Türkiye’nin En Güçlü Kadın CEO’ları 2015 Araştırması

Dünyada kadınların topuk sesi gittikçe yükseliyor. Öyle ki ülkeleri hatta ekonominin kalbi olan pek çok kurumu kadınlar yönetiyor. Almanya ve Brezilya’yı yönetenler kadın, IMF’nin ve ABD’nin merkez bankası olan FED’in başında da kadınlar bulunuyor.

İş dünyasına baktığımızda ise erkek egemen sektörlerde bile lider konuma yükselmiş kadın sayısının her yıl arttığını görebiliyoruz. Dünyanın en büyük şirketlerinden General Motors’tan Facebook ve IBM’e kadar pek çok kurumun CEO’luk koltuğunda kadın yöneticiler var.

Türkiye’de ise son dönemde kadının adı taciz, tecavüz, şiddet gibi olaylarla yan yana geliyor. Böyle olumsuz havanın hakim olduğu şu günlerde, iş dünyasındaki kadının gücünü vurgulamak için Ekonomist olarak bu yıl üçüncüsünü yaptığımız “Türkiye’nin En Ğüçlü 50 Kadın CEO’su” araştırmasına start verdik. Çünkü iş dünyasında pek çok zorlukla mücadele eden, aynı zamanda çocuklarının, evinin sorumluluğunu da yüklenerek başarı merdivenlerini çıkmaya çalışan kadınlara ilham olacak başarı hikayelerine bugünlerde her zamankinden daha çok ihtiyaç olduğu düşüncesindeyiz.

■ KİMLER GİTTİ, KİMLER GELDİ?

“Türkiye’nin En Güçlü 50 Kadın CEO’su” araştırmamızın sonucunda bu yılki listede büyük değişimler söz konusu. En büyük değişim ise ilk 10’da yaşandı. Listeden çıkanlar olduğu gibi yeni giriş yapanlar da oldu. Elçin Ergün, Serpil Timuray ve Gülden Berkman’m uluslararası görevlere terfi etmeleri listeden çıkmalarına yol açtı. Zira araştırmamızda sadece Türkiye’de profesyonel olarak şirketlerin tepe yönetimlerinde oturan kadınları listeliyoruz.

Geçen yıl göreve gelen iki kadın yönetici, WPP Türkiye CEO’su Demet ikiler ve Çimsa Genel Müdürü Nevra Özhatay listemizde ilk 10’da yerlerini aldı. Sadece ilk 10’da değil listenin devamında da yıl içinde göreve gelen Doğadan Genel Müdürü Sumru Atalay’dan Alstom Transport Genel Müdürü Arban Çi-tak’a kadar pek çok yönetici yer buldu.

■ İLK SIRADA AZERİ VAR

Türkiye’nin En Güçlü 50 Kadın CEO’su listemizin tepesinde bu yıl OMV Türkiye CEO’su Gülsüm Azeri yer aldı. Geçen yıl ikinci sırada olan Azeri, 33 milyar TL cirosu olan ve binin üzerinde çalışanı bulunan OMV Türkiye’nin icra kurulu başkanlığını 2011 yılından bu yana yürütüyor.

Hayata yaklaşımında rol model olarak annesini aldığını her fırsatta söyleyen Gülsüm Azeri, iş hayatında da sürekli dikkate aldığı iki tavsiye olduğunu ifade ediyor. Bunlardan biri HollandalI bir üst düzey yöneticinin tavsiyesi. Bu yönetici Azeri’ye, “Çok gayretlisin, başarılısın. Buna rağmen işler istediğin gibi gelişmediğinde mutlaka geri dönmek üzere bir açık kapı bırak” tavsiyesinde bulunmuş. Azeri’nin ikinci önemsediği tavsiye ise vizyoner amirlerinden birine ait. Bu kişi de Azeri’ye, “Farklı düşünce tarzlannı dikkate al” diye öğütlemiş. Azeri, o günden bu yana bu iki tavsiyeyi hep uygulamaya çalıştığını anlatıyor.

■ ABAY, İKİNCİLİĞE ÇIKTI

Geçen yıl listemizde dördüncü sırada yer alan ING Bank Türkiye Genel Müdürü Pınar Abay, bu yıl ikinci sıraya yükseldi. 2011 yılında göreve geldiği ING Bank’ın bugün 3,8 milyar TL’nin üzerinde bir ciro büyüklüğüne ulaşmasında ciddi emeği otan Abay, sonuca odaklı çalışma prensibinin başansında en önemli payı aldığını söylüyor. Yetki ve sorumlulukları ekip arkadaş-lanyla dengeli bir şekilde paylaşmayı hedeflediğini anlatan Abay, “Mütevazı ve ulaşılabilir bir üst yönetim kadrosu oluşturdum. Bu sayede sahadaki tüm çalışanlarımız üst yönetime bir telefon kadar yakınlar” diye konuşuyor. GE Türkiye CEO’su Canan Özsoy ise Abay’ın arkasından üçüncü sırada yerini aldı.

