Şakayık çiçeği yetiştiriciliği çok kazandırıyor
Şakayık çiçeği yetiştiriciliği
Expo 2016 Antalya’nın sembol çiçeği seçilen şakayık, çiçek üreticilerinin yeni favorisi olmaya aday. 5-10 dekar alandan 40-50 bin TL gelir elde etmek mümkün. Yatırım için geç kalmayın…
ANADOLU topraklarının endemik bitki örtüsü oldukça zengin bir yapıya sahip. Şakayık çiçeği de bunlardan biri. 4 bin yıldır Anadolu topraklarında hayat bulan bir çiçek.
Şakayık çiçeğinin adını son zamanlarda sıkça duymaya başladık. Nisan ayında Antalya’da başlayacak olan Expo 2016 Antalya Fuarı’nın sembol çiçeği seçildi. Biz de bunu vesile ederek şakayık çiçeğinin ekonomik potansiyelini araştırdık. Bu konuda çalışmalar yapıldığını, çiçekçilik sektörü için geleceğin yatırımlarından biri olduğunu gördük. Bu konuda profesyonel bahçeler kuruluyor. 5-10 dekarlık bir şakayık bahçesinin yıllık 40-50 bin TL civarında gelir bırakması söz konusu.
İçeriğe Ait Başlıklar
4 BİN YIL ÖNCESİNE DAYANIYOR
Şakayık yöreden yöreye değişik isimlerle biliniyor. Yaban gülü, dağ gülü, kan çiçeği, bocur, atlas gibi farklı isimlerle de tanınıyor. Saray bitkisi olarak da bilinen Şakayık, tarihte çini süslemeciliğinde, oymacılık ve süsleme sanatlarında motif olarak pek çok yerde karşımıza çıktığı için kültür tarihimizde yeri olan bir çiçek.
Şakayık, yaklaşık 4 bin yıl önce Çanakkale yöresinde ilk olarak tıbbi amaçla kullanılmış, Yunan tanrılarının doktoru anlamına gelen Paeonia adı ile literatüre girmiş. Ülkemizde süs bitkisi amacıyla ilk olarak Sultan IV. Mehmet Han (Avcı Mehmet 1648-1687) tarafından çeşitli Anadolu şehirlerinden toplattırılan şakayıklar Hasbahçe’ye diktirilmiş. Bu bahçeden İtalya’ya oradan da Hollanda’ya götürülmüş ve katmerli şakayıklar ıslah edilmiş. Ardından tıpkı lalede olduğu gibi Hollanda geliştirip ekonomik bir değere dönüştürmüş.
EN BÜYÜK GEN MERKEZİ TÜRKİYE
Dünyada doğal ortamda 20 civarında türü olan şakayığın, ülkemizde şu ana kadar dokuz türü bulunmuş. SÜSB1R (Süs Bitkileri Üreticileri Alt Birliği) Başkanı Selahattin Altun, “Bu türlerin alt türleri ve olabilecek diğer türler ile lokasyonlar arası fark da göz önünde tutulursa otsu şakayığın en büyük gen merkezi Türkiye” diyor.
Altun, şöyle devam ediyor: “Endemik olması, görsel açıdan zenginliği, hastalık ve zararlılara karşı dayanıklılığı, ıslah çalışmalarına uygunluğu, farklı türlerinin bulunması, Antalya ve civarında yayılış göstermesi ve stilize edilebilmesi gibi nedenlerle EXPO 2016 Antalya’nın sembol çiçeği seçildi.”
YALOVA’DA ISLAH EDİLİYOR
Bu tür endemik bitkilerin doğadaki haliyle bahçe oluşturmak oldukça zor. Tarımsal araştırma enstitüleri birçok bitki ve çiçek için ıslah çalışmaları yapıyor. Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü de şakayık konusunda 2000 yılından bu yana ıslah çalışmaