Seracılık Destekleri İle Seracılık Yapmak

“Seracılık” kârlı bir iş fikri olsada doğal afetler sektörü olumsuz etkiliyor. Seracılık destekleri ile bu alana yatırım yapmak isteyenler bu desteklerden nasıl faydalanır? Seracılık yapmak isteyen girişimciler Tarım ve Orman Bakanlığının seracılık desteklerinden, Ziraat Bankasının cazip kredilerinden faydalanabir.

Sera Kurmak İçin Seracılık Destek ve Kredileri

KIŞ bu yıl ağır geçiyor. Antalya başta olmak üzere birçok bölgede su baskınları, hortum gibi doğal afetler yaşanıyor. Tarım arazileri bu iklim şartlarından ağır hasar aldı. En çok da seralar zarar gördü. Kış döneminde önemli bir üretim üssü olan seralarda hasat düşünce sebze fiyatları fırladı. Bir de fırsatçılar devreye girince biber tezgahta 20, domates 10 TL’yi buldu. Bu aşırı fiyat oynaklığına ekonomi yönetimi anında müdahale etti. Büyükşchirlerde belediyeler vasıtasıyla tanzim satış noktaları oluşturuldu. Bu tedbir anında etkisini gösterdi ve marketlerde, pazarlarda fiyatlar gerilemeye başladı.

Fiyatları aşağı çekebilmek için daha kalıcı tedbirler de gündemde. Bu çerçevede alınan tedbirlerden biri de örtü altı üretimi (sera) artırmaya dönük. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak önceki haftalarda hem Ankara’da hem de İstanbul’da yaptığı toplantılarda bu konuda net mesajlar verdi. Albayrak, “Seracılık konusunda paket açıklayacağız.

Dönüşümü çok hızlı şekilde göreceğiz. Seraların yenilenmesiyle ilgili krediler konusunda Ziraat Bankası detaylı açıklamalar yapacak. jeotermal açısından organize bölgeler oluşturacağız. Altyapıyı tamamlayacağız. Jeotermal kaynaklarımızı bu noktada daha etkin kullanmış olacağız. Gerek yatırım kredilerinde, gerek kredi limitlerinde, gerek işletme kredilerinde daha üst noktaya gideceğiz” dedi. Bakan

Albayrak’ın bu açıklamalarından sonra Ziraat Bankası seracılıkla ilgili kredi paketini açıkladı. Tüm bu gelişmeler haliyle gözleri örtü altı üretime çevirdi. Türkiye’nin örtü altı üretimi ne durumda, bu alana yatırım yapmak cazip mi gibi sorular eşliğinde seracılığı mercek altına aldık…

Seracılıkta Türkiye’nin Durumu

Türkiye’de geçen yıl 31 milyon ton sebze üretildi. Bu üretimin 23.4 milyon tonu açıkta, 7.4 milyon tonu örtü altında gerçekleşti. Türkiye’de toplam örtü altı üretim varlığı 737 bin dekara ulaşmış durumda. Örtü altı varlığı bakımından dünyada ilk dört ülke arasında, Avrupa’da ise İspanya ile ilk sırada yer alıyoruz. Ortü altı üretim Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından da teşvik ediliyor. Bakanlık ve ilgili diğer kurumlarca sağlanan destek, hibe ve krediler ile modern şartlarda üretim yapan örtü altı işletmelerinin sayısı hızla artıyor, örtü altında yapılan üretimin rakamsal değeri ise 10 milyar TL’yi aşmış durumda.

Örtü altında üretimde yüzde 51 pay ile Antalya açık ara önde. Antalya’daki seralarda 3.2 milyon ton üretim gerçekleştiriliyor. Antalya’yı 1 milyon ton ve yüzde 18’lik pay ile Mersin, 670 bin ton üretim ve yüzde 11’lik pay ile Adana, 527 bin ton üretim ve yüzde 9 pay ile Muğla izliyor. Bu dört ilin toplam üretimi 5.4 milyon tonu buluyor. Örtü altı üretimin yüzde 80’i bu dört ilde gerçekleşiyor.