■ SEKTÖREL ÇEŞİTLİLİK

Genelleme yapmak kolay olmasa da, üretim ve endüstriden ziyade, hizmet, tüketim, ilaç, finans ve teknoloji sektörlerinde kadın yöneticilerin sayısının listemizde daha fazla olduğunu söyleyelim. Listede uluslararası şirketler ve yerel şirketler dengesinin kurulduğu da dikkati çekiyor. Ancak bu kimseyi yanıltmasın. Kuşkusuz uluslararası sermaye yapısının cinsiyet eşitliği konusunda gösterdiği özel ihtimamı yok sayamayız. Ancak listede uluslararası şirketlerin öne çıkmamasının bir başka nedeni var. Tepe yönetiminde kadınların oturduğu ve uluslararası bazı yaptırımlar nedeniyle cirolarını açıklamayan birçok uluslararası şirket bulunuyor.

Kadınların yönettiği şirketler arasında çok ciddi istihdam yaratanlar var. En geniş ekibe kaptanlık yapan kişilere bakıldığında, ilk sırada Boyner Büyük Mağazacılık Genel Müdürü Deran Taşkıran geliyor. Onun hemen ardında ise ING Bank Genel Müdürü Pınar Abay ve McDonald’s Türkiye Genel Müdürü Dilek Başarır yer alıyor.

■ İSTİHDAMDA KADIN ORANI

Peki bu ekiplerin içinde kadın oranı ne? Boyner Büyük Mağazacılıkla çalışan 6 bin 236 çalışandan yüzde 50’sinin kadınlardan oluştuğunu söyleyen Deran Taşkıran, bu dağılımın kendisinden önce de aynı oranda olduğunu çünkü ‘cinsiyet eşitliği’nin Boyner’in DNA’sında bulunduğunu anlatıyor. Kendisine bağlı yönetim ekibinde Taşkıran ile birlikte altı kadın üst düzey yönetici çalışıyor. Bu, yönetim ekibinin yansının kadınlardan oluştuğu anlamına geliyor. Taşkıran, “Şirket içindeki müdür ve üst düzey çalışan sayısını ele aldığımızda ise kadın oranı yüzde 37 seviyesinde” diye konuşuyor.

Mudo Genel Müdürü Barış Karakullukçu da toplam çalışanları içinde kadın oranının yüzde 50’ler seviyesinde olduğunu anlatıyor. Müdür ve üzeri yönetim kadrolarında görev yapan kadın çalışan sayısının 2011’de 14 iken bugün 22 kişiye ulaştığını belirten Karakulluk- tek bir kadın üyesi bile bulunmaz-çu, konuyla ilgili şöyle konuşuyor: ken, bugün mevcut organizasyonundu yılında yürütme kurulumuzun muzda sekiz kişiden oluşan yürütme kumlumuzun üçü kadın yöneticilerimizden oluşuyor. Benzer bir şekilde direktörlerimizin yüzde 27’sini ve müdürlerimizin yüzde 34’ünü kadın çalışanlarımız oluşturuyor.”

■ POZİTİF AYRIMCILIK VAR

Bu noktada akla tepe yönetimlerdeki kadınların hemcinslerine pozitif ayrımcılık yapıp yapmadıkları sorusu geliyor. Kadın yöneticiler genelde bu soruya evet cevabını veriyor.

Eczacıbaşı Baxter Hastane Ürünleri Genel Müdürü Elif Çelik, Ecza-cıbaşı Topluluğu’nun yürürlükte olan bir uygulaması ile işe altınlarda pozitif ayrımcılık yaptıklarını ve eş düzey iki adaydan kadın olanı tercih ettiklerini söylüyor. Mevcut durumda çalışanların yüzde 41’inin kadın olduğunun altını çizen Çelik, konuşmasına şu sözlerle devam ediyor: “Benden önceki dönemde kadın oranımız yüzde 38’di. Eczacı-başı-Baxter olarak sadece kadın çalışan sayımızı artırmak değil, aynı zamanda kadın çalışanlarımızın yönetimde karar verici mekanizmalarda etkin rol almaları ve yeni kuşak liderler yaratılması konusunda da ciddi adımlar atıyoruz.”

