Turizm acentaları ‘booking e savaş açtı!
Türkiye turizm sektöründe yaşanan yoğun rekabet yeni bir tartışma başlattı. Sektörde ağırlığını giderek artıran uygun tarifeli hizmete dayalı konaklama ve seyahat siteleri, acentalar tarafından haksız rekabetle suçlanıyor. Vergi vermemelerinin sektörde büyük haksızlık yarattığım öne süren acentalar, sözkonusu sitelerin en büyüğü olan Booking’i Maliye Bakanhğı’na şikayet etti.
Faaliyet alanlarını dijital ortamda seyahat ve konaklama hizmeti vermek olarak tanımlayabileceğimiz platformların turizmdeki ağırlıklan her geçen gün artıyor. Uyguladıkları sistemi, uygun tarifeye dayanan konaklama hizmeti sunmak şeklinde tarif edebileceğimiz platformların dünyada da Türkiye’de de en büyüğü Booking.com.
Tek başına dijital seyahat ve konaklama platformlarının en büyüğü olan Booking.com’un rakamları bir hayli dikkat çekici. Booking.com, dünya çapında 220 ülkede 805 binden fazla konaklama tesisinde yer ayırtma ve oda kiralama hizmeti veriyor. 30 milyondan fazla insan, seyahatlerinde bu platformu kullanıyor. Dünya Turizm Örgütü, bu alanda faaliyet yürüten şirketlerin pazar paylarının her geçen gün arttığına işaret ediyor.
Bu durum turizm sahasında yeni ve uzunca bir sürece yayılacağı tahmin edilen bir çekişmenin başlamasına neden oldu. Oluşturdukları sistem Türkiye genelinde ciddi tartışmalar yaratan Booking.com, seyahat acentaları tarafından haksız rekabet yaratmakla suçlanıyor.
Bu sitelerin Türkiye’deki faaliyetlerinin mercek altına alınması için Maliye Bakanlığı’na başvuran sektör temsilcileri, vergisiz kazanç elde eden bu tarz platformların turizmde yıllık 5 milyar dolarlık kayba neden olduğunu savunuyor.
Seyahat acentalarının verdiği bilgiye göre, şu anda Türk vatandaşlarının yurtiçi ve yurtdışı seyahatleri ile Türkiye’ye yurtdışından gelen insanlann şehir otellerindeki tüm konaklama işlemlerinin yüzde 70’i bu siteler üzerinden gerçekleştiriliyor. Yani birkaç yıl öncesine göre, pazarlarının yüzde 70’ini kaybeden acenteler, yıllık kayıplarının 5 milyar dolar civarında olduğunu ifade ediyor.
“YILLIK KAYIP 5 MİLYAR DOLAR”
Dijital platformların sektör açısından ‘yıkıcı’ bir etki yarattığını vurgulayan Detur CEO’su Firuz Bağlıkaya, yabancı menşeili bu şirketlerin turizm sektöründeki rekabeti hiçe sayarak haksız kazanç elde ettiklerini belirtti. Bu şirketlerin dünyanın hiçbir ülkesinde engellenemediğini ancak alınacak bazı önlemlerle turizmcilerin kayıplarının daha aza indirilebileceğini ifade eden Bağlıkaya, “Şu anda pazarımızın yüzde 70’ini kontrol eder hale geldiler. Bir an önce önlem alınmazsa bu oran yüzde 90’lara çıkacak. Şu anda yıllık kaybımız 5 milyar dolar civarında” diye konuştu. Seyahat acenteleri olarak eşit koşullarda rekabet etmeye hazır olduklarını kaydeden Bağlıkaya, hem meslek örgütlerinin hem de devletin bu platformlar nedeniyle yaşanan vergi ve iş kaybı konusunda bir an önce harekete geçmeleri gerektiğini söyledi.
