Su ürünleri pazarı çok kazandırıyor
Türkiye’de su ürünleri pazarı son yılların en hızlı büyüyen sektörlerinden biri. Bugün Avrupa’da tüketilen her üç balıktan biri Türkiye’den gidiyor. Son yıllarda ihracatta atılan olumlu adımlar sektörde yatırımların önünü açmaya başladı. Hem kamu hem de özel sektör su ürünleri sektörüne yatırım yapmak için harekete geçti. AKİB öncülüğünde Akdeniz’de 1 milyar dolarlık tesis kurulması planlanıyor. Kılıç, Sagun, Dardanel, Akua Group gibi sektörün önde gelen şirketleri de yurtiçinde ve yurtdışında yeni yatırımlara hazırlanıyor.
Türkiye’de yılda ortalama 630 bin ton balık üretiliyor. Bu üretimin yaklaşık yüzde 70’i avcılık, yüzde 30’u yetiştiricilikle elde ediliyor. Türkiye’nin su ürünleri ihracatı 2016 yılında yüzde 13 artarak 794 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2017 yılının ilk yarısında ise su ürünleri ihracatı geçtiğimiz yıla göre yüzde 4 artışla 386 milyon dolardan 403 milyon dolara yükseldi. Yıl sonuna kadar ihracatın 900 milyon dolara ulaşması bekleniyor.
Sektörün avantajlarından biri de Türkiye ortalamasına göre katma değerin yüksek olması. Sektörün ortalama ihracat fiyatı kilogram başına 5 dolar.
HEDEFTE ABD VAR
Sektör 2016 yılında su ürünlerinde Avrupa Birliği ülkeleri başta olmak üzere 80 ülkeye ihracat gerçekleştirdi. En büyük ihracat pazarları sırasıyla Hollanda, İtalya, Almanya, İngiltere, Japonya, Rusya ve İspanya olarak sıralandı.
Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Başkanı Sinan Kızıltan, önümüzdeki dönemde hedef pazarlar arasında ABD, Avrupa Birliği ve Ortadoğu ülkelerinin yer aldığını söylüyor. Türkiye’den çıkan balığın kalitesiyle Avrupa’da ciddi bir talep gördüğünü söyleyen Kızıltan, “Yunanistan’da yaşanan kriz sonrasında Türk balığına olan talep daha da arttı. Türkiye’nin son zamanlardaki iddialı çalışmaları pazardaki payını artırdı” diyor.
AKDENİZ’E YÖNELİYOR
Türkiye’de balık üretiminde Ege Bölgesi öne çıksa da son dönemde Akdeniz Bölgesi’ne yönelik yatırımlar da artıyor. 2015 yılında Akdeniz Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçılan Birliği (AKİB) üyesi ihracatçılar 52 milyon dolarlık balık ve su ürünleri ihracatı yaparken 2016 yılında bu rakam yüzde 10 artışla 58 milyon dolara ulaştı. Yıl sonunda bu rakamın 60 milyon doların üzerine çıkarılması hedefleniyor.
Son dönemde bölgeye yönelik yatırım talebinin artması AKİB’i de harekete geçirdi. Birlik faaliyet alanı içerisinde yer alan Adana ili Karataş ilçesinde balık ve su ürünleri yetiştirme alanı kurmayı planlıyor. Bölgeyi kültür balıkçılığında ileriye taşımak adına, Avrupa ve Ortadoğu’nun en büyük tesisinin kurulması için çalışmalar başlattıklarını söyleyen AKİB Başkanı Ali Can Yamanyılmaz, “Hem bölge ekonomisine hem ihracatımıza ivme kazandıracak bu tesiste karides, levrek gibi ürünler yetiştirilecek. Bu konuda Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nezdinde girişimlere başladık” diyor. 80 ile 100 firmanın faaliyet göstermesi beklenen tesisi için yaklaşık 1 milyar dolarlık yatırım yapılması planlanıyor. Bu tesiste sadece balık değil, diğer deniz ve tatlı su ürünlerinin de üretilmesi hedefleniyor.