Tat Gıda Genel Müdürü Arzu Aslan Kesimer, prensip olarak yetenekli, vizyon sahibi her kişinin ayrımcılığa ihtiyaç duymadan hakkı olan pozisyona gelmesini arzu etse de, kadının hak ettiği yere gelmesinin doğal evriminde çok uzun nedenle pozitif ayrımcılığı doğru bulduğunun altını çizen Kesimer, iş yaşamında kadın-erkek oranı belli bir dengeye gelene kadar pozitif ayrımcılığa taraftar olduğunu belirtiyor. Şu anda genel müdürlük ve altı işletmelerinde beyaz ve mavi yaka dahil olmak üzere bin 250 çalışanları olduğunu dile getiren Kesimer, bunların yüzde 25’inin kadın olduğunu anlatıyor. Şirkette beyaz yakalı çalışanlar içerisinde ise kadın oranı daha yüksek. Kesimer, burada kadın çalışanların oranının yüzde 30’u aştığını söylüyor.

Citibank Türkiye Genel Müdürü Serra Akçaoğlu da göreve gelmesinin ardından başında bulunduğu kurumda kadın oranında ciddi bir artış sağlayan yöneticilerden biri. Akçaoğlu, genel müdürlüğü öncesinde şirkette çalışanların yüzde 24’ü kadın iken bugün bu oranın yüzde 53’e çıktığını söylüyor.

■ GELECEK PLANLARI

Kadın yöneticilerin önümüzdeki beş yıla ilişkin büyük hedefleri var. Kimi şirketini sektörünün lideri yapmaya çalışacağını, kimi yurtdışı pazarlarda daha yaygın hale getireceğini söylüyor. Yeni yatırım yapma niyetinde olanlar da, farklı markalar yaratmayı planlayanlar da var.

Alstom Transport Genel Müdürü Arban Çitak, Türkiye’de hızlı tren, metro, tramvay ve sinyalizasyon projelerini yakından takip ettiklerini anlatıyor. Çitak, kazanılacak projelere bağlı olarak yerel ortaklarla üretime başlamayı ve ilk etapta Türkiye ve sonrasında tüm Ortadoğu ve Afrika için üretim üssü olmayı kendine beş yıllık hedef olarak belirlemiş durumda.

Mudo Genel Müdürü Barış Karakullukçu, şiketini beş yıl içerisinde 1 milyar TL cirosu olan, 10’dan fazla ülkede satış operasyonu bulunan ve bölgesel bir lider olarak ko-numlandırmayı hedefliyor. Publicis Worldwide Türkiye CEO’su Faika Ergiider, Türkiye’nin en büyük ve itibarlı üç iletişim grubundan biri olma yolunda çalışmalarını sürdüreceğini anlatıyor. Beymen Genel Müdürü Elif Çapçı, şirket bünyesinde yeni konseptler ve yeni markalar yaratmak için çalıştıklarının altını çiziyor. Geçen aralık ayında Trabzon ve Diyarbakır’da iki yeni şube açtıklarını anlatan TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya ise geniş müşteri portföyüne daha yakın olabilmek ve Anadolu’daki güçlerini artırmak amacıyla yeni şube açılışlarına devam edeceklerine vurgu yapıyor.

■ KARİYER YOLCULUĞU

Kadın yöneticiler, beş yıl sonra şirketlerini götürmek istedikleri yerler gibi, bu süre sonunda gelmek istedikleri noktaları da kafalarında belirlemiş durumda. Örneğin Generali Sigorta Genel Müdürü Mine Ayhan, “Generali kendi alanında lider ve global bir şirket olduğu için önümüzdeki beş yıl içerisinde uluslararası bir görevde sorumluluk alabileceğimi düşünüyorum” diyor.

Gelecekte kendilerine farklı kariyer planları yapan kadın yöneticiler de yok değil. Örneğin Yapı Kredi Yatırım Genel Müdürü Gülsevin Yılmaz, odaklanmak istediği yeni alanlar olduğundan bahsediyor. Zamanının birçoğunu sosyal sorumluluk gibi işlerine ayırmak istediğini söyleyen Yılmaz, şimdiye kadar kazandığı liderlik ve bilgi deneyimini toplumsal faydaya dönüştürme isteğinden bahsediyor. Yılmaz, “Üniversite öğrencilerine kariyer koçluğu yaparak onlara yolculuklarında eşlik etmek hedeflerim arasında yer alıyor” diye konuşuyor.

HTC Türkiye Ülke Müdürü Canan Taşar ise gelecekteki kariyer hedefini şu sözlerle paylaşıyor: “Uzun vadede, sektörün içinden gelen ve uzun yıllar çalışmış biri olarak kariyerime yine bu sektörde devam etmek istiyorum. Edindiğim deneyimleri pozitif şekilde aktarabileceğim başka bir alanda hem yönetici olarak hem de organizasyonların gelişimine katkıda bulunacak koçluk alanlarında da çalışabilirim.”

