Tasarruf Finansman Sistemine Düzen ve Denetim Geliyor

TÜRKİYE’DE yaklaşık 30 yıldır “yasal düzenlemesi” olmadan uygulanan tasarruf finansman sistemine “düzen ve denetim” geliyor. Kanun teklifine göre vatandaşa faizsiz konut ve taşıt başta olmak üzere çeşitli varlıkları edinmeleri için finansman sağlayan tasarruf finansman şirketlerinin asgari sermaye tutarı 100 milyon TL olacak. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na (BDDK), sektöre belli standart ve sınırlamalar getirme yetkisi verilecek. Kanun teklifinin aynen yasalaşması halinde tasarruf finansman şirketleri yalnızca yurtiçinde tescil edilmiş konut veya taşıt alımına yönelik finansmanda bulunabilecek. Tasarruf finansman şirketleri fon havuzunu kendi operasyonel hesaplarından ayırmak zorunda olacak.

Halihazırda düzenlenmiş 375 bin sözleşmenin bulunduğu sistemde, tasarruf fon havuzundaki paralar amacı dışında kullanılamayacak ve haciz edilemeyecek. Ticaret Bakanlığı verilerine göre 45 şirketin iştigal ettiği fade edilen sistemde, faaliyet gösteren şirketlere altı aylık intibak süresi verilecek. Şirketler, faizsiz esaslara göre faaliyet gösterecek. Müşteri, tasarruf finansman sözleşmesi imzalanmasını takip eden 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin cayma hakkına sahip olacak. İadeler 14 gün içinde yapılacak. Müşteri, tasarruf dönemi bitene kadar, organizasyon ücreti bedeli şirkette kalmak üzere sözleşmede fesih hakkına sahip olacak.

İLAVE TEDBİRLER İSTENEBİLECEK

“Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, geçen hafta TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nda kabul edildi. AK Parti Milletvekillerinin imzasını taşıyan kanun teklifine göre, tasarruf finansman şirketlerinin kuruluş izinleri, BDDK’nm en az beş üyesinin aynı yöndeki oyuyla verilecek. Söz konusu şirketlerin birleşme, devir, bölünme ve iradi tasfiyeleri, BDDK’nin denetiminde, kurulun izniyle yapılabilecek. Şirketler, tasfiye sürecinde yeni müşteri edinemeyecek, sunulan plana uyulmaması veya söz konusu işlemlerin müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratacağının tespiti halinde BDDK kararıyla iradi tasfiye izni iptal edilecek. Tasarruf finans sözleşmesine yönelik esasların belirlendiği kanun teklifi ile Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği’nin ismi “Finansal Kurumlar Birliği” olarak değiştirilecek. Varlık yönetim şirketleri ile BDDK gözetim ve denetimine tabi diğer kuruluşlardan uygun görülenler Birliğe üye olabilecek.

ZİMMETE 12 YILA KADAR HAPİS

Teklife göre cayma hakkı ve sözleşme fesih hakkının kullanımını engelleyen şirketler, altı aydan iki yıla kadar hapis ve 500 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak. Cayma ve sözleşme fesih hakkına aykırı işlem yapılması halinde, 62 bin 500 TL’den az olmamak üzere aykırılık oluşturan işlem tutarının beş katma kadar, “tasarruf finansman sözleşmesi” kapsamında aykırı işlem yapılması halinde ise 25 bin TL’den 50 bin TL’ye kadar idari para cezası uygulanacak. Gerekli izinleri almadan tasarruf finansman faaliyetlerinde bulunan kişiler, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak. Zimmete geçirmede, tasarruf finansman şirketi yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile diğer mensupları, altı yıldan 12 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacaklar. Ayrıca tasarruf finansman şirketinin uğradığı zararı tazmin edecekler.

