Tarımın Türkiye’deki Yol Haritası

TÜRKİYE tarım potansiyeli açısından en şanslı ülkeler arasında yer alıyor. Mevcut potansiyelin harekete geçirilmesi halinde Türkiye’nin içinde bulunduğu bölgenin yıldızı olacağı belirtilirken, Türkiye’nin küresel ısınma, su kaynaklarının azalması, çölleşme tarım alanlarındaki azalma başta olmak üzere birçok faktör nedeniyle gıda güvencesi ve güvenliğinin tehdit altında olduğu dünyayı doyuracak ülkeler arasında yer alacağı ifade ediliyor. Doğru politikalar ve desteklemelerle geçmişte olduğu gibi Türkiye’nin kendi kendine yeten tarım ülkesi olabilmek için hala fırsat olduğuna dikkat çeken sektör temsilcileri, tarımın geleceğin sektörü olacağına inanıyor.

Kendi ürününü yetiştiremeyen, insanlarını besleyemeyen ülkelerin dışa bağımlılıktan kurtulamayacağına dikkat çeken sektör temsilcileri, tarımsal ve hayvansal üretimde yeni bir atılım hamlesi başlatılabilmesi için üretim planlanmasından, gençlerin tarımsal üretime teşvik edilmesine kadar birçok talebini dile getiriyor.

Gelecekte tarımın en stratejik sektörlerden biri olacağı gerçeğiyle hareket eden hükümet de, “Tarımda Milli Birlik Projesi” ile ilgili hazırlıklarını sürdürüyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yaptığı açıklamaya göre, önümüzdeki aylarda bir Tarım Şurası düzenlenmesi planlanıyor. Bu şurada “A’dan Z’ye” bütün konuların tüm paydaşlarla görüşülmesi öngörülüyor. Tarımda Milli Birlik Projesi’yle tarımın Türkiye’deki yol haritası ve bundan sonraki 25-30 yıllık sürecin belirlenmesi hedefleniyor. Geçen hafta Tarım Şurası’nın oluşumu, işleyişi ve görevleri, çalışma usul ve esaslarını düzenleyen yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Şuranın Eylül ayında toplanması bekleniyor.

KAPSAMLI ADIMLAR ATILIYOR

Bu arada Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından bir süre önce açıklanan yapısal dönüşüm adımları arasında tarım, sektörüne yönelik adımlar da yer .alıyordu. Buna göre önümüzdeki günlerde bölge ve ürün bazında arz/talep planlaması yapılması, sözleşmeli tarımın yaygınlaştırılması planlanıyor. Tarım Kredi Kooperatif Ortaklığı ile Sera A.Ş. kurulması, dört yıl içinde küçükbaş hayvan sayısının 47 milyondan 100 milyona çıkarılması, hal yasasının çıkarılması da yapısal dönüşüm adımları arasında bulunuyor. Tarımsal alanda atılacak ve atılması beklenen adımlar bununla da sınırlı kalmıyor. Türkiye’nin 2023’te arazi toplulaştırma ve tarla içi hizmetlerinde 8.5 milyon hektar alanda toplulaştırma çalışmalarını tamamlaması öngörülüyor. Değerli tarım arazilerinin korunması, 2023’e kadar büyük ova sayısı 300’e çıkarılması hedefleniyor. Atıl durumdaki 2 milyon hektar tarım arazisi tarıma kazandırılmasıyla yıllık ortalama 13 milyar TL’lik bir gelir artışı bekleniyor.

2018 yılı Kasım ayı sonu itibarıyla ülke genelinde 65.9 milyon dekarı bulan sulamaya açılan arazilerin toplamının, 67.6 milyon dekara yükseltilmesi öngörülüyor.

Bu arada kırsal kalkınma projelerine hibe destekleri de sürüyor. 2019’da Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı çerçevesinde 980 milyon TL bütçe kullandırılacak. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) aracılığıyla 2017-2023 döneminde toplam 884 milyon euro hibe desteği verecek. TKDK’nın şu anda başvuruya açık bulunan 5.ve 6. çağrıları ile üreticiye toplam 310 milyon euroluk hibe için başvuru toplayacak.

GÜÇLÜ DESTEK BÜTÇESİ

Tarım ve hayvancılık sektöründe sürdürülebilir üretimin sağlanması, yatırımların artması için tarımsal destekler büyük önem taşıyor. Tohum toprağa düşmeden ve üreticinin önünü görebilmesi için taban fiyatların belirlenmesi gerektiğine dikkat çeken sektör temsilcileri, tarımsal destek ödemelerinin 2006’da çıkarılan Tarım Kanunu’na göre gayri safı milli hasılanın yüzde 1’i düzeyine çıkarılmasını istiyor. Üreticiler, “gıda güvesi için çiftçi desteklenmeli” diyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın tarımsal destekleme bütçesi her yıl artıyor. 2019 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’na göre 2017’de 12.7 milyar TL, 2018’de 14.5 milyar TL olan tarımsal destek bütçesi, 2019’da 16 milyar 989 milyon TL’ye çıkarıldı. Tarım Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada 2020 yılında uygulanacak “2019 yılı desteklerin birim fiyat çalışmaları” teknik düzeyde devam ediyor.

