Turizm sektörü 2018’e hızlı başladı
Yabancı ziyaretçi sayısı Ocak “ta yüzde 38.5 artışla 1 milyon 461 bini aştı. Artmaya devam eden ihracat moral verdi. Şubat ayı ihracatı geçen yıla göre yüzde 14.8 artışla 12.9 milyar dolar oldu…
TURİZM sektörü 2018 yılma iyi başladı. Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı 2018 Ocak’ta geçen yılın aynı ayma göre yüzde 38.5 artışla 1 milyon 461 bin 570 kişiye ulaştı. Yabancı turist sayısındaki artışta îranlı ve Gürcü turist sayısında yaşanan artış etkili oldu. Yeni yılın ilk verileri turizmcilere umut olurken, çift haneli artışım sürdüren ihracat da moral verdi.
Türkiye ihracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, ihracat 2018 Şubat’ta geçen yılın aynı ayma göre yüzde 14.8 artışla 12 milyar 889.4 milyon dolar oldu. 2018’in ilk iki ayında ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12.8 artışla 25.3 milyar dolar olurken, son 12 aylık ihracat yüzde 11.1 artarak 159 milyar doları aştı. Şubat’ta en fazla ihracatı yüzde 25.7 artışla 2.8 milyar dolara ulaşan otomotiv sektörü yaptı. Otomotivi 1.4 milyar dolarla hazır giyim ve konfeksiyon, 1.3 milyar dolarla kimyevi maddeler sektörleri takip etti. Şubat ayı ihracatında sanayi ürünlerinin payı yüzde 83.1 ile 10.7 milyar dolar, tarım ürünlerinin payı yüzde 14.3 ile 1.8 milyar dolar, madencilik ürünlerinin payı yüzde 2.6 ile 334 milyon dolar oldu. Bu veriler, 2018’i “rekorlar yılı” ilan eden ihracatçıların, 2018’de ihracatı 170 milyar dolar üzerine çıkılmasına yönelik hedeflerine sapmadan ilerlediğini ortaya koydu.
TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, “Atılım Yılı” ilan ettikleri 2017’de, yüzde 10.2 artışla küresel rakamların üstünde bir performans sergilediklerini vurgulayarak, büyümede rekorlar kırdıklarını, istihdamda önemli artışlar yakaladıklarını anımsattı. Büyükekşi, bu başarılı gidişatı 2018’de de devam ettireceklerinin altım çizdi.
DIŞ TİCARET AÇIĞI
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre, Ocak ayında ihracat güldürürken, ithalattaki ve dış ticaretteki artışın devam ettiği görüldü. TÜIK verilerine göre, Ocak’ta ihracat yüzde 10.7 artarak 12 milyar 457 milyon dolar, ithalat yüzde 38 artarak 21 milyar 524 milyon dolar oldu. Bu dönemde dış ticaret açığı yüzde 108.8 artarak 9.1 milyar dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2017 Ocak’ta yüzde 72.1 iken, 2018 Ocak’ta yüzde 57.9’a düştü. İthalat artışında, ara malı, enerji ve altın ithalatının etkisi hissedildi. TÜİK verilerine göre, Ocak’ta ara malı ithalatı geçen yılın aynı ayma göre yüzde 40.6 artışla 16.7 milyar dolara ulaştı, ithalatın yüzde 77.7’sini oluşturdu.
Ürün bazında değerlendirildiğinde, Ocak’ta mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde ürünlerin ithalatı yüzde 13.4 artışla 3.6 milyar dolar, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler ithalatı yüzde 363.7 artışla 2.37 milyar dolar, kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler ithalatı yüzde 20.6 artışla 2.29 milyar dolar oldu.
Ocak’ta motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ihracatı yüzde 8 artışla 1.8 milyar dolara, kazanlar, makinalar ihracatı yüzde 27.2 artışla 1.2 milyar dolara yükseldi.
Ocak ayında imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı yüzde 92.4. yüksek teknoloji ürünlerinin payı yüzde 3.3, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise yüzde 35.2 oldu. AB’ye yapılan ihracat Ocak’ta, 2017’nin aynı ayına göre yüzde 23.1 artarak 6.5 milyar dolar olarak gerçekleşti. AB-28’in ihracattaki payı 2017 Ocak’ta yüzde 47 iken, 2018 Ocak’ta yüzde 52.3 oldu.