İNTİBAK SÜRECİ

Yeni düzenleme yürürlüğe girdiği tarihte tasarruf finansman faaliyeti yürütenler, bir ay içinde BDDK’ya başvuruda bulunacak. Şirketler, başvuru sırasında durumlarını en geç altı ay içinde Kanun hükümlerine uygun hale getireceklerine veya müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratmadan tasfiye olacaklarına dair bir plan sunacak, planın uygun görülmesi halinde gereken işlemleri planda belirlenen süreler içerisinde yerine getirmek zorunda olacaklar. Kuruma başvuruda bulunmaksızın tasarruf finansman faaliyetinde bulunmaya devam edenler hakkında izinsiz faaliyette bulunanlara yönelik cezalar uygulanacak. Kanun hükümlerine uyum için ilave bir plan sunulması ve söz konusu planın Kurul’ca uygun görülmesi halinde altı aylık süre altı ayı geçmemek üzere uzatılabilecek. Ayrıca Kurul, intibak süresini altışar ayı geçmemek üzere iki defa daha uzatmaya yetkili olacak. Öngörülen süre içerisinde yapılarını Kanun hükümlerine uygun hale getirmeyenler veya sunduğu plan yeterli görülmeyenler hakkında Kurul, tasfiyesine karar verebilecek. Sistemde düzenlenmiş 375 bin sözleşme bulunuyor.

Dr. Şakir Ercan GÜL / Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı
“Risk oluşturacak alanlar BDDK’nin gözetimine verildi”

Bu kanun teklifi var olan bir sistemi denetim altına almaya yönelik bir anlayışla doğdu. Var olan, işleyen mekanizmada risk oluşturacak alanlar BDDK’nin gözetimine verildi. Şirketlerin tespiti ve mağduriyetin önlenmesi açısından geçiş süresi önemli. Bu süre içerisinde bunu kötü niyetli şekilde kullanan yahut da hesabını kitabını bilmeden, reklamda, bina yapımında veya farklı alanlarda bu paraları kullananlar varsa onların da tabii tespiti önem arz ediyor. MASAK’la veya diğer ilgili kuruluşlarla da çok yakın temas halindeyiz.

Bu paraların çarçur olmaması ve mağduriyetlerin doğmaması açısından biz, yetki kapsamında olmamasına rağmen, geçmiş dönemden beri birtakım çalışmalarımız oldu. İnşallah denetim altına alırız. Bu düzenleme kanunlaştığında bu şirketlerin denetimini üstleneceğiz.

Eyüp AKBAL / Fuzulev Yönetim Kurulu Başkanı
“Sektör 50-60 milyar TL büyüklüğe ulaştı”

Uzun zamandır bu düzenlemeyi bekliyoruz. 100 milyon TL asgari sermaye şartı getiriliyor. Destekliyoruz. Her iki tarafın da korunmasını sağlayacak bu teklifin yasalaşmasının ardından, vatandaşın sisteme daha çok rağbet edeceğini tahmin ediyoruz. Tasarruf finansman sektörünün büyüklüğünün 50-60 milyar TL’ye ulaştığı tahmin ediliyor. Sektörün yüzde 95’ini önde gelen 10 şirket oluşturuyor. Sektörün hacmi 100 milyar TL düzeyine çıkabilecek. Yeni düzenleme, sektöre istihdam açısından büyük katkı sağlayacak. Şubelerin sayısı artacak. İkinci el konut satışları daha yüksek satış noktasına ulaşacak. Banka veya herhangi bir faiz enstrümanına hassasiyeti olanların, kredibilitesi düşük insanların tercih ettiği bu sistemle, hane halkının düşük olan tasarruf oranlarını daha yukarı çıkaracağız. Müşterimiz ağırlıklı olarak KOBİ seviyesinde, dar gelirli kesim.

