Türkiye’nin ABD’de ses getiren kadınları
SEVAL ÖZ
“Biz olsak navigasyonu çok önceden bulurduk”
Doktor Mehmet öz’ün kız kardeşi Seval öz, Silikon Vadisi’ndeki akıllı taşımacılık sistemi Continental Intelligent Transportation Systems firmasının ve yapay zeka şirketi Aurima’nın CEO’luğunu yapmış bir isim. 2014’e kadar da Google merkezinde yeni teknolojilerden sorumlu isimdi. Google’un insansız araç projesinde çalıştı. Bugün ise Pioneer Electronics’te yönetim kurulu danışmanı. “Kadınlar sayısal bilimlerde eğitim almalarına rağmen, iş hayatında kendini göstermede yüzde 14-18’lerde kaldı maalesef. Teknoloji alanına kadınlar daha önceden aktif olarak girmiş olsalardı şimdiye birçok şey farklı olurdu. Araç için navigasyon çok uzun yıllar önce keşfedilmiş olurdu mesela. Bu kadar rahatsız edici emniyet kemerleri de olmazdı. Araç içi kullanımı çocuklar için daha uyumlu olurdu. En basitinden kahve konacak bardakiık orta yere konulmazdı. Silikon Vadisi’ne gelmek isteyen kızlara tavsiyem, herhangi bir problemi çözmeyi kafaya koyarak gelmeleri. Cesur olmaları. Burası gerçek hayatın test merkezi. Asla demeden çalışan ve kendini kontrol etmeden aklını serbest bırakabilenler başarıyor.”
MAGDALENA YEŞİL
“Kadınlar birden fazla işi yapabiliyor”
Silikon Vadisi’nin en ünlü kadınlarından biri. Aslen İstanbul Modalı. Stanford Üniversitesi’nde endüstri mühendisliği bölümünde okudu. Mezuniyetten sonraki ilk yıllarında yarı iletken tasarım mühendisi olarak çalıştı. Daha sonra yazılım alanına kaydı. 90’ların başında ABD’de evlere internet veren ilk servis sağlayıcı UUNet’te yönetici pozisyonunda görev yaptı. Alanında öncülerden biri olan elektronik ticaret ve internetten para transferi şirketi Cybercash’i, ardından MarketPay’i kurdu. Steve Jobs, Apple’ın başkan yardımcılığı için Yeşil’e iki kez teklif götürdü. Girişimci ruhu nedeniyle maaşlı bir işte çalışmayı engel gördüğü için ikisinde de reddetti. Yine o yıllarda girişim sermayesi fonu US Venture Partners’tan gelen teklifi ise kabul etti ve sekiz yıl boyunca 30’dan fazla başarılı internet girişimini destekledi. Bugün piyasa değeri 140 milyar dolara yaklaşan yazılım şirketi Salesforce’un ilk yatırımcısı. Bugün kurduğu melek kadın yatırımcı ağı Broadway Angels’ta kafa avcılığı yapıyor.
“İngilizcede broad kelimesini erkekler kadınları aşağılamak için deyimsel bir anlamda kullanır, işte bu sebeple kadınlardan oluşan melek yatırım ağımızın ismini Broadway koyduk. Erkek hakimiyetinde olan teknoloji, girişimcilik ve yatırım alanında bir başkaldırma olarak düşünebilirsiniz. Kadınlar iş hayatında erkeklerin gerisinde kalıyor çünkü kadının aile gibi bir önceliği var. Bu olmasa, erkekler gibi tek önceliği işi olsa kadınlar erkeklerden daha başarılı olur. Çünkü biz aynı anda birden fazla işi yapabiliyoruz, beynimizi erkeklere göre daha etkin kullanabiliyoruz.”
AYLİN UYSAL
“Mühendislik okumak bilinçaltını değiştirmiyor”
ABDİİ teknoloji devi Oracle’ın San Francisco ofisinde Kıdemli Tasarım Direktörü olarak görev yapan Aylin Uysal, ABD’nin en etkili 30 Türk kadını arasında yer alıyor. ODTÜ’deki eğitiminin ardından gittiği ABD’de, teknoloji alanında kariyerini inşa etti. Her fırsatta tasarımlarına Türk kültürünün ışık tuttuğunu söylüyor. İznik çinileri, kilimler Mevlana, Ayasofya, İstanbul, Süleymaniye, Efes, Ege köyleri, Türk çayı, Onuncu Yıl Nutku, Orhan Veli şiirleri gibi unsurlardan ilham alıyor.