TURİZMDE İYİ BAŞLANGIÇ
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nm Emniyet Genel Müdürlüğü verilerinden derlediği giriş çıkış yapan ziyaretçi istatistiklerine göre, Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı 2018 yılı Ocak’ta geçen yılın aynı ayma göre yüzde 38.5 artışla 1 milyon 461.6 bin kişiye ulaştı. Bu dönemde Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen ülke yüzde 51.8 artışla 154 bin 296 ziyaretçiye ulaşan Iran oldu. İran’ı yüzde 6.99 artış ve 150 bin 849 ziyaretçi ile Gürcistan, yüzde 53.2 artış ve 119 bin 296 ziyaretçi ile Bulgaristan izledi. Ocak’ta Türkiye’ye yüzde 10.3 artışla Almanya’dan 86 bin 875, yüzde 70.3 artışla Rusya Federasyonu’ndan 68 bin 344 ziyaretçi geldi. Turizmciler, 2018 yılı erken rezervasyonlarından memnun olduklarını dile getirirken, Avrupa pazarlarında iyileşme yaşanacağı görüşünde.
EKONOMİK GÜVEN ENDEKSİ 103 OLDU
Ekonomik güven endeksi Şubat’ta bir önceki aya göre yüzde 1.8 azalarak 104.9 değerinden 103 değerine düştü. Ekonomik güven endeksinin 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği gösteriyor. Ekonomik güven endeksindeki düşüş, tüketici, reel kesim (imalat sanayi), hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörü güven endekslerindeki düşüşlerden kaynaklandı.
İstanbul Ekonomik Araştırmalar Derneği Yönetim Kurulu Başkam Prof. Dr. Mehmet Hüseyin Bilgin, bu yıl Ocak ve Şubat’ta ekonomik güven endeksinin geçen yılın aynı aylarına göre oldukça yüksek seyrettiğine dikkat çekti. Bilgin, “Şubat’ta ekonomik güven endeksi 103 oldu. Aynı ay reel kesim (imalat sanayi) güven endeksinin 110.8 olması, ekonominin büyüme potansiyelinin yüksek olduğunu gösteriyor. Buna karşın, tüketici güveninin 72.3 değerinde olması olumsuz bir yön olarak öne çıkıyor. Bunda jeopolitik risklerin etkili olduğu söylenebilir” dedi.
Ekonomist Hikmet Baydar da ekonomiye şu an için iyimser bir bakış olduğunu ifade etti. Şubat’ta 103 seviyesindeki ekonomik güven endeksi göstergesindeki en önemli konunun 100 seviyesinin üzerinde gerçekleşmesi olduğuna işaret eden Baydar, “Geleceğe pozitif bir bakış olduğunu gösteriyor. Tedbir alınmazsa güven yerini karamsarlığa bırakabilir. Tüketici ve inşaat sektörü güven endekslerinin 100 seviyesinin oldukça altında olması buralarda sıkıntı olduğunu gösteriyor. Tüketici karamsarsa tüketim eğilimi düşer ve talep olmayınca yatırımlar da sekteye uğrayabilir” diye konuştu.
İSTİHDAM SEVİNDİRDİ
2017 yılında sanayide istihdam, brüt ücret-maaş arttı, çalışılan saat bir önceki yıla göre değişiklik göstermedi. TÜİK sanayi işgücü girdi endeksine göre takvim etkisinden arındırılmış verilerle 2017 yılında bir önceki yıla göre sanayide istihdam yüzde 0.2, brüt ücret-maaş yüzde 12.5 artarken, çalışılan saat değişiklik göstermedi.
TÜİK geçen hafta inşaat işgücü girdi endekslerini de açıkladı. Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat istihdam endeksi verilerine göre inşaat sektöründe istihdam 2017’de bir önceki yıla göre yüzde 9.2 azalırken, çalışılan saat yüzde 8.9 geriledi. 2017’de brüt ücret maaş ise yüzde 3.7 arttı. Prof. Dr. Bilgin inşaat sektöründe istihdamın 2017’de bir önceki yıla göre yüzde 9.2 oranında azalmasının, büyüme ve istihdamın kaynağının sadece inşaat sektörü olduğu algısını çürüten önemli bir kanıt olduğunu söyledi. Bilgin, “İnşaatta istihdamın azalmasına rağmen, 2017’de bir milyondan fazla istihdam yaratılmış olması ise ekonominin performansını gösteriyor” dedi.
