TÜBİTAK’tan Covid-19 Projesi Olana 200 Bin TL Destek

TÜRKİYE Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), Covid-19 ile mücadele kapsamında aşı ve ilaç geliştirme çalışmalarının dışında, küresel salgının etkilerini sosyal, beşeri bilimler ve ekonomiye etkileri yönünden incelenmesi ve çözüm önerilerinin geliştirilmesi için araştırma yapanlara da destek verecek. TÜBİTAK tarafından Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı kapsamında “Covid-19 ve Toplum: Salgının Sosyal ve Beşeri Etkileri, Ekonomik Etkileri, Sorunlar ve Çözümler” başlığıyla açılan çağrıda, desteklenecek projelere 200 bin TL’ye kadar kaynak aktarılacak.

Açılan özel proje çağrısında, projelerin süresi azami altı ay olacak. Araştırmacılar salgının etkilerini sosyal ve beşeri, ekonomik, süreçlerin yönetimi ve kaynak planlaması açısından değerlendirebilecek. Örneğin, ekonomik kurtarma paketlerinin bireysel ve sektörel etkileri, küresel yatırımlardaki değişiklik, doğrudan yabancı yatırımların eğilimleri gibi konularda araştırmalar yapabilecek. Salgının küresel, ulusal ve yerel siyaset üzerindeki etkileri; özgürlük-güvenlik, demokratikleşme, ulusallaşma-küreselleşme, Birleşmiş Milletler, Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa Birliği gibi kuruluşların geleceği vb. konularda oluşturduğu tartışmaları da araştırmalar tarafından ele alınabilecek.

Başvuru yapılacak proje önerilerinde, mevcut durum ve eğilim kanıt temelli bilimsel verilerle ortaya konulacak. Kısa, orta, uzun vadeli projeksiyon, öngörü, analiz ve planlama çalışmaları yapılacak. Bu analiz ve öngörüler doğrultusunda karar alıcılara ve uygulayıcılara katkı sağlayacak çözüm önerileri oluşturulacak. Bunun yanı sıra sunulacak proje önerileri, salgının neden olduğu çok boyutlu etkilerin anlaşılması açısından, gerekli durumlarda, konu disiplinler arası bir yaklaşımla da ele alınacak.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ BEKLENİYOR

Covid-19 yalnızca sağlık alanında değil ekonomik, sosyolojik, psikolojik vb. etkilere de sebep oluyor. Örneğin, OECD çalışmalarına göre, dünya ekonomisinin 2020’de en az yüzde 2.4 daralacağı öngörülüyor. UNC-TAD verilerine göre, 2020 sonuna kadar küresel çapta doğrudan yabancı sermaye yatırım akışının yüzde 30-40 oranında düşmesi bekleniyor. ILO ise 2020 itibarıyla küresel çapta 5-25 milyon kişinin söz konusu salgın nedeniyle işsiz kalacağını öngörüyor. UNESCO verilerine göre, dünya çapında 1.5 milyar öğrenci fiilen okuldan uzak durumda. Bu durum özellikle örgün öğretim odaklı eğitim hayatı için farklı araçlar ve yeni yöntemler geliştirilmesi ihtiyacım doğuruyor. Salgının küresel çapta toplumsal hayatı derinden etkileyerek pek çok alanda önemli değişimlere neden olduğu ve tüm bu değişimlerin bireysel, kurumsal, toplumsal, ekonomik, çevresel vb. bağlamda birçok sonuç doğurduğu ve doğuracağı düşünülüyor.

Bu nedenle TÜBİTAK, açtığı bu çağrıyla salgının ekonomik ve sosyal yönden etkilerini araştıran bilim insanlarına destek vermeye hazırlanıyor. TÜBİTAK’a bağlı Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Destek Grubu (SOBAG), “Covid-19 ve Toplum: Salgının Sosyal ve beşeri Etkileri, Ekonomik Etkileri, Sorunlar ve Çözümler” isimli özel proje çağrısına çıktı. Çağrı ile COVID-19 küresel salgınının mevcut ve öngörülen sorun ve etkilerinin sosyal ve beşeri bilimler perspektifinden incelenmesi, araştırılması ve çözüm önerilerinin geliştirilmesi amaçlanıyor.

SON BAŞVURU TARİHİ 4 MAYIS

Proje yürütücülerinin; doktora, sanatta yeterlik, tıpta uzmanlık derecesine sahip olmaları gerekecek. Çağrı kapsamında desteklenecek projelerde proje teşvik ikramiyesi ve kurum hissesi ödeneği bulunmayacak. Etik kurul onay belgesi, yasal/özel izin belgesi, fikri mülkiyet hak sahipliği protokolü ve proforma faturalar başvuru esnasında istenmeyecek, yalnızca desteklenen projeler için sözleşme aşamasında talep edilecek. Proje kapsamında yasal/özel izin belgesi gerektirecek bir durum olması halinde bu konuya ilişkin açıklamaya (hangi verinin nereden ve nasıl toplanacağı, verilerin kamuya açık olma durumu vb.) öneride yer verilecek. Desteklenen projeler görev alma limitlerinin dışında tutulacak. Desteklenen projeler TÜBİTAK Araştırma Destek Programları Tarafından Yürütülen Programlara tr fiişkin Yönetmelik ve Araştırma Projelerinde Uygulanacak İdari ve Mali Esaslara tabi olacak. Çağrı çerçevesinde 20 Nisan’da \ açılan çevrimiçi başvuru ve e-imza sürecinin tamamlanması için son tarih 4 Mayıs 2020 günü saat 23.59 olacak.

EĞİTİME ARA VERİLMESİNİN ETKİLERİ

TÜBİTAK, proje önerisi sunacak araştırmacılar için belirtilen çerçevenin anlaşılmasına katkı sağlamak amacıyla çağrı duyurusunda projelerde ele alınabilecek bazı konu örneklerini de paylaştı. Buna göre araştırmacıların projede sosyal ve beşeri yönden ele alacakları konu başlıkları arasında küresel, ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde kriz yönetimi ve yönetişimi; bireylerin, salgını önleyici düzenleme ve uygulamaları benimsemesini ve bunlara uymasını sağlama yer alacak.

Bu grupta araştırmalarda ele alınabilecek konu örneklerinden birkaçı şöyle:

“Eğitim, sağlık, yargı gibi kritik kamu hizmetlerinin uzaktan erişim yoluyla ve çevrim içi sunulma uygulamaları. Okullardaki eğitime ara verilmesi ve sınavların ertelenmesi/iptal olmasının etkileri; uzaktan eğitim ve alternatif ölçme/değerlendirme yöntem ve araçları geliştirme gibi çözüm ve uygulamaların geliştirilmesi. Salgının yerleşme birimleri üzerindeki etkisi, salgınla mücadelede kentsel yaşam kalitesinin sağlanması. Sinema, tiyatro, opera, müze, kongre salonları, spor salonları gibi bilim, sanat ve spor etkinliklerinin gerçekleştirildiği mekânların kapatılmasının ve planlanan faaliyetlerin iptalinin etkileri ve telafi yolları.

KÜRESEL YATIRIMLARDAKİ DEĞİŞİKLİK

Salgının ekonomik etkileri yönünden ele alınacak konu başlıkları arasında ulusal, bölgesel ve küresel düzeyde makro, mikro seviyede ekonomi, salgının ticaret, finans, istihdam ve iş modelleri üzerindeki etkileri ile iş güvenliği, kurumsal risk yönetimi, yeni insan kaynakları uygulamaları, yeni çalışma ilişkileri açısından salgının etkileri yer alıyor. Ayrıca örnek konu başlıkları arasında salgının farklı sektörlerde yol açtığı arz-talep durumları, tedarik zincirleri, üretim kapasitesi, dijitalleşme ihtiyaçları; finansa erişim, istihdam açılarından sorunlar ve çözüm yolları da bulunuyor. TÜBİTAK, süreçlerin yönetimi ve kaynak planlaması konularında sunulacak projelere yönelik örnek konuları ise şöyle sıraladı:

“Salgın yayılımı ile ilgili genel ve bölgesel tahmin çalışmaları, farklı politika yaklaşımlarının analizi, personel/malzeme/ ekipman ihtiyaç analizi ve dağıtım planlama, hastalık tespitine yönelik yapılan testlerin planlaması, evde takip/tedavi/karantina planlaması, düzenli tedavi gereken kronik hastaların salgın koşullarında etkin yönetimi için kaynak planlaması.”

35 projeye 13.4 milyon TL destek

TÜBİTAK’ın 26 Mart’ta mevcut desteklerine ek olarak koronavirüsün teşhis ve tedavisinde kullanılabilecek ürünler ile hastalıkların önlenmesinde etkili koruyucu ürünlerin geliştirilmesi ve destek süreçlerine ilişkin açtığı “özel ve hızlı” çağrıya ilgi yoğun oldu. TÜBİTAK, çağrının açık kaldığı bir haftalık süreçte 446 başvuru aldı. Söz konusu çağrı kapsamında, yeni tip koronavirüsün teşhis ve tedavisinde kullanılan koruyucu ürünler, hızlı ve güvenilir ölçüm yapan tanı kitleri, tedavide kullanılabilecek ilaç, cihaz, yazılım, hasta takip uygulama konularını kapsayan proje başvurularının değerlendirme süreçleri tamamlandı. Yapılan değerlendirmeler sonucunda salgına karşı mücadele için yoğun bakım cihazları, tanı, maske, ilaç, dezenfeksiyon, diğer kişisel koruyucu elbise, bilişim uygulamaları ve aşı konularında 35 projenin 13.4 milyon TL bütçeyle desteklenmesi uygun bulundu.

Covid-19 konulu EUREKA Network çağrısı açıldı

Covid-19’la mücadele çerçevesinde uluslararası alanda da çağrılar açılıyor. EUREKA Programı kapsamında, Covid-19’a özgü ihtiyaçlara yönelik kısa ve orta vadeli yanıtlar bulmayı amaçlayan araştırma ve yenilik projeleri ortak çağrısı bunlardan biri. Kanada’nın da dahil olduğu çağrıda Türkiye ile birlikte Avusturya, Danimarka, Hollanda, İspanya, Fransa’dan fonlayıcı kuruluşlar destek sağlıyor. Çağrı kapsamında araştırma ve yenilik projesi önerisi geliştirecekleri alanlar şöyle sıralandı:

“Enfeksiyonun önlenmesi ve korunması, sanitasyon teknolojisi, teşhis ve test, terapötikler, aşılar ve ilaçlar, hastalık izleme teknolojisi, sağlık sistemleri için analitik çözümler, COVID-19 hastaları için akıllı teknoloji. Kilit altında kritik üretim ve tedarik zincirleri için akıllı teknolojiler ve destek sistemleri, güvenli hareketlilik: göç verileri ve eğilimleri, bölgesel risk izleme, yalıtılmış ve risk gruplarının korunması, toplu taşıma araçlarının güvenli kullanımı, eğitim teknolojileri ve dijital çalışma alanı.” Türkiye’den bir firma, çağrıya katılım sağlayan altı ülkeden herhangi birinden en az bir ortakla çağrıya proje önerisi sunabilecek. Başvurular uluslararası başvuru formunun doldurulması ve eş zamanlı ulusal başvurunun tamamlanması olmak üzere iki aşamadan oluşacak. Başvurular için son tarih, 15 Mayıs 2020 (saat:17.00, CEST) olacak. Türk ortakların en geç 25 Mayıs 2020 saat 14:00’a kadar ulusal başvurularını tamamlamaları gerekecek.

HÜLYA GENÇ SERTKAYA