“Kadınların teknoloji alanında yükselebilmeleri için ise daha çocukken doğru yönlendirmeler yapmak gerekiyor. Kız çocuklar da erkek çocuklar gibi mühendislik ve elektronikle ilgili oyuncaklarla oynayabilmeli. Bir kızın mühendislik okuması çocukluktan gelen bilinçaltını değiştiremiyor çünkü. ABD’de Raspberrypi diye bir program var. Kız çocuklarını teknolojiye özendirmek için çeşitli etkinlikler yapılıyor. Ayrıca kadınların teknoloji sektöründe kendini gösterebilmesi için erkeklere de görevler düşüyor. Girdiğim çoğu toplantıda tek kadın ben oluyorum. Erkekler agresifler ve onların konuşmalarının arasına girip iki laf edebilmek zor. Erkekler bunu fark ederek kadınlara kendini ifade edebilmesi için öncelik tanımalı.”
MİRAY ALANLAR
“Tek şansım vardı; en iyisini yapmak”
Henüz üniversitedeyken kafasına Silikon Vadisi’ne girmeyi koydu. Çalışmak istediği firmanın bir ürününü kendi kendine analiz edip firmaya bildirerek, ilginç bir yöntemle işi kaptı. Böylece Vadi’nin kapıları da açılmış oldu. Snapchat’de ülke bazlı büyüme stratejileri ve programları üzerine çalıştı. Kadınların hayatlarını kolaylaştırıcı mobil uygulamalar konusuna yoğunlaştı. Silikon Vadisi merkezli bir mobil analitik ve ölçümleme girişimiyle birlikte ‘Mobile Growth Los Angeles’ isimli toplantı ve etkinlikler düzenledi. Boş vakitlerinde de kendisinden yardım ve mentorluk talep eden Türk kızlarıyla Skype görüşmeleri yaparak tecrübelerini paylaşmaya devam eden Alanlar, şu anda Mozilla’da mobil ürün pazarlama müdürü olarak görev yapıyor.
“San Francisco’daki ilk aylarımda çok ağladığımı hatırlıyorum. Kendimi dil sebebiyle zaten kısıtlı olarak ifade edebiliyordum. Bir de beyin takımı erkeklerden oluşuyordu ve ben çoğu zaman kendimi toplantıların dışında buluyordum. Tek şansım vardı; ne yapıyorsam en iyisini yapmak. Yeni ekonomide kadının yükselme olasılığı, kendini keşfetmesi ve hep daha fazlasını istemeye başlamasıyla beraber gelecek. Türk kadını elindekiyle yetinmeyi bilen bir kadın. Erkeklerin çizdiği sınırlarda oynuyoruz. Daha fazlasını talep etmiyoruz. Doktorasını bile yapmış olan arkadaşlarımın çoğu önlerine gelen iş fırsatlarını hep teptiler. Ya erkek arkadaşları için ya da kendilerine gösterilen sınırlardan öteye geçmemek için. Kadınları erkek dünyasına rakip değil, tam aksine tamamlayıcı duygusal zekalar olarak görüyorum. Facebook Menlo Park kampusunu ziyaret ettiğim bir cuma günü, Mark Zuckerberg’in Sheryl Sandberg gibi şirketteki üst düzey kadın yöneticilerden mentorluk aldığına şahit olmuştum.”
NURGÜL YAVUZER
“Başarılı olmamız islamofobiye dur diyebilir”
Nurgül Yavuzer, din görevlisi olan babasının ABD’ye tayini ile lise mezunu olarak geldiği ABD’de Maryland Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Bölümü’nden mezun oldu. Kurduğu NurTech firması ile internet üzerinden bilgisayar satışına yoğunlaşan Yavuzer, zaman içerisinde satışı yavaş olan ya da piyasada değeri kalmayan elektronik ürünlerin birikmesi ve onları temizlemek düşüncesiyle NT Recling firmasını kurdu.
Yavuzer, senede ortalama 120 bin bilgisayar, 60 bin LCD ekran, 27 bin laptopun geri dönüşümünü yapıyor. “Islami hassasiyetlere dikkat eden her Müslüman kadının örnek teşkil etmesi ve başarılı olması, günümüzde maalesef çok yaygınlaşmış olan İslamofobiye dur diyebilir. Dünya nüfusunun yarısı kadın olmasına rağmen, bütün dünyayı yetiştirenlerin kadınlar olduğunu bilmek bizlere daha da çok görev yüklüyor. Her şeyden önce, ‘emin’ unvanı alan Peygamberin (AS) ümmeti olduğumuzu hatırlar ve sorumluluklarımızı bu bilinçle yerine getirirsek, Allah’ın izniyle başarıya ulaşabiliriz. Amerika’da maaşlarda erkek ve kadınlar için ücret farklılığının, hak ayrımının olduğuna dair duyumlarım var fakat biz şirketimizde çalışan elemanın cinsiyetine göre değil, şirkete sağlamış olduğu katkıyı baz alarak ödeme yapıyoruz.”
