biri. Beş senedir yat sektöründe olan Kurt, 25-85 metreye kadar birçok teknenin şefliğini yapmış. Türkiye’de, Mutfak Sanatları Akademisi’nde eğitim gördükten sonra İtalya’da mastır yapmış. İtalya Milano’da Michelin yıldızlı ve fine-dining restoranlarda çalıştıktan sonra yat sektörüne adım atan Kurt, bu sayede şefliğini yaptığı teknelerle dört kez Atlantik Okyanusu’nu geçmiş. Halen dünyanın her yerinde özel müşterilerine şef olarak hizmet veriyor.
Kurt’a göre, yatlarda şef olabilmek için öncelikle çeşitli restoranlarda çalışılması ve tecrübe etlinilerek belirli bir statüye erişilmesi H gerekiyor. “Sonrasında yat sektörü- 9 ne girmek daha kolay” diyen Kurt, İH vatta şef olmanın restoranda olmaktan daha zor olduğunu vurguluyor. Kurt’un sektör hakkındaki H düşünceleri ise şöyle: Tekne sahiplen bu mesleğin ciddiyetinin H farkında değil. Bu da bu alanda kendine yer edinmenin bir başka zorluğu. Türk yat sahiplerinin en büyük yatı 30-40 metre aralığında. Bizim sektörde maaşlar yatın boyuna göre ölçülüyor. Ne yazık ki Türkiye’deki yat sahipleri bizler kadar donanımlı şeflere ihtiyaç duymuyor. Bu işin kazancına gelince; maaşlar 3 bin ile 15 bin euro arasında değişiyor.
Yatlarda şef olabilmek için öncelikle akıcı bir İngilizce olması gerekiyor. Yat aşçılığında fit bir vücut bile avantaj olarak kabul ediliyor. Hızlılık, çalıştığı alana hakimiyet daha iyi bir performans sergilemeye neden oluyor. Aşçılık diploması dışında yat için uluslararası geçerliliğe sahip olan Maritime tarafından tanınan hijyen sertifikaları, yat aşçılığı sertifikası, güvenlik sertifikaları, STCW denilen okyanus ve denizlerde karşılaşılabilecek sorunlardan nasıl kurtulmanız gerektiğini öğreten kişisel kurtarma teknikleri, ilk yardım, yangın eğitimleri, kan testleri gibi raporlara ihtiyaç duyuluyor.”
EMİNE GÜLSEM SARICAN
Kurvaziyerdeki Türk kadın
Turizm ve otelcilik alanında 19 yıllık bir tecrübeye sahip olan Şef Emine Gülşen Sarıcan, altı yıldır önemli isimlere yat şefliği yapıyor.
Üniversitede turizm ve otel işletmeciliği bölümünde okurken okulunu yarıda bırakmak zorunda olan Sarıcan, alaylı olarak yetişmiş bir isim. Otel ve restoran sektöründe çalışırken, “Bu mesleği daha iyi nasıl yapabilirim” sorusunu kendine sorarak yat şefi olmaya karar vermiş. Öncelikle işe kendine bir web sitesi kurarak başlamış. Bu site sayesinde ilk işlerini almış ve iki iş adamına hizmet ettikten sonra, yurtdışıpa çıkmaya karar vermiş.
Sonrasında zamanın Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy’nin danışmanı Jean Pierre Thomas’m yatında bir yaz boyunca çalışmış. 2014 yılında Hindistan’ın en zengin isimlerinden birisi olan Nusli Wadia’mn ailesine hizmet etmiş. 2015’te ise dünyanın en büyük yat acentelerinden Ocean Independence ile çalışan başka bir yata geçiş yapmış. Louis Vuitton markasının sahiplerine hizmet ederek birçok ülkeyi gezme fırsatı bulmuş. Yaz dönemini bitirdikten sonra sonbahar aylarında Celestyal ve Louis Cruises gemilerinde Executive Sous Chef olarak işe başlamış. Sarıcan, 2600 yataklı bir ı kurvaziyer gemisinde ilk Türk kadm ve ilk kadın executive sous şef yani baş aşçı unvanına sahip.
“TÜRK MUTFAĞI’NIN YERİ AYRI”
Avrupa’nın hemen her ülkesini gezen Sarıcan, hemen her mutfağı deneyimlemesine rağmen Türk mutfağının kendisi için özel bir yeri olduğunu vurguluyor. Bunun sebebi Türk mutfağındaki çeşitlilik. Yat şefi olmanın zor bir iş olduğunun altını çizen Sarıcan, Türkiye’de ise bu mesleğe yönelik eğitimlerin az olduğuna dikkat çekiyor. Bu nedenle Türkiye’de sektöre yönelik çalışmalar yapacağını belirterek, yat aşçılığı konusunda Türk şefleri bir araya toplamayı amaçlıyor. Yatta çalışma şartlarını, mesleğe dair avantaj ve dezavantajları ise şu sözlerle özetliyor: “Öncelikle dalgalara ve denize karşı dayanıklı olmanız gerekiyor. Seyahat boyunca kaldığınız odaların küçük olması da ayrı bir sıkıntı sebebi. Mutfak kısmının en zor yanlarından biri ise ürünlerin karaya göre saklanma koşullarının sınırlı ve bu nedenle zor olması. Mesleğin en güzel yanı ise, gezmeniz, farklı mutfakları tatma imkanı bulmanız ve ilginç kültürleri deneyimlemeniz.”
Yat aşçıları, teknelerle sezonluk ya da yıllık anlaşmalar yapmaları halinde, kış sezonunda çalışmasalar bile maaşlarını alabiliyor. Sarıcan, Türkiye’de yat aşçıların maaşlarının 4-10 bin TL, Avrupa’da ise 4-10 bin euro olduğunu söylüyor.
City&Guilds diplomasının avantajı
City&Guilds, alanında dünyanın en önemli mesleki eğitim akreditasyon kurumlarından birisi kabul ediliyor. CitySGuilds sistemi ve standartları çerçevesinde aldıkları eğitimi, bu kurumun diploması ile tamamlayan kursiyerler, Gordon Ramsay ve Jamie Oliver gibi ünlü şeflerin de sahip olduğu bu uluslararası diploma ile dünya çapındaki işletmelerin mutfaklarında görev yapma fırsatı buluyor.
AYŞEGÜL KÜÇÜKKURT