Bu arada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bayrama kadar yapılacak tarımsal destek ödemelerinin müjdesini verdi. Erdoğan, bayrama kadar 2.4 milyar TL kütlü pamuk desteği, 662 milyon TL yağlı ayçiçeği desteği ve 385 milyon TL çiğ süt desteği olmak üzere toplam 3 milyar 447 milyon TL destek ödemesi yapacaklarını açıkladı.

UZMAN ELLER

Tarım ve Orman Bakanlığı, kırsal alanda tarım, hayvancılık, ormancılık, gıda ve su ürünleri sektörlerinde girişimciliği destekleyerek bu faaliyetlerin uzman kişiler tarafından yapılmasını teşvik etmek, kırsal alanda tarım, hayvancılık, ormancılık, gıda ve su ürünleri eğitimi ve-, ren meslek yüksekokulları ve üniversite mezunu genç nüfusun istihdamına katkı sağlamak, eğitimli işgücü ile tarımsal üretimin miktarını, kalitesini ve verimliliğini arttırmak; kırsal alandaki tarımsal üretim yapan işletmelere örnek ve önderlik oluşturmak amacıyla kırsal kalkınma destekleri kapsamında Kırsal Kalkınmada Uzman Eller Projelerinin Desteklenmesi için çalışmaları başlattı. Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre projenin uygulanmasına karar verildiği takdirde 2019 yılı için İzmir, Düzce, Mardin ve Amasya illerinde pilot uygulama başlayacak. Yapılan değerlendirme sonucunda olumlu etkiler görüldüğü takdirde 2021-2023 yıllarında tüm illerde uygulanacak.

2006’DAN BERİ UYGULANIYOR

Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı, Ulusal Tarım Stratejisi Belgesi kapsammda 2006 yılından itibaren yüzde 50 hibe desteği şeklinde uygulanıyor. Bakanlığın “Yüzde 50 sizden, yüzde 50 bizden, yüzde 100 sizin diyerek her zaman çiftçilerimizin yanında olacağız” sloganıyla uygulanan program kapsamında doğal kaynaklar ve çevrenin korunmasını dikkate alarak kırsal alanda gelir düzeyinin yükseltilmesi ve tarımsal üretim ve tarıma dayalı sanayi entegrasyonunun sağlanması için yatırımları destekliyor. Program kapsamındaki proje konuları; tarımsal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik yeni tesis, mevcut tesislerin kapasite artırımı ve teknoloji yenilenmesi ile yarım kalmış tesislerin tamamlanmasına yönelik yatırımlara, biyogaz, jeotermal, güneş, rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklan kullanılan seraların yapımına, bireysel sulama sistemlerine, enerji üretim tesislerine yönelik. Tarım ve Orman Bakanlığından alınan bilgiye göre tarımsal sulamada suyun daha az ve verimli kullanımı için tarla içi sulamalarda modern, kapalı sulama sistemlerinin kullanımını teşvik ediliyor. Bu bağlamda çiftçilere, üreticilere sistemin tarlaya kurulması aşamasında maddi anlamda destek sağlanıyor.

4.2 MİLYAR TL HİBE DESTEĞİ

Bakanlık verilerine göre Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı’nm yıllar itibarıyla bütçesi, l 2014’te 379.5 milyon TL, 2015’te 327.7 milyon TL, 2016’da 591.8 milyon TL, 2017’de 321.8 milyon TL ve 2018’de 748.6 milyon TL. 2019 yılında Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı için 980 milyon TL bütçe ayrılmış olup, 13. etap tebliğ çalışmaları devam ediyor.

2020’de programa ayrılacak bütçe ise def-latöre bağlı olarak belirlenecek. Bakanlığın açıklamalarına göre Kırsal Kalkınma j Yatırımlarının Desteklenmesi Programı 2006’dan günümüze kadar 12 etap halinde uygulandı. Bu süreçte 4.2 milyar TL hibe desteği verilerek 10 bin 538 tarıma dayalı sanayi tesisi tamamlandı ve 93 bin 321 kişiye istihdam sağlandı.

Kırsal kalkınmayı sağlamaya yönelik hayata geçirilen projeler ve bütçeleri ise şöyle: “Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi (2011-2019) 698.4 milyon Japon yeni, Ardahan Kars Artvin Kalkınma Projesi (2010-2018) 26.4 milyon dolar, Göksu Taşeli Havzası Kalkınma Projesi (2016-2023) 22.27 milyon euro, 4. Kırsal Dezavantajlı Alanlar Kalkınma Projesi (2018-2025) 98.1 milyon euro.”