AYŞENUR GÜLER
“Artık şirketler T model çalışan arıyor”
Türkiye’de telekom ve enerji sektörlerinde pazarlama, planlama ve operasyon alanlarında 10 yıl çalıştıktan sonra Londra merkezli Google EMEA ekibinin strateji ve operasyon yöneticiliği görevini üstlenen Güler, daha sonra Silikon Vadisi’ne yerleşerek teknoloji start-up’larına danışmanlık veren bir şirket kurdu. Kendi adıyla kurduğu danışmanlık firmasının ~ misyonu, Güler’in kariyer hayatı boyunca üstlenmiş olduğu stratejik köprü kurma modeline dayanıyor. Amacı, dünyanın teknoloji ve inovasyon merkezi olan Silikon Vadisi ile buraya dışarıdan gelen girişimci, kurum ve akademik çevreler arasında işbirliği ve koordinasyonu güçlendirmek. Girişimlerin Silikon Vadisi’nde büyümesi için sermaye, stratejik yol haritası oluşturulması, koçluk, network, insan kaynakları ve şirket kurulumu için gerekli ihtiyaçların karşılanması alanlarında ekibiyle beraber hizmet veriyor.
“Artık şirketlerin aradığı insan modeli T modeli çalışanlar. Yani belli bir alanda uzmanlığa sahip ama aynı zamanda büyük resmi de görebilen, her şeyden biraz da olsa anlayan insanlar. Örneğin, bir mühendisin teknik konudaki uzmanlığı T’nin dikey bacağını oluştururken, satış/pazarlama konusundaki genel bilgisi yatay bacağı temsil ediyor. Bu bağlamda benim önerim, herkesin uzmanlık alanının yanı sıra kurs, kitap vs. aracılığıyla donanımını geliştirmesi. Teknoloji sektöründeki iş yapış kültürü ve organizasyon modelleri, Türkiye’deki klasik hiyerarşik sistemlerden farklı. Yeni neslin daha şanslı olduğunu düşünüyorum. Eskiden sadece belirli grupların sahip olduğu bilgi, kültür ve fırsatlar, internet sayesinde çoğu kişinin ulaşabileceği bir yerde duruyor.
Artık ufkunu açık tutan, duygusal zekasını entelektüel zekasıyla birleştirebilen her Türk genci dünya vatandaşlarıyla eşit şansa sahip.”
ESRA GÜLER
“Kadınlar gelişmiş ülkelerde bile hala çekingen”
Boğaziçi Üniversitesi Yönetim Bilişim Sistemleri bölümü mezunu olan Esra Güler, Google’a katılarak İstanbul, Londra ve San Francisco’daki global merkezinde pazarlama alanında çeşitli görevler yürüttü.
Google’ın dijital reklam ajanslarıyla ilişkisini güçlendiren Google Partners projesini hayata geçirdi. Proje başarı kazandıkça önce Google EMEA bölgesi merkezi olan Londra’ya transfer olarak projenin bu bölgede hayata geçirilmesini, ardından Silikon Vadisi’ndeki genel merkezde tüm dünyaya yayılmasını koordine etti. Şu anda Google merkezde kurumsal ve tüketiciye yönelik pazarlama projelerini yürütüyor. Google’ın kız çocuklarını teknolojiye özendirmek için ilkokullarda yürüttüğü ‘Made with Code’ eğitimlerinde de aktif rol alıyor.
“Genç kızlar bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik alanlarında eğitim alırlarsa, teknolojideki kadın istihdamı da yükselecektir. Zira gelişmiş ülkelerde bu alanlarda yetişmiş insan açığı var ve bu açık sürekli büyüyor. Ben herkesin süper gücü olduğuna inananlardanım. Kendi alanınızda en üst gruba girmek için yeteneklerinizin ve güçlü yanlarınızın farkında olmalısınız. Kadınlar maalesef gelişmiş ülkelerde bile iş ortamlarında çok çekingen davranıyor. Toplantılarda sessiz kalıyor, maaş zammı veya terfi beklerken bunu dile getirecek cesareti kendinde bulamıyor, özgüvenlerini yükseltmek için teknoloji sektöründeki trendleri yakından takip etmeliler.”
