SADECE pandemi döneminde değil her kriz döneminde önemi artan tarım sektörüne bankaların destekleri de yıldan yıla artıyor. Tarımın finansmanı için yola çıkan bankalar çiftçinin ürününe özel geri ödeme planlı kredilerin yanı sıra, tarım kart, tarımsal üretim danışmanlığı, teknoloji danışmanlığı gibi çok sayıda hizmet ve ürün de sunuyor. Finansman ihtiyacı yüksek olan tarım sektörüne özel sunulan kredilerin hacimleri de her yıl katlanarak büyüyor. Çok değil 2020 Mart’ta 112 milyar TL olan tarıma kullandırılan toplam kredi tutarı bu yılın aynı döneminde yüzde 24 artışla 139 milyar TL’ye çıktı. Kuruluş misyonu Türk tarımını desteklemek olan Ziraat Bankası’nın ardından son 10 yılda özel bankaların da bu alana odaklanması kredi hacimlerindeki artışı ve ürün hizmetlerindeki çeşitlenmeyi artırmış durumda.
KREDİ HACMİ 200 KAT ARTTI
Bu gelişme sektörün rakamlarına da yansıyor. Çok değil beş yıl önce tarım sektörüne kullandırılan toplam kredi tutarının 65 milyar TL civarında olduğunu hatırlatan DenizBank Tarım Bankacılığı Grubu Genel Müdür Yardımcısı Burak Koçak, “18 sene önce sektöre girdiğimizde tarıma kullandırılan toplam kredi büyüklüğü 700 milyon TL idi. Bugün ise 139 milyar TL seviyesinde. 20 senede yaklaşık 200 katlık artış gerçekleşti” diyerek gelinen noktayı özetliyor.
Son yıllarda bankaların tarım sektörüne özel önceliklendirdiği konuların başında teknoloji ve zirai alanda danışmanlık hizmetleri geliyor. Çiftçiler bu sayere bankaların dijital platformları kullanarak zirai üretim önerileri, hava durumu, hal fiyatları gibi kendisini yakından ilgilendiren konularda uzmanlardan anlık bilgi alabiliyor. Tarlasına uygun gübreleme önerisi veya gelir gider hesaplama imkanlarına da ulaşabiliyor.
YAPI KREDİ
20 ÇEŞİT kREDİSİ VAR
Yapı Kredi’nin tarıma özel 20 farklı kredi çeşidi, yedi sigorta ürünü, iki farklı kart ürünü var. Üreticinin sezonluk ihtiyaçları olan ekim-dikim, gübreleme, sulama, yem alımla-rı, arazi kiralama gibi girdilerin finansmanını hasatta ödemeli şekilde karşılayan banka bunun dışında seracılık faaliyetleri, organik üretim yapan çiftçilere özel krediler, arıcılık, küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık kredileri gibi faaliyetler için de ihtiyaca özel kredi sağlıyor. Banka faaliyete özel ve ihtiyaca özel sağladığı kredilerden bazılarını ise şöyle sıralıyor: “Avrupa Birliği Katılım öncesi Yardım Aracı Kırsal Kalkınma Programı (IPARD) kapsamındaki yatırımların finansmanı, Ticaret Bakanlığı denetimindeki lisanslı depoculuk sisteminde çiftçi, tüccar ve sanayicilerin depolara teslim ettiği tarımsal ürünler karşılığında oluşan Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) teminatı ile nakit kredi gibi ürünlerle katma değerli işlerde de her zaman üreticilerimize destek oluyoruz.
Üreticilerimize tarla, bağ, bahçe, sera alım-ları için uygun faiz oranlarıyla uzun vadeli, hasattan hasada ödemeli krediler sunuyoruz. Yeni sera kurulumu, mevcut seraların bakım, yenileme ve modernizasyonu gibi yatırım ihtiyaçlarında da çiftçilerimize destek oluyoruz. En temel ihtiyaçlardan olan traktör için sıfır kilometre ve ikinci el alımlarında finansman kolaylığı, makine ekipman alımı gibi farklı kredi seçenekleriyle de çiftçilerimizin tüm tarımsal ihtiyaçlarını karşılamayı hedefliyoruz.” Banka son üç yılda küçük ve orta ölçekli üreticilere 3 milyar TL’nin üzerinde finansman sağladı. Bu sektöre yönelik finansman ihtiyacında üreticilere daha fazla destek olabilmek için yeni ürün ve projeler üzerinde çalışmaya devam ettiklerini de duyuran Yapı Kredi, çiftçilere özel kartları ve sunduğu avantajları şöyle sıralıyor:
“Çiftçilerimize tarıma özel kartlarımız olan Verimli Kart ve TMO Kart’ımızı sunuyoruz. Altyapısını güncellediğimiz Verimli Kart, üye işyerlerinden yapılan tohum, yem, gübre, akaryakıt gibi tarımsal girdi alımlarında kullanılabilirken, müşterilerimiz üye işyerlerimizdeki faizsiz alışveriş fırsatlarından da yararlanabiliyor. Üreticilerimize anlaşmalı üye işyerlerinde yaptıkları alışverişlerden ödül puan kazanım imkanı sağlıyoruz. Verimli Kart’ın ödeme vadesini çiftçinin hasat zamanına göre belirliyoruz.”
