Öğrenciler üniversite seçerken hangi meslek dalı üzerine eğitim alacakları büyük önem taşıyor, Bilgi Üniversitesi Öğretim Görevlisi, Gazeteci ve Yazar Dr. Fatos Karahasan geleceğin öne çıkan mesleklerini kaleme aidi.
İletişim ve bilişim sektörlerindeki gelişmeler dünyamızı büyük bir süratle değiştiriyor. Makinelerin gücü artıyor, bağlantılar hızlanıyor, internette oluşan veri her geçen gün daha anlamlı ve daha derin bir hal alıyor. Büyük veri, artırılmış gerçeklik, bulut bilişim, insansı robotlar, nesnelerin interneti, sanal asistanlar, mobil aplikasyonlar, 3D yazıcılar, nanoteknoloj, biomedikal alanındaki gelişmeler, sosyal mecra siteleri ve yapay zeka hayatın her alanını dönüştürüyor.
Makinelerin işletim maliyeti ve iş riski düşük, ayrıca yüksek verimle ve çok hızlı çalışıyorlar, işverenlere “duygusal sorunlar” da çıkarmıyorlar. Bu yüzden, iş dünyasında insanların alternatifi hatta rakibi haline geliyorlar.
SORULARA YANIT ARANIYOR
‘Böyle bir ortamda, dijital dünya nereye gidiyor?’ ‘Sektörler nasıl değişiyor?’ ‘Geleceğin meslekleri neler olacak?’ ‘Geleceğe nasıl hazırlanmak gerekir?’ Yapay zeka insanları işinden edecek mi? Mevcut eğitim sistemiyle geleceğin ihtiyaçlarına nasıl cevap vereceğiz? gibi sorulara yanıt arıyoruz. Ancak, ne yazık ki geleceğin ne getireceğini hiç kimse bilemiyor. Sadece mevcut verilerden yola çıkarak, bazı öngörüler gerçekleştirebiliyoruz. Kesin olan tek şey değişimin kesintisiz olarak süreceği ve tahmin edemeyeceğimiz yeni açılımların ortaya çıkacağı.
HER ALANDA TEKNOLOJİ HAKİMİYETİ
Önümüzdeki dönemde, tüm dünya kültürel, demografik ve ekonomik değişimlerin, göçlerin, küresel iklim değişikliği gibi faktörlerin sarsıcı sonuçlarına tanık olacak. Makineler daha da akıllanacak. Akıllı evler, akıllı ofisler, akıllı fabrikalar ve akıllı şehirlerin içinde yaşamlarımız radikal bir biçimde değişecek. Biomedikal alanındaki buluşlar insan yaşamını uzatacak. Ancak, bu gelişmeler pek çok sorunu da beraberinde getirecek. Geleceğin mesleklerini bugünün bilimsel ve teknolojik gelişmeleri belirleyecek.
Mevcut sanayi 4.0 ve teknoloji yatırımları, önümüzdeki yıllarda hayatın her alanında teknolojinin ağırlığının büyük bir hızla artacağını kanıtlıyor. Tahminlere göre, bugün anaokulunda olan her üç çocuktan ikisi henüz mevcut olmayan işlerde çalışmak durumunda kalacak. Günümüzdeki işlerin bir kısmı doğal olarak devam edecek, hepsi teknolojik gelişmelerden etkilenecek.
OTOMASYON
Geleceğin mesleklerini etkileyecek unsurların başında otomasyon geliyor. Sanayi 4.0’m akıllı sistemleri içinde robotlar kendi aralarında iletişim kurma yetkinliğine sahip. Sanayide insan işgücüne duyulan ihtiyaç azalıyor. Bu da mavi yakalı işlerin azalmasına neden oluyor. Benzer bir biçimde ofislerde çalışan beyaz yakalıların işleri de tehlikede.
Örneğin, ABD’de 2035’e kadar ekonomik işlemlerin yüzde 50’sinin yapay zeka aracılığıyla yapılacağı tahmin ediliyor. Bu da her 10 işten yaklaşık altı tanesinin değişen oranlarda bilgisayarlara devredileceği anlamına geliyor.
İçeriğe Ait Başlıklar
1. SAĞLIK
Dünyamızda bugün 7.7 milyar kişi yaşıyor. Önümüzdeki 30 yıl içinde bu rakamın 9.2 milyara erişeceği öngörülüyor. Bu artış, beraberinde pek çok sorunu da getirecek. Gelişmekte olan ülkelerde su ve gıda, başta olmak üzere kaynak sıkıntıları, hastalıklar ve göçler artacak. Bugünkü tahminlere göre, 2050 yılında, 60 yaş üstü nüfusun oranı iki katma, 80 yaş üstü nüfussa üç katma çıkacak. Teknolojinin sağlayacağı imkanlarla yaşam daha da uzayacak.