884 MİLYON EURO

TKDK, kırsal kalkınmaya yönelik hibe desteklerini sürdürüyor. TKDK, 2019 yılında IPARD II kapsamında 4, 5 ve 6 çağrılar açtı. IPARD II 4. çağrıya yalnızca Tarım-Çevre, İklim ve Organik Tarım tedbirinden çıkıldı. Bütçesi TC + AB Katkısı olarak 1 milyon 623 bin 529 euro olarak belirlendi. IPARD II 5. çağrı TC+AB Katkısı olarak toplam 250 milyon euro bütçeli. Bu tedbire sadece Tarımsal İşletmelerin Fiziki Varlıklarına Yönelik Yatırımlar 170 milyon euro ve Tarım ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması ile İlgili Fiziki Varlıklara Yönelik Yatırımlar tedbirlerinden 80 milyon euro olmak üzere çağrıya çıkıldı.

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli beşinci başvuru çağrısı kapsamında Tarımsal İşletmelerin Fiziki Varlıklarına Yönelik Yatırımlar Tedbiri’nde daha önce 17 Mayıs olarak açıklanan son başvuru tarihinin 31 Mayıs’a (saat 18.00), Tanm ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazar-lanması ile îlgili Fiziki Varlıklara Yönelik jr Yatırımlar tedbirinde ise 24 Mayıs’tan 13 Haziran’a (saat 18.00) uzatıldığını açıkladı.

2011-2016 yılları arasında uygulanan IPARD I Programı çerçevesinde 10 bin 666 projeye 53 milyon euro hibe ödemesi yapıldı. Tarım ve Orman Bakanhğı’ndan alman bilgiye göre IPARD II Programı halen uygulanmakta olup 2017-2023 yılları arasında 884 milyon euro hibe ödemesi yapılacak. TKDK, IPARD programı kapsammda son yedi yılda toplam, 14 bin 500 projeye yaklaşık 4 milyar TL hibe desteği sağladı. Bu hibeler sayesinde, kırsal alanlarda, 10 milyar TL tutarında yatırım yapıldı, 60 bin yeni istihdam oluştu.

60 MİLYON EURO YENİ HİBE

TKDKnın, 60 milyon euro’luk yeni hibe paketinin detaylarına da kısaca göz atıyoruz. IPARD II Programı kapsammda altıncı başvuru çağrı ilanına çıkan TKDK, çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve iş geliştirme tedbiri kapsammda, yedi alt sektöre destek sağlayacak. 42 ili kapsayacak çağrı kapsammda destek kullandırılacak alt sektörler makine parkları, yenilenebilir enerji tesisleri, su ürünleri yetiştiriciliği, kırsal turizm ve rekreasyon faaliyetleri, zanaatkarlık ve katma değerli ürünler, arıcılık ve arı ürünlerinin üretimi, işlenmesi ve paketlenmesi, bitkisel üretimin çeşitlendirilmesi ve bitkisel ürünlerin işlenmesi ve paketlenmesi olacak. Destek oranı Ağrı, Ardahan, Balıkesir, Çankırı, Diyarbakır, Erzincan, Erzurum, Hatay, İsparta, Karaman, Kars. Mersin, Muş, Tokat ve Yozgat illerinde yüzde 65 olarak uygulanacak. Afyonkarahisar, Amasya, Aksaray, Ankara, Aydın, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çorum, Denizli, Elazığ, Giresun, Kahramanmaraş, Kastamonu, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Mardin, Nevşehir, Ordu, Samsun, Şanlıurfa, Sivas, Trabzon, Uşak ve Van illerinde ise destek oranı yüzde 55 olacak.

BAŞVURULAR 8 TEMMUZ’DA

60 milyon euro’luk çağrı bütçesinin yüzde 75’ini AB, yüzde 25’ini ise ulusal katkı oluşturacak. Bu çağrı ilam” kapsammda sadece “çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve iş geliştirme” tedbiri kapsamında başvurular kabul edilecek. Başvurular 8 Temmuz 2019 tarihi saat 09.00’dan itibaren yatırımın uygulanacağı ilde bulunan TKDK 11 Koordinatörlüklerinde kabul edilmeye başlanacak. Online Proje Başvuru Sistemi 20 Ağustos 2019 tarihi saat 21.00’de kapatılacak. Başvuruların son teslim tarihi 23 Ağustos 2019, saat 18.00 olacak. 6. başvuru çağrı ilanı kapsamında hazırlanacak başvurularda yatırım süreleri en fazla 18 ay olarak planlanacak. Çağrıya, çiftlik içi veya dışı faaliyetlerini çeşitlendiren çiftçiler veya çiftlik hanehalkı üyeleri, kırsal alanlardaki gerçek kişiler, kırsal alanlardaki özel tüzel kişiler başvuru yapabilecek. Bankaların tarım kredilerini incelemek için tıklayınız.