TÜRKİYE İŞ BANKASI
TARIM BANKACILIĞI BİRİMİ KURDU
Türkiye İş Bankası 2020 sonunda Tarım Bankacılığı Pazarlama Bölümü’nü kurdu. Banka 2018’den bu yana da tüm Türkiye’de 100 kişilik Şube Dışı Bankacılık tarım saha ekipleri ile üreticilere yerinde özel hizmet veriyor. Tüm üreticilerin p tarım sektörüne yönelik krediler ve bankacılık hizmetlerinden yararlanabildiğim söyleyen Türkiye İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Şahismail Şimşek, “Ayrıca tarım kesimine özel çıkarttığımız, îmece Kart ile altı aya kadar faizsiz dönem avantajı ile çiftçimizin akaryakıt, tohum, gübreden traktör lastiğine ve elektrik faturasına kadar tarımsal girdi harcamalarını hasat dönemlerinde veya yılda bir kez hasat döneminde yapmalarını sağlıyoruz.
Oldukça cazip faiz oranlarına sahip tarım kredilerimizle üreticimizin yatırım, işletme ihtiyacı, traktör, makina ekipman veya hayvan alımı, sera kurulumu gibi akla gelecek her konudaki harcamalarını finanse ediyoruz” diyor. Iş Bankası, bu finansal destekleri ihracatçı haline gelen üreticilere veya organik tarıma başlayıp büyük şehirlerdeki tüketicilere satış yapmaya başlayan üreticilere de sağlıyor. Şu an Iş Bankası enerji verimliliğinden pandemi destek kredilerine, dijital tarım kredilerinden traktör kredilerine, seracılıktan hayvancılığa, organik tarımdan sözleşmeli üretime kadar birçok alanda tarım sektörüne özel kredi veriyor. Bu kredileri son derece avantajlı, rekabetçi fiyat ve mali koşullarla kullandırdıklarını söyleyen Şimşek, bankanın stratejisi hakkında şunları söylüyor:
“Üreticimizin finansman ihtiyacını karşılamak kadar önemli diğer konu da tarımda dijitalleşme ve teknoloji kullanımı. Tarımda teknolojik dönüşüme büyük önem veriyor ve buna yönelik ciddi adımlar atıyoruz. Örneğin, îmeceMobil uygulamasını 2019 Ekim’de müşterimiz olsun olmasın tüm üreticilerimizin hizmetine ücretsiz sunduk. ÎmeceMobil çiftçimizin finansal ve dijital anlamda okuryazarlığına katkıda bulunurken, sunulan hizmetler sayesinde ilaç, gübre, sulama gibi pek çok konuda üretim maliyetlerinden tasarruf sağlıyor.
Tarımla alakalı herkesin akıllı telefonlarına ücretsiz olarak indirebilecekleri uygulama sayesinde tarla, bahçe ve hayvancılık üretim tesisi bilgileri kaydedilebiliyor ve bu konumların hava tahmin raporları görülebiliyor. Çiftçilerimiz dilerlerse tarlalarının koşullarına uygun gübreleme önerisi de alabiliyor. Gelir gider hesaplama özelliği ise maliyetlerini doğru tespit etme konusunda çiftçilerimize yardımcı olmayı amaçlıyor. îmece Kart ürünümüze sahip müşterilerimiz, ÎmeceMobil içerisinde yer alan imece Kart’ım kısmından Maximum Işyerim uygulamasına ulaşarak bankacılık işlemlerini kolayca gerçekleştirebiliyorlar.”
Iş Bankası ayrıca Vodafone Business ile güçlerini birleştirerek Dijital Tarım Çözümü’nü de hayata geçirdi. Çözüm büyük ölçekli üreticilere hitaben kapsamlı bir cihaz ve hizmet paketinden oluşuyor. Iş Bankası’nın Vodafone ile birlikte ayrıca 30 adet tarımsal meteoroloji istasyonunun kurulumunu finanse ettiğini söyleyen Şimşek, Bursa ve Silifke’de kullanılan cihazlarla çiftçilere 20 milyon TL tasarruf sağlandığı bilgisini paylaştı.
DENİZBANK
650 BİN ÇİFTÇİYE KART VERDİ
Denizbank, ülkemizde üretilen ve ekonomik değeri olan 300’den fazla tarımsal ürüne finansal destek sağlıyor. Bu ürünlerin kendi içinde kredi ihtiyacı, nakit akışı, gelir elde etme ve ödeme gücüne kavuşma sıklığı gibi birçok alanda birbirinden ayrıldığını hatırlatan DenizBank Tarım Bankacılığı Grubu Genel Müdür Yardımcısı Burak Koçak, “Tüm bunlardan yola çıkarak kredilerimizi işletme ve yatırım kredileri diye iki ana gruba ayırdık” diyor. Banka işletme kredisi ile üreticilerin ilgili dönem içerisinde gerçekleştirecekleri tarımsal faaliyet için gerekli girdi finansmanını sağlıyor. Bu gruba özel ilk tarım kartı olan Üretici Kart’ı çıkarttıklarını söyleyen Koçak sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Yaklaşık 650 bin üreticimizin kullandığı Üretici Kart sayesinde üretici beş aya varan faizsiz dönem avantajından yararlanıyor.
Üreticiler bu sayede üretici kart ile yaptıkları mazot, yem, gübre ve tüm tarımsal girdi alışverişlerinde beş aya varan faizsiz dönem avantajı elde edebiliyor. Yaklaşık 17 bin anlaşmalı işyerimiz var.
İkinci ana grup kredilerimiz olan yatırım kredilerini, işletmenin geliştirilip genişletilmesi amacıyla kullanılan krediler olarak tanımlıyoruz. Bu tanım, basit bir tarla tesviye kredisinden büyük meyve tesis kredisine, makine ekipman alımından sera yapım kredisine kadar geniş ürün yelpazesini kapsıyor.”
Denizbank bugün özel bankalar arasında tarım kredilerin de yüzde 45’lik pazar payı ile birinci sırada yer alıyor. 1.3 mil yon civarında kayıtlı çiftçi müşterisi bulunan bankanın tahsis edilen açık kredilerinin toplam büyüklüğü ise 17 milyar TL seviyesinde.
Kredi ürünlerinin yanı sıra çiftçinin tüm finansman işlemlerinde de yanında olduklarını söyleyen Koçak, bu kapsamdaki hizmet ve ürünler hakkında, “Sigorta ürünlerimiz hem tarımsal üretimin sigortalanması hem de bireysel sigorta işlemlerini kapsıyor. Ayrıca ürün ödemelerine aracılık etme, bireysel ihtiyaçlar için kredi kartları, otomatik fatura ödemeleri gibi ek hizmetler sağlıyoruz” diyor.
Banka tarımda dijital dönüşüm konusuna da ağırlık veriyor. Bu amaçla Deniz’den Toprağa dijital platformu, web sitesi, Facebook sayfası, Instagram hesabı ve mobil uygulaması ile danışmanlık hizmeti sağlıyor. Mobil uygulamanın 250 bini aşkın üretici tarafından indirildiğini söyleyen Koçak, “İçindeki zirai üretim önerileri, ziraat mühendislerine soru sorulmasına olanak veren ‘Mühendise Sor’ menüsü, uydudan tarla takibine olanak sağlayan fonksiyon, hava durumu, haberler, hal fiyatları menüleri ve yakın zamanda eklenen bankacılık fonksiyonları ile tarım dünyasının en gelişmiş uygulaması konumunda.
100 bin takipçisi bulunan Facebook sayfamız, en güzel tarım fotoğraflarını kentli kitleyle buluşturduğumuz Instagram hesabımız ve web sitemiz ile Deniz’den Toprağa, danışmanlık ve haber yayını açısından tarım sektörünün önemli dijital platformlarından birisi” diyor.
Denizbank, hali hazırda saha ekipleri ile çiftçiye finansal danışmanlık işlemlerinin yanı sıra zirai danışmanlık konusunda da destek sağlıyor.