Faizsiz konut sisteminin avantajları

Fuzulev Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Akbal, sistemin sağladığı fiyat avantajını şöyle anlattı:

“Çekilişsiz sistemde müşterilere kendi ödeme bütçesine göre kampanya hazırlanıp, teslimatın ne zaman yapılacağının önceden belirlendiği bir uygulama hayata geçiriliyor. Çekilişsiz sistemde 200 bin TL’lik bir ev almak isteyen bir müşteri, yüzde 7 komisyon [14 bin TL] ödeyecek. 100 aylık vadede, sabit aylık 2 bin TL ödeme seçeneğiyle tüketici bu sistemde 46. ayda almak istediği evine kavuşabilecek. Ev kirasına aylık bin 400 TL’den toplam 64.4 bin TL ödendiği hesaplandığında, 200 bin TL’lik evin müşteriye finansman maliyeti [ev kirası ve komisyonla birlikte] 278.4 bin TL’ye çıkıyor. 200 bin TL’nin bankalardan alınması halinde maliyet 400 bin TL’ye kadar yükseliyor. Bu da müşteriye 100 ay vadeli, çekilişsiz ödeme seçeneğinde yaklaşık 120 bin TL civarında avantaj sağlıyor. Konut almak için çekilişli sisteme peşinatsız ödeme seçeneğiyle 100 ay vadeyle giren bir müşteriye, artan taksitli ödeme şartı getiriliyor. Burada 1 ile 35’inci ayda konut size çıkabiliyor. Çekilişli sistemde peşinatlı/peşinatsız seçeneklerde müşteriden 18 bin 200 TL, yüzde 9 komisyon alınıyor. 35 ayda konutun çıktığı senaryoda, 49 bin TL kira bedeli ve 18.2 bin TL komisyonla beraber maliyet 267.2 bin TL oluyor. Bankaya göre avantaj 130 bin TL’yi aşıyor. 50 bin TL’nin peşin ödendiği çekilişli sistemde, tüketici evini 26. ayda alabiliyor. Müşteriye maliyeti 18 bin 200 TL komisyon tutarı, 36 bin 400 TL kira ile 254 bin TL oluyor. 150 bin TL’lik kredi bankadan alındığında bugünkü faiz koşullarında maliyeti 300 bin TL’ye çıkıyor, başta 50 bin TL peşinatta vermişti toplam yaklaşık 350 bin TL’ye konutunu almış oluyor. Böylece 50 bin TL peşinle 200 bin TL’lik finansman seçeneğini tercih eden bir müşteri bu sistemde bankaya göre 96 bin TL avantaj sağlıyor.”

Ebubekir KAPLAN / Çözüm Tasarruf Genel Müdürü
“Haksız rekabet ortadan kalkacak”

Getirilecek regülasyonları büyük bir memnuniyetle karşılıyoruz. Sistemde yer alan şirketlere getirilecek sermaye şartı ve sıkı denetimlerle yapısal olarak güçlü kurumların vatandaşlara daha iyi hizmet sunabilmelerinin önü açılacak ve tasarruf finans sektörünün finans pazarından alacağı pay artacak. Sürdürülebilir bir ekonominin temel şartı finansal kontrol ve disiplindir. Bu şartların yerine getirilmesi, sektörde rekabetin makul seviyelere gelmesi durumunda sektör firmaları likidite oranlarını da optimum seviyede tutabilecekler.

Denetim mekanizması ile nitelikli yapısı olmadan faaliyet gösteren firmaların oyunun dışında kalması sektöre dinamizm katacak. Regülasyon sürecinin tamamlanmasıyla sektördeki kontrolsüz büyümenin önüne geçilmesi, müşteri ve kurumların haklarının karşılıklı savunulabileceği bir mekanizmanın kurulması ve güçlü bir altyapısı olmayan şirketlerin neden olduğu haksız rekabetin önüne geçilmesi mümkün olacak. Proje süreçlerinde karşılaşılan masraf kalemleri vatandaşın lehine olacak şekilde ortadan kalkacak. Yastık altı para tedavüle girecek.

HÜLYA GENÇ SERTKAYA