Algı yönetimi yapılmalı

Türkiye kadın istihdamı konusunda ne yazık ki iyi bir tablo çizemiyor. Türkiye’de kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 31- Bu rakam OECD ortalamasının yarısı. Övündüğümüz tek nokta kadın yönetici oranımızdı. Ancak Grant Thornton’un yaptığı araştırma 2012’de yüzde 31 olan kadın yönetici oranımızın 2014 yılında yüzde 25’e düştüğünü gösteriyor. Son yıllarda Türkiye’ye giren veya ülkede yeni açılan firmalar ve büyüme oranları göz önüne alındığında, kadın yönetici sayısındaki artış bunların maalesef gerisinde kalıyor.

Egon Zehnder Yönetici Ortağı Murat Yeşildere, hem Türkiye’de hem de dünyada kadının iş hayatında yer almasına yönelik farkındalık artsa da, bunun hala yeterince aksiyona dönüşmediğini söylüyor. Türkiye’de kadının istihdamda aldığı pay düşük olduğu için bu alanda önemli yapısal düzenlemeleri tamamlamak ve uygulanmasını teşvik etmek gerektiğinin altını çizen Yeşildere, konuşmasını şöyle sürdürüyor: “Kadına yönelik toplumsal algının değiştirilmesi için algı yönetimi yapabilmek gerekiyor. Türkiye’de kadınların yönetici seviyede oransal olarak aldıkları pay uluslararası seviyeden uzak olsa da, sayısal ve etkinlik olarak yetersiz olduğunu da kabul etmemiz lazım.”

Spencer Stuart danışmanlarından Hande Güngör ise kadın yöneticilerin farkına gittikçe daha çok varıldığını anlatıyor. Kadınların organizasyonda stratejik noktalara gelmeleriyle performans arasındaki korelasyonun uzun zaman önce ispatlandığının altını çizen Göngör, bir de “çeşitlilik” gündeme iyice oturduğundan önümüzdeki yıllarda kadın yöneticileri daha sık tepe rollerde görebileceğimizin altını çiziyor.

Kadınları yönetici koltuklarına taşıyan 10 özellik…

1. Aynı anda pek çok farklı işe yetişebilme

2. Zamanı sistemli ve kontrollü kullanmak

3. Önceliklerini doğru belirleyebilirle

4. Pratik ama insancıl çözümler üretebilme

5. Sonuç odaklılık

6. Stratejik düşünebilmek

7. Yaratıcılık

8. Ekibi yönlendirme ve yönetme

9. Güven yaratma

10. Pes etmeme

Tepeye oynayanlar için 5 tavsiye

Dünyanın en büyük üst düzey yönetici seçme ve yerleştirme şirketi Korn Ferry’nin Türkiye Genel Müdürü Nilgün Langenberg, tepe pozisyonları hedefleyen kadın . yöneticilere şu beş tavsiyede bulunuyor:

1. Özellikle üst düzey yönetici pozisyonları için, geniş sorumluluk alma, organizasyonun tamamı için etki yaratma gibi motivasyonların önemli olduğunu hatırlayın. Araştırmalarımız bu tür motivasyonların erkek yöneticiler için daha önde olduğunu, genelde kadın yöneticilerin işin içeriği, kişisel başarı ve arkadaşça çalışma ortamları ile daha fazla motive olduklarını gösteriyor.
2. Yüksek görünürlüğü olan ve sizi tepe pozisyona hazırlayan deneyimler kazanın. Büyümeyi ve değişimi yöneten sorumluluklar, strateji, f inans gibi roller ve projeler size tepe pozisyonlara hazırlayacaktır.
3. Mükemmeliyetçilikten vazgeçin. İş hayatında kadınların kendilerine ve diğerlerinin kadınlara daha yüksek beklenti standartları koyduğu araştırmalarla tespit edilmiştir. Bunu kırmak ve daha fazla risk alıp deneyim kazanmak çok önemli.
4. Güçlü yönlerinizi öne çıkartacak ortamlarda olun ve o ortamları geliştirin. Yine Yaraştırmalara göre, kadın yöneticiler organizasyonel yeteneklerin geliştirilmesi, birlikte çalışmanın sağlanması ve müşteri odaklılık konularında erkek yöneticilerden daha üstün yetkinlikler gösteriyor. Bunları lehinize kullanın.
5. Network, mentor ve sponsorlardan yararlanın. Kendinize sponsorlar bulun ve bu sponsorların desteğini sürekli hak etmeniz gerektiğini hiç unutmayın.