Seralarımızın yüzde 95’inde sebze grubu ürünler yetişiyor. Yüzde 4’ünde meyve, yüzde 1 ’inde de süs bitkileri üretimi yapılıyor. Domates yüzde 49 üretim payı ile birinci sırada, bunu yüzde 14 ile hıyar ve yüzde 10 ile karpuz izliyor. Seralarda, biber (sivri), patlıcan, kabak (sakız), kavun, biber, marul (kıvırcık), fasulye, muz, çilek, üzüm, kayısı ve erik üretimi de yapılıyor.

Seracılık Destekleri ve Sera Kredileri

Ziraat Bankası seracılık için kredi paketi hazırlıyor. Ancak devletin de Tarım ve Orman Bakanlığı aracılığıyla ciddi teşvikler verdiğini belirtelim. Yatırım aşamasında verilen destekler şöyle:

Tarımsal Üretime Dair Düşük Faizli Yatırım ve işletme Kredisi Kullandırılmasına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında, kontrollü örtü altı üretme koşullarına sahip en az bir dekar büyüklüğündeki seralarda Örtü Altı Üretimin Kayıt Altına Alınması Hakkında Yönetmelik’e uygun olarak yetiştiricilik yapan üreticilere Ziraat Bankası veya tarım kredi kooperatiflerince yüzde 25-50 arasında indirim yapılmak suretiyle kredi kullandırılabiliyor.

Kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesi projesi çerçevesinde, alternatif enerji kaynakları (jeotermal, güneş enerjisi) kullanılarak yapılan sera projelerine belirli bir üst limite kadar yüzde 50 hibe desteği sağlanıyor. Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nce yayımlanan 324 ve 335 sıra sayılı Milli Emlak Tebliğleri uyarınca teknolojik ve jeotermal sera yatırımı yapacak müteşebbislere belirli kriterler çerçevesinde Hazine’ye ait taşınmazların kullanma izni veya irtifak hakkı tesis edilebiliyor.

Destekler bunlarla sınırlı değil, üretim aşamasında da devam ediyor. Örtü Altı Kayıt Sistemine Kayıt yaptıran üreticiler TARSÎM, bombus arısı, biyolojik ve biyo-teknolojik mücadele desteklemelerinden, ayrıca sübvansiyonlu kredilerden faydalanabiliyor. Mazot desteği 4 TL/da, gübre desteği 5 TL/da, toprak analizi desteği 2, TL/da, örtüaltı iyi tarım desteği 100 TL/da, tarımsal yayım ve danışmanlık desteği 600 TL şeklinde uygulanıyor.

Ayrıca TARSİM Sera poliçesinin yüzde 50’si de destek kapsamında. Örtü altı bombus arısı desteği de dekara en fazla iki adet olmak üzere 60 TL/ koloni şeklinde uygulanıyor. Örtü altı bitkisel üretimde biyolojik ve biyoteknolojik mücadele desteği ise paket toplamı 430 TL/ dekar olacak şekilde destekleniyor.

Kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesi projesi (KKYDP) çerçevesinde, alternatif enerji kaynakları kullanılarak, üç dekardan küçük olmamak üzere yapılan sera projelerine (KDV hariç) 2 milyon TL üst limite kadar yüzde 50 hibe desteği sağlanabiliyor.

Seracı Kazancından Memnun

Türkiye’de sera kurulumlarının tarihi oldukça eskilere dayanıyor. 1950’li yıllarda ticari anlamda ilk seralar Antalya’da kurulmaya başlamış, sonrasında ise Ege ve Marmara’ya yayılmış. Ege’de İzmir ve çevresi, Marmara’da ise Yalova öne çıkmış. Son dönemde jeotermal bölgeleri .olarak öne çıkan Denizli Sarayköy, Bergama, Afyon Sandıklı, Şanlıurfa, Ağrı, Uşak, Manisa gibi il ve ilçelerde de modern seralar kuruluyor.