ŞEKERBANK
UÇ YILA VARAN VADE İMKANI
Şekerbank, tarımda kırsal kesimin, özellikle de küçük üreticinin finansmanına öncelik sağlıyor. Pandemide, çiftçilere Dijital Transformasyon Programı kapsamında, müşteri temsilcilerinin sahadaki etkinliğini artıran ve finansmana erişimi kolaylaştıran Tablet Projesi’ni hayata geçirdiklerini söyleyen Şekerbank KOBİ, Perakende ve Tarım Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Tuğbay Kumoğlu, “Banki adını verdiğimiz Tablet Projesi ile müşteri temsilcilerimiz evden veya sahadan bankadaki tüm ürün ve bilgilere erişerek sosyal mesafe kurallarına uyarak çalışma imkânı buldu. Proje ile ayrıca kırsal bölgelere ulaştık, köy kahvelerinde, tarlada, müşterilerimize ihtiyaç duyacağı her an, her yerde ulaşarak anında hizmet sunuyoruz” diyor.
Banka bu kapsamda bitkisel üretim yapan üreticilere ‘Taksitli Tarım Kredisi’ ürünü ile üç yıla varan vade ve yılda bir ödeme imkânı sağlıyor. Hayvancılık alanındaki üreticilere ise, işletme giderlerini karşılamaya yönelik krediye ek olarak hayvan alımı, yeni tesis kurulumu ve mevcut tesislerin modernize edilmesi için Hayvansal Yatırım Kredisi ürünü sağlıyor. Sözleşmeli Tarım Kredisi ile sözleşmeli üretim yapan firmalara, ürün bedellerini alıncaya kadar geçen sürede finansman desteği sunduklarını söyleyen Kumoğlu, 2014 sonunda başlatılan Aile Çiftçiliği Bankacılığı ile sundukları ürün ve çözümleri ise şöyle sıralıyor:
“Tarım arazilerinin miras yoluyla bölünerek küçülmesi sorunlarına çözüm olarak, miras hukukundan kaynaklı arazi bölünmelerinin önüne geçmeyi hedefleyen yasal düzenleme doğrultusunda Tarla Büyütme Kredisi ürünümüzü geliştirdik. Bu kredi ile beş yıl vade, hasatta ödeme imkanı ve sabit faiz oranı ile tarım arazisinin ekspertiz değerinin yüzde 75’ini finanse ediyoruz. Ayrıca kendi tarlasına sınır olan tarlayı satın almak isteyen üreticilere de finansman konusunda ek kolaylıklar sağlıyoruz.
Yine beş yıl vadeli, hasatta ödeme imkanı sağlayan ve sabit faiz oranlı Tarım Ekipmanları Kredimiz var. Bu kapsamda çiftçiler, alacakları tarımsal makine ya da ekipmanın fatura ya da kasko değerinin yüzde 75’ini bu uzun vadeli kredi ile finanse edebiliyor. Tarımsal EKOkredi ürünümüz ile çiftçi ailelerine modern sulama projelerini finanse etme imkanı sağlıyoruz. Bu yatırımlarını da yine beş yıl vade, hasatta ödeme imkanı ve sabit faiz ile gerçekleştirebiliyor.
Tüm yatırım kredilerinde projenin toplam bedelinin yüzde 75’ini finanse ediyoruz. Ayrıca besicilikten süt hayvancılığına, et tavukçuluğundan meyveciliğe uzanan tüm kırsal yatırım projelerini beş yıla varan vadelerle Kırsal Kalkınmaya Destek Kredisi ile finanse ediyoruz.”
Şekerbank’ın 2020 Aralık sonu itibarıyla tarım kredi hacmi toplam nakit kredi hacmi içinde yüzde 9 paya sahip. Çoğunluğu küçük üreticiler olmak üzere Türkiye genelinde 350 bini aşan çiftçi müşterisi bulunan Şekerbank Aile Çiftçiliği Bankacılığı kapsamında son altı yılda toplamda 125 bini aşkın çiftçi ailesine 11 milyar TL’ye yakın finansman sağladı.