KARADENİZ SOMONU ÜRETECEK
Sektörün önemli şirketleri de önümüzdeki dönemde yeni yatırımlar yapmaya hazırlanıyor. Bunlardan biri de Sagun Balık. Şirket, bugün bin kişilik insan kaynağıyla yaptığı üretimin yüzde 65’ini ihraç ediyor. 2016’da DanimarkalI ortağı Biomar ile Biomar-Sagun yem fabrikasını hayata geçiren şirket, bu yıl da’Sinop’ta 2 bin ton üretim kapasiteli Karadeniz somonu çiftliği kurmayı planlıyor.
Sagun Grup Yönetim Kurulu Başkanı ve İstanbul Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği’nin Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Sagun, Türkiye sularında yetiştirilen bu balığı dünyaya doğru bir şekilde tanıtmak ve pazarlamak gerektiğini söylüyor.
RESTORAN ZİNCİRİ KURDU
Dardanel, 2012 yılından bu yana hem yurtiçinde hem de yurtdışında hızlı bir büyüme temposu yakaladı. 2016’yı yüzde 25 büyüme ve 292 milyon TL net satış cirosu ile kapatan şirket, 2017’de de yüzde 25 civarında büyüme hedefliyor. Üretiminin yüzde 80’ini iç piyasaya, kalan bölümünü ise çoğu Avrupa Birliği üyesi olmak üzere 23 ülkeye ihraç ediyor. 2017 yıl sonu hedefinin ihracatta yüzde 25 büyüme olduğunu söyleyen Dardanel Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Niyazi Önen, “Markalaşma stratejimizi yakın coğrafyada da yakalamak istiyoruz” diyor.
Dardanel’in büyüme stratejisindeki diğer bir ayağını ise deniz ürünleri restoran zinciri Dardenia oluşturuyor. Dardenia markasıyla İstanbul genelinde 12 şubeye ulaştıklarını söyleyen Niyazi Önen, yurtdışında bir restoran zinciri kurmak için de konsept çalışmaları olduğunu belirtiyor.
150 MİLYON DOLAR YATIRDA
Bir Akel Group şirketi olan Agro-mey Gıda da su ve su ürünleri sektörünün hızlı büyüyen şirketlerinden biri. 2010 yılında sadece bin ton çipura ve levrek hasadı yapabilen şirket, 2016 yılında 16 bin ton hasat gerçekleştirdi.
2017 sonuna kadar bu sayının 20 bin tona çıkarılması hedefleniyor. Yedi yılda 150 milyon doların üzerinde yatırım yaptıklarını söyleyen Agromey Gıda CEO’su Taner Ciğer, “Sektörün agresif büyüyen şirketlerinden biriyiz. 2018 yılı için 24 bin ton hasat hedefliyoruz” diyor.
AB ülkeleri başta olmak üzere Rusya, Ukrayna, Dubai gibi ülkelere ürün gönderen şirket, 2017 yılı sonuna kadar 75 milyon dolarlık ihracat yapmayı planlıyor.
YURTDIŞINA YATIRIM YAPIYOR
Akua Group ise orkinos yetiştiriciliğinde dünyanın sayılı şirketleri arasında yer alıyor. Akua Group, Japonya başta olmak üzere, Çin, ABD ve bazı Avrupa ülkelerine orkinos ihraç ediyor. 2018 yılında 800 ton ihracata karşılık 13-14 milyon dolarlık ihracat geliri hedefleyen şirket, böylece ihracatta yüzde 20’lik artış yakalayacak. Yurtdışında Fas’ta yatırımları bulunan şirket, önümüzdeki yıl bu ülkede bir işleme tesisi kurmayı planlıyor. Akua Group Yönetim Kurulu Başkanı Nedim Anbar, “Orkinos üretimi Uluslararası Ton Balıkları Koruma Komisyonu’nun verdiği kotalara bağlı. Bu nedenle yurtdışına da yatırım yapıyoruz” diyor.
Sektörün önemli şirketlerin de Kılıç da Dominik’te 18 milyon TL’lik yatırımla 20 bin ton kapasiteli bir tesis kurmaya hazırlanıyor. Geçen yıl yüzde 30 büyümeyle ihracatını 142 milyon dolara çıkaran şirket, 2017’de yeni yatırımların da ivmesiyle yüzde 30’luk büyüme hedefliyor. 2017 yılında yeni kafes, kapasite artınmı gibi projelere toplam 40 milyon TL’lik yatırım planlayan şirketin hedefinde Amerika ve Ortadoğu pazarları yer alıyor.
AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