Sera ürünlerine tüketicilerin ilgisi de yüksek. Market zincirleri, manavlar ve ihracat piyasalarından güçlü talep var. Bu da örtü altı üretiminde halen fırsatların olduğunu gösteriyor. Sera üreticileri son kazançlarından hayli memnun. Seracılığın başkenti Kumluca’da sera için boş alan bulmak zor. Portakal, limon, mandalina bahçelerinin sökülüp seraya dönüştürüldüğünü belirtelim, ilçedeki seralarda ağırlıklı domates üre-tilse de hıyar, patlıcan, kavun, karpuz dahil birçok meyve ve sebze de yetiştiriliyor.

Kumluca Ziraat Odası Başkanı Hidayet Kökçe, örtü altı üretimde 53 bin dekarlık üretimle Kumluca’mn liderlik ettiğini belirterek, ilçede seracılık için boş alanın kalmadığını belirtiyor, ilçedeki narenciye bahçelerinin de sökülerek seraya dönüştürüldüğünü belirten Kökçe, “örtü altı üretimde sadece Türkiye’yi değil dünyayı besleyecek bir potansiyel var. Seracılığa destek verilecek olması güzel bir gelişme. Kredilerde sorunlar yaşıyorduk. Çözülmesi sera çiftçisini rahatlatacaktır” diyor. Son zamanlarda yükselen fiyatlarla ilgili de değerlendirmelerde bu lunan Kökçe, bu fiyatların geri geleceğini söylüyor.

Mutlaka okuyun: Akdeniz Bölgesinde Sera Kurmak

Kökçe, üreticinin gübre, mazot, ilaç ve benzeri girdi maliyetlerindeki aşırı yükselişin de göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguluyor.

Seracılık Yatırımları

Son yıllarda seracılıkta büyük yatırımlar topraksız seralara yapılıyor. Bu konuda her biri fabrika büyüklüğünde yatırımlar yapıldığı gözleniyor.

Bu yatırımların adresi ise daha çok enerji avantajı nedeniyle jeotermal bölgeler. Son yıllarda jeotermal kaynakların tarımsal faaliyetlerde, özellikle örtü altı tarımında kullanımı hızla artırıyor. Türkiye, jeotermal ısı potansiyeli bakımından dünyanın yedinci, Avrupa’nın ise ikinci ülkesi konumunda.

Türkiye’de 5 bin dekar alanda jeotermal seracılık yapılıyor. Jeotermal sera yatırımlarında Ağrı, Aydın, Afyon, Denizli, Diyarbakır, Manisa, İzmir, Kütahya, Kırşehir, Konya, Şanlıurfa, Yalova ve Yozgat öne çıkıyor. Özellikle İzmir, Afyon, Şanlıurfa, Denizli, Aydın bu konuda en iddialı iller.

Jeotermal seraların tamamı neredeyse topraksız tarım yöntemiyle yapılıyor. Bu nedenle de yatırım maliyetleri normal seraya göre oldukça yüksek. Ancak potansiyel de yüksek. Kısa vadede jeotermal sera alanlarının 15 bin dekara çıkarılması mümkün. Sera-Bir Yönetim Kurulu Başkanı Müslüm Yanmaz, Türkiye’nin çok zengin jeotermal kaynaklara sahip olduğunu bunun fırsata çevrilmesi gerektiğini belirtiyor. Yanmaz şu bilgileri veriyor:

“Benim de Şanlıurfa’da 100 dekarlık seram var. Kuveytli bir yatırım grubu Şanlıurfa’da yatırım yapmak için hazırlık yapıyor. 1000 dekarlık bir proje. 100 milyon dolarlık bir sera projesinin yatırımı için görüşmeler yapıyoruz. Yatırımda yerel ortak ben olacağım. Sadece Kuveyt’ten değil Katar, Ingiltere ve Hollanda’dan da yatırımcılar Türkiye’de yatırım yapmak için hazırlık yapıyor. Jeotermal seracılık Türkiye’nin geleceği. Bu alanın desteklenecek olması gerçekten çok önemli.”

Yatırımını Dört Yılda Amorti Ediyor

Türkiye’de iki tip sera var. Biri klasik seralar, diğeri topraksız tarım yapılan teknolojik seralar. Her ikisinin maliyeti farklı. Antalya tipi de denilen klasik seralarda dekar maliyeti 40-60 bin TL arasında değişiyor. Çelik konstrüksiyonlu seralar başlangıç maliyeti yüksek olsa da 30-40 yıl kullanılabiliyor. Sadece dış kaplama plastikleri 5-6 yılda bir yenileniyor. Seralarda dekar başına 22 ton civarında domates elde ediliyor. Seracıların hesabına göre yatırım dört yılda kendini amorti ediyor. Genelde aileler bu tip seraları tercih ediyor.