Şube çalışanlarının çiftçinin sadece tarımsal finansman ihtiyacını değil, üretim konuları ve sağlanan destekler konusunda da bir nevi danışmanlık hizmeti sağladığını söyleyen Kumoğlu, “Mazottan gübreye tüm tedarik ağı ile çiftçi müşterilerimiz adına pazarlık yapıyoruz. Çiftçilerimiz bankamızın çiftçilere özel sunduğu Hasat Kart ile tarımsal girdi satan anlaşmalı işyerlerinden mazot, gübre, tohum ve zirai ilaç alışverişlerini yapıyorlar. Çiftçimiz beş aya varan faizsiz dönemlerle ödemesini hasat zamanı yapabiliyor. Ayrıca, tedarikçi firmaların da Hasat POS kullanımı ile nakit akışları düzenli hale geliyor ve satış hacimleri artıyor.”
Ferhat PİŞMAF / Ziraat Bankası Kurumsal Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı
“4 milyon üreticiye 286 milyar TL kredi kullandırdık”
Bankamızca son 10 yılda 4 milyona yakın üreticimize 286 milyar TL’nin üzerinde kredi kullandırdık. Halihazırda devam eden tarım kredisi miktarı 89 milyar TL’yi, kredisi devam eden üretici sayısı ise 705 bini aştı. Bankamızın tarım sektöründeki payı yüzde 65 düzeyinde. Tarım kredilerimizin yaklaşık yüzde 35’i ise uzun vadeli yatırım kredilerinden oluşuyor. Kullandırdığımız tarım kredilerini diğer kredilerden ayıran en önemli özellik, üreticilere maliyetinin diğer tüm kredilerden daha düşük olmasıdır. Bankamızca kullandırılan tarım kredilerinin önemli bir bölümüne Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından faiz sübvansiyonları uygulanıyor.
Böylece farklı üretim konularında yüzde 25-100 arasında faiz sübvansiyonu ile üretici adına faiz ödemeleri kısmen veya tamamen Hazine ve Maliye Bakanlığınca karşılanıyor. Faiz sübvansiyonları özellikle yatırım finansmanında avantaj sağlıyor. Tarım kredilerimizin yaklaşık yüzde 77’si faiz sübvansiyonu uygulanan kredilerden oluşuyor.
Çiftçilerimize tarımın her alanında kredi sunuyoruz. Ayrıca kredi paketleri ile Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen politika ve stratejileri destekleyici projeler yapılarak, çiftçimizin ihtiyacı karşılanıyor. Bunlardan bazıları şunlar:
Ziraat Bankası Genç Çiftçi Akademisi: 18-30 yaş arasındaki gençlere tarımsal üretimi ve yatırımı öğretmeyi ve tarımsal üretime yönlendirmeyi amaçlayan bir sosyal sorumluluk projesi. Bu programdan yararlanan gençlerin eğitim, barınma, yemek, ulaşım, sigorta gibi tüm masrafları Bankamızca karşılanıyor. Projeye bugüne kadar 17 binin üzerinde başvuru alındı. 300’ün üzerinde genç mezun oldu ve bunlardan 30’a yakını yatırım yaparak tarımsal üretime başladı.
Köyümde Yaşamak İçin Bir Sürü Nedenim Var: Ülkemizdeki küçükbaş hayvan varlığının artırılmasına katkı sağlamak amacıyla Valiliklerle yapılan işbirliğine dayalı bir kredi projesi.
Üreticilerin sürülerinin 100 başın üzerine çıkarılması sağlanıyor. Her üreticiye 150 bin TL’ye kadar kredi kullandırılıyor, özkaynak katkısı aranmıyor, kredinin teminatını kredi ile alman hayvanların rehni oluşturuyor. Kredinin 100 bin TL’ye kadar olan kısmında yüzde 100 faiz sübvansiyon uygulanıyor. Nisan sonu itibariyle 2.255 üreticiye 302.5 milyon TL kredi kullandırılarak yaklaşık 208 bin adet küçükbaş hayvan edindirildi.
Tasarruflu Sulama Kredisi: Üreticilerin modern basınçlı sulama sistemi yatırımlarının finansmanını sağlıyor. Yurtiçinde üretilen sulama sistemlerini satın alan üreticilerimize 5 milyon TL’ye kadar ve yüzde 100 sübvansiyonlu yatırım kredisi veriliyor. Kredi yılda bir taksit ödemeli ve azami yedi yıl vadeli kullandırılıyor. 2021’de uygulamaya konulan projede bugüne kadar 5 bine yakın üreticimize 525 milyon TL’nin üzerinde kredi kullandırıldı. Ocak 2020-Nisan 2021 döneminde yaklaşık 126 bin üreticimize 9.3 milyar TL tarım kredisi kullandırdık.
Esin Çetinel