Gelişmiş coğrafyalarda yaşlı nüfusun bakım ve sağlık ihtiyaçlarına cevap verecek çözümler aranacak. 5G’nin sağlayacağı yüksek hızlı ve gelişmiş internet biyoteknoloji ve tıp alanındaki gelişmeleri hızlandıracak. Bu da insanlık tarihinin gelmiş geçmiş en büyük tıp devrimini başlatacak. Kentleşme, çekirdek aileye geçiş ve yaşlanan nüfus oranlarındaki artış, Türkiye’de de sağlık çalışanlarına olan ihtiyacı artıracak. Bugün olduğu gibi gelecekte de sağlık sektöründe doktorlara ve diş hekimlerine ihtiyaç olacak. Bunun yanısıra, diğer sağlık hizmetleri alanında da pek çok iş fırsatı doğacak.
EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ İHTİYACI
Kronik hastalıkların bakımı için, hastaneler yerine bağlantılı kişisel sağlık hizmetleri sunacak akıllı sistemlerin sayısı artıyor. Yaşlı ve hasta bakımları, hastanelerden evlere doğru bir gelişim gösteriyor. Evde bakım hizmeti verecek kişiler, gelecekte rahatlıkla iş bulabilecekler.
• Hemşire
Evde sağlık hizmeti süreçlerinde, teknolojiden anlayan diplomalı hemşirelere büyük talep olacak.
• Fizyoterapist
Yaşlanan nüfus oranının arttığı bir toplumda, yaşlı bakımı için makineler ve insanlar birlikte çalışacak. Ancak, yaşlanan bedenlerin ağrılarını azaltmak ya da hareketliliğini sağlamak için, onlara destek olacak fizik tedavi uzmanları gerekecek.
• Sağlık Hizmetleri Yöneticisi
Sağlık kuruluşlarının kaliteli hizmet sunabilmesi ve verimli bir biçimde yönetilmesi için eğitimli yöneticilere ihtiyacı var. Bu yüzden, sağlık hizmetleri yöneticilerinin de iş bulma olasılığı yüksek olacak.
2.PERAKENDE
• Kamyon ve TIR sürücülüğü
E-ticaret yaygınlaştıkça, şirketlerin doğrudan tüketiciye ulaşım oranı artacak. Mağazalar azalacak, buna karşın tren, uçak, kamyon ve drone’la sevkiyat gelişecek. Dolayısıyla, kara taşımacılığında, şirketler güvenilir kamyon sürücüleri arayacak.
• Ticari drone pliotları
Amazon gibi perakende şirketleri sistemlerine drone’ları entegre ediyor. Yakın gelecekte, drone’ları kullanacak, sistemleri kuracak ve yönetecek ‘pilotlara’ büyük ihtiyaç olacak. DRONE’LARI KULLANACAK, SİSTEMLERİ KURACAK VE YÖNETECEK ‘PİLOTLARA’ BÜYÜK İHTİYAÇ OLACAK.
3. PAZARLAMA/ YÖNETİM
• Pazar araştırma analistleri
Pazarlama ne kadar dijitalleşse de, insanlar değişmiyor. Bu yüzden, pazar araştırması yapacak bireylere olan ihtiyaç gelecekte de var olacak.
• Proje bazlı insan kaynakları yöneticisi
Freelance çalışanların sayısı arttıkça, şirketlerin insan kaynakları ve yetenek yönetimi politikaları da değişiyor. Gelecekte, projeler için şirket dışından hizmet verecek kişileri bulmak, onları bir sürecin parçası haline getirmek ve yasal süreçleri yönetmek için özel bölümlere ihtiyaç olacak.
4. TEKNOLOJİ
Dijital teknolojiler ve internetin gelişmesi bireylere güç vermeye devam ediyor. Ülkemizde pek başarılı olmayan Uber, dünyanın en değerli markaları arasına girdi. Airbnb turizm sektörünün kurallarını allak bullak ediyor. Paylaşım ekonomisi gelişiyor. Blockchain teknolojisi ekonomik işlemlerde yaygın olarak kullanılıyor. Proje bazlı ve Treelance’ çalışma yapan birey ve grupların sayısı artıyor. Mobil ve bağlantılı cihazlar, sensörler, kameralar, akıllı sistemler aracılığıyla biriken veri geometrik bir biçimde artıyor. Bilim kurgu filmlerinin senaryoları gerçekleşiyor.