Teknolojik modern seralarda ise durum çok farklı. Ciddi sermaye gerektiren bir yatırım. En az 50 dekarla bu yatırıma girilmesi tavsiye ediliyor. Büyük ölçekli seralar kuruluyor. Metrekare maliyeti ise yaklaşık 50-100 dolar arasında değişiyor. Teknolojik seraları daha çok sermayesi olan iş insanları tercih ediyor ve 10 milyon TL ve üzeri fabrika büyüklüğünde yatırımlar yapılıyor. Örneğin 50 dekarlık bir seranın maliyeti 2.5 milyon dolar ile 5 milyon dolar arasında değişiyor. Günün 24 saati bakım gerektiren bu seralarda işinin uzmanı mühendisler istihdam ediliyor. Teknolojik seralarda ortalama 100 kişi çalışıyor.

Ziraat Bankası’ndan Sera Paketi

Ziraat Bankası, seralarda yapılan tarımsal üretimin arttırılması, yeni seraların kurulması, atıl durumdaki seraların ekonomiye kazandırılması ve mevcut seraların modernizasyonunu kapsayan yeni bir kredi paketini Antalya’da açıkladı. Bankanın Genel Müdürü Hüseyin Aydın tarafından açıklanan pakette çok özel kredi imkanları sağlandı.

Aydın paket ile ilgili şu bilgileri verdi: “Yeni sera yapımlarında, yatırım harcamalarının azami yüzde 75’ine kadar kredi kullandırılabilecek. Yatırım kredilerine, yatırımın geri dönüş süresine uygun olarak yedi yıla kadar vadelendirilebilecek, geri ödeme dönemleri ve taksit miktarları da gelir miktarına ve gelir elde etme dönemlerine göre belirlenecek. Yeni yapılacak yatırımlarda yatırımın büyüklüğüne ve işletmeye geçiş süresine bağlı olarak iki yıla kadar anapara ödemesiz dönem verilebilecek.

Daha önce kurulmuş ancak, herhangi bir nedenle üretim yapılmayan atıl durumdaki seraların satın alınması ve bunların tadilatı ile modernizasyonu amacıyla da yeni sera kurulumunda olduğu gibi uzun vadeli krediler kullandırılarak, üretime başlanıp devam ettirilmesi için gerekli finansman sağlanacak. Mevcut seraların onarılması, teknolojik altyapılarının güçlendirilmesi ve modernizasyonlarına yönelik olarak da üreticilere orta ve uzun vadeli yatırım kredileri kullandırılacak.

Diğer taraftan, başta Antalya olmak üzere farklı bölgelerde yaşanan doğal afetlerden etkilenen seralarla ilgili krediler, üreticilerin ödeme güçleri ve gelir elde etme dönemlerine uygun şekilde yeniden vadelendirilecek. Ayrıca bu üreticiler ihtiyaç duymaları halinde, seralarını yeniden kurmaları ya da onarmaları amacıyla, ödeme güçleri dahilinde ilave kredi de kullanabilecekler. İndirimli faiz oranları ile üretici desteklenmeye devam edilecek.

Ziraat Bankası bu kapsamda, bir yıla kadar vadeli kredilere yıllık yüzde 8; 1-4 yıl arası vadeli kredilere yüzde 10; dört yıldan uzun vadeli kredilere ise yüzde 11 faiz oranı uygulamaktadır. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın faiz desteği sonrasında üreticiler azami yüzde 8.25 faiz oranı ile uzun vadeli kredi kullanarak yatırım yapma imkanı bulabilecekler. Yeni kredi paketi 8 Şubat 2019 tarihinden itibaren uygulamaya alındı; dileyen üreticiler Ziraat Bankası başvurularını yapabilirler.”

Geleceğin işi, balkon serası kurmak

İdrîz Çokal