“KAYITDIŞI TEŞVİK EDİLİYOR”
Dijital platformlara yöneltilen en ciddi eleştirilerin başında vergi geliyor. ETS Tur Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ersoy, dijital platformların yüzde 20 kurumlar, yüzde 8 KDV ve yüzde 15 stopaj vergisini ödemeden Türkiye’de istediği gibi ticari faaliyet gösterdiğini ifade etti. Türkiye’de ofis açmasına rağmen ticari faaliyetlerini acente işlemleri değil ‘asiste hizmetler’ olarak gösteren bu şirketlerin yüzde 5’lik vergiyle kurtulduğunu anlatan Ersoy, “Adil bir rekabet ortamı kalmadı. Ne yazık ki bazı oteller de yabancı menşeili faturayı kayda işlememek için bu tür platformlarla kayıtdışı ilişki kuruyor. Resmen kayıtdışı ekonomi teşvik ediliyor” dedi. Söz konusu platformların tüketiciler açısından da ciddi riskler barındırdığına işaret eden İrem Tur’un sahibi Saadettin Ulubay da, “Tüketiciler sigorta olmadan tatil yapıyor, ev kiralıyor” şeklinde konuştu. Acenteler ile oteller arasındaki ilişkilerin zaman içinde zedelendiğini, acentelerde yaşanan bazı iflas olaylan nedeniyle otellerin online hizmet veren platformları tercih ettiğini dile getiren Ulubay, “Acentelerin ödeme riskine karşı oteller de kendini korumaya çalışıyor. Bu bir yere kadar anlaşılabilir bir durum” dedi.
“MALİYE’YE ŞİKAYET ETTİK”
Pazarlarını bu sitelere kaptıran seyahat acenteleri ve tur operatörleri, devletin bir an önce haksız rekabete dayalı ve kamuya vergi kaybı yaşatan bu durumun düzeltilmesini talep ediyor. Sektör olarak Booking.com’un vergi konusundaki haksız rekabeti dolayısıyla Maliye Bakanlığı’na şikayette bulunduklarını kaydeden Tur Operatörleri Platformu Sözcüsü Cem Polatoğlu ise “internetteki işlemler, bizi yok edecek noktaya geldi. Bu şirketler ekonomimize milyarlarca dolarlık zarar veriyor. Çatı örgütümüz TÜRSAB’ın Nisan ayında Maliye’ye yaptığı şikayet sonucunda inceleme başlatıldı. Ağır mali cezalar almalarını bekliyoruz” diye konuştu.
Oteller için de sıkıntılı bir sürecin yaşandığını anlatan Polatoğlu, bu platformların otellerden ‘en düşük fiyat garantisi’ talep ettiğini ve rekabette aykırı bir şekilde belli miktarda odanın kendi rezervasyonları için ayrılmasını istediğini belirtti. “Seyahat acenteleri olarak bizde de kabahat görüyorum” diyen Polatoğlu, otel ve acentelerin istenilen yakınlığa kavuşamadığını, aradaki güven ortamının zedelendiğini söyledi. Dünyada bu tarz dijital platformlara karşı ülkelerin turizmcilerinin biraraya gelerek kendi internet platformunu oluşturduğuna işaret eden Polatoğlu, “Mesela Almanya’da HRS, Ingiltere’de Travelanda adıyla sektör temsilcileri online platformlar kurdular. Böylelikle müşteri talepleri internet üzerinden direkt acentelere ve otellere yönlendiriliyor. Böylelikle turizm geliri yabancı şirketlerin insafına bırakılmıyor. Türkiye’de de buna benzer bir platform oluşturmak zorundayız” şeklinde konuştu.
OTELCİLER MEMNUN
Yurtdışı kaynaklı dijital platformları seyahat acentalan ve tur operatörleri cephesinde büyük rahatsızlık yaratırken, otel işletmecileri ise mevcut durumdan memnun. Dünyanın her ülkesinde bu tarz platformların giderek yaygınlaştığını ve hayatın bir gerçeği haline geldiğini vurgulayan Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜRO-FED) Başkan Yardımcısı Su-ruri Çorabatır, “Bizim acentelerimiz de bu yeni döneme kendini adapte etmek zorunda” dedi. Otelciler olarak kendileri için önemli olanın müşteri bulmak olduğunun altını çizen Sururi Çorabatır, “Bu dijital platformlar sayesinde hem yoğun bir müşteri sirkülasyonu oluyor hem de ödemeler direkt kredi kartı ile önceden yapıldığı için bizim açımızdan risksiz bir durum söz konusu” şeklinde konuştu.
Seyahat eden insanların artık otel rezervasyonunu, araba kiralamasını ve uçak biletini internete girerek hallettiğine işaret eden Çora-batır, “İnternet kullanıcılarının sayısı arttıkça turizmdeki bu yeni durum da gelişecek. Bundan kaçış yok. Şu an Avrupa’da birçok büyük seyahat acentesi bu yeni dönem için yatırım yapıyor, iş yapış şeklini güncelliyor” diye konuştu.