TİCARET VE HİZMETTE İYİLEŞME
2017 yılma ilişkin bir diğer veri ise ticaret ve hizmet endeksleri oldu. Buna göre takvim etkilerinden arındırılmış verilerle ticaret ve hizmet sektörlerinde ciro 2017’de bir önceki yıla göre yüzde 16.6 artarken, brüt ücret-maaş yüzde 9.2 artış gösterdi. 2017’de ticaret ve hizmet sektöründe istihdam yüzde 0.5, çalışılan saat yüzde 2.4 azaldı. Prof. Dr. Bilgin, ticaret ve hizmet ciro endeksinin 2017 dördüncü çeyreğinde yüzde 18.5 artmasının ekonomideki canlanmanın göstergesi olarak değerlendirilebileceği görüşünde. Bunun ayrıca dördüncü çeyrek büyüme rakamının da iyi geleceğinin işareti olarak yorumlanabileceğine değinen Bilgin, “Ciro artarken istihdam endeksinin gerilemiş olması ise verimlilik artışlarından kaynaklanmış olabileceği gibi, cirodaki artışın bir kısmı fiyat artışlarından da kaynaklanmış olabilir” dedi.
Ekonomist Hikmet Baydar ise, ciro hesaplarında fiyatlar devreye girdiğinden içerisinde kur farkları ve enflasyon gibi sonucu etkileyebilecek değişkenler olduğunu vurgulayarak, reel fiyatlarla bakıldığında ciroların o kadar artmamış olabilme ihtimali olduğunu dile getirdi. Baydar, istihdam ve çalışılan saat verilerinin gerçeği reel olarak yansıttığını kaydetti.
Prof. Dr. Mehmet Hüseyin BİLGİN / İstanbul Ekonomik Araştırmalar Derneği Yönetim Kurulu Başkanı
”Artış eğilimi devam edecek”
İhracatta 2015 ve 201B yıllarında yaşanan yavaşlamanın ardından 2017‘de görülen artış eğilimi bu yıl da devam ediyor. TÜİK’in açıkladığı dış ticaret verilerine göre, ihracat Ocak’ta geçen yılın aynı ayına göre yüzde ll’e yakın artmış. Öte yandan, TİM, ihracatın Şubat’ta yüzde 14.8 arttığını açıkladı. Söz konusu eğilimin yıl içinde devam edeceği anlaşılıyor. Geçen sene 157 milyar dolar olan ihracatın bu yıl 170 milyar dolara yaklaşacağı tahmin ediliyor. İhracattaki bu artışta, genel olarak küresel ekonomideki canlanmanın etkisi var. Ancak temel etken, Avrupa ekonomisindeki canlanma. AB’ye yapılan ihracatın Ocak’ta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 23 artmış olması, AB’nin ihracat artışındaki etkisini gösteriyor. AB’nin ihracatımızdaki payı Ocak ayında yüzde 52.3’e çıkmış durumda. İhracat açısından sevindirici bir diğer husus ise ihracatımızın büyük ölçüde sanayi ürünlerinden oluşması. Yüksek ve orta yüksek teknolojili ürünlerin ihracat içindeki payının artması önemli, ihracattaki olumlu performansa karşın, ekonomideki canlanmanın ara mal ithalatını artırması nedeniyle ithalatın ve dış ticaret açığının da arttığı görülüyor. Dış ticaret açığındaki artışın bir diğer nedeni de enerji fiyatlarında yaşanan artış.
Ekonomist Hikmet BAYDAR / 3. Göz Danışmanlık CEO’su
”Kurlarda oynaklıklara neden olabilir”
Ocak ayı dış ticaret verilerine göre ihracat ve ithalat arasında makasın iyice açılması nedeniyle ihracatın ithalatı karşılama oranı 2017 Ocak’ta yüzde 72.1 iken, 2018 Ocak’ta yüzde 57.9’a düştü. Bu durum, ticaret hacmi için daha fazla dövize ihtiyacımız olduğu anlamına geliyor. Bu döviz bir şekilde yerine koyulamazsa; döviz TL karşısında değer kazanabilir. Bu yüzden ithalatın yerine ikame yerli hammadde üretimi için ciddi politikalar üretilmesi gerekiyor. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre, Ocak’ta bir önceki aya göre ihracat yüzde 1.1, ithalat yüzde 5.5 artmış durumda. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise Ocak’ta geçen yılın aynı ayına göre ihracat yüzde 7.6, ithalat yüzde 37.1 arttı. Bu veriler de yerli üretimin özellikle ithal ikame yerli üretimin ciddi şekilde desteklenmesi gerektiğini gösteriyor. Bu gidişat kurlarda oynaklıklara neden olabilir. Bunların yanında, sınır ülkeler ile yapılan ticaretin ne kadar kayıt içi olduğu sorgulanmalı. Bu ülkelerle ticaret hacmi arttıkça ve bu ticaret hacminde kayıt dışı formüller üretilmişse o zaman dış ticaret açığı artıyormuş gibi görünebilir. En azından şu konuda eminiz ki toplam dış ticaret hacmimiz dolar bazında artıyor.
HÜLYA GENÇ SERTKAYA