Gelecekte, teknoloji alanındaki işlerin artacağını söylemek bir kehanet olmayacak. Ancak, bilgisayarların yapabileceği işlemlerin ötesine bakmak ve yaratıcılık ve hayal gücü gerektiren işlere yönelmek gerekiyor. Teknolojiyle ilgili yakın gelecekte yükselen iş alanlarını şöyle sıralayabiliriz:
• Bilgi güvenliği uzmanlığı
Siber saldırılar, korsanlar, virüsler gelecekte daha da sistematik bir biçimde yapılacak. Verilerin korunması ve bilgi güvenliği alanında çalışan uzmanlar rahatlıkla iş bulacaklar.
• Veri analistleri
Tüm kuruluşların elinde biriken verilerin anlamlı bir hale gelmesi çok önemli bir ihtiyaç halinde. Verilerinden kalıp çıkarmak, sistemler kurmak için veri analistleri gerekiyor.
• Makine mühendisleri
Akıllı makinelerin dünyasında, makine mühendislerine daha çok iş düşecek. Otomasyon hayatın her alanına gireceği için daha karmaşık işlemler yapabilecek makinelere ve mevcut olanların geliştirilmesine olan ihtiyaç artacak. Bu da makine mühendislerine olan talebi yüksek tutacak.
• Elektronik mühendisliği
Bugün olduğu gibi gelecekte de elektronik mühendisliği en çok para kazandıran mesleklerden biri olmaya devam edecek. Makineler için gereken yeni parçaları ve yeni çözümleri yaratacak elektronik mühendisleri tüm sektörlerin gözdesi olacak.
• Yazılım geliştirme uzmanları
Makine ve elektronik mühendislerinin geliştirdiği cihazların çalışması için ihtiyaç duyulan yeni yazılımlar içinse, yazılım geliştirme uzmanları devreye girecek. Mobil uygulama geliştirebilecek yetenekler kolaylıkla iş bulabilecek. Yetenekli yazılımcılar en yüksek ücretle iş bulan kişiler arasında yer alacak.
• Biomedikal mühendislik
Sağlık alanındaki devrimin en önemli parçalarından birisi biomedikal mühendislik. Yakın bir gelecekte, yapay organlar, biyonik vücut parçaları, biyolojik implant’lar yaygınlaşacak. Biyomedikal mühendisler de, bu ürünlerin geliştirme süreçlerinde kilit bir rol oynayacaklar.
• Genetik mühendisliği
Tıp bilimi uzun süredir, genetik hastalıklar, sakatlıkların ortadan kalkması ve yaşlanmanın engellenmesi için çalışmalar yürütüyor. Teknolojik gelişmeler, bu alanda büyük adımlar atılacağını ortaya koyuyor. Genetik mühendisliği gelecekte en çok talep görecek işler arasında yer alacak.
5. EĞİTİM/DANISMANLIK
• STEM eğitmenleri
Çocukların ve gençlerin ‘Science, Technology, Engineeringve Matlı’ sözcüklerin ilk harflerinden oluşan STEM alanında eğitim almasının önemi giderek artıyor. Pek çok ülke, yaygın STEM programları düzenliyor. Dünyada, bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik öğretmenlerine ihtiyaç artıyor. Türkiye’de de benzer bir trend doğacak. Dolayısıyla, temel bilimler eğitimi veren bölümlere yönelmekte yarar var.
• 3D Baskı teknisyenleri
Fütüristler, 3D baskının geleceğin en büyük alanlarından biri olacağı konusunda görüş birliği içindeler.
3D yazıcıların buzdolabı, çamaşır makinesi gibi yaygınlaşacağı öngörülüyor. 3D baskı teknisyenliği, 18 yaşında olan bir genç için, 20’li-30’lu yaşlarında yapacağı ideal bir iş olabilir.
• Artırılmış gerçeklik tasarımcısı
Turizm, perakende, üretim ve eğitim alanlarında artırılmış gerçeklik uygulamaları hızla yaygınlaşacak. Özel gözlükler, biyonik kontakt lensleri gibi teknolojilerle kişinin kendi normal algısının üzerine eklenen ilave bir gerçeklik katmam uygulamaları geliştiriliyor.
Eğitim alanında, artırılmış gerçeklik üzerine çalışacak tasarımcılar, gelecekte kendilerine üginç işler bulabilirler.
DÜNYADA, BİLİM, TEKNOLOJİ, MÜHENDİSLİK VE MATEMATİK ÖĞRETMENLERİNE İHTİYAÇ ARTIYOR. TÜRKİYE’DE DE BENZER BİR TREND DOĞACAK. DOLAYISIYLA, TEMEL BİLİMLER EĞİTİMİ VEREN BÖLÜMLERE YÖNELMEKTE YARAR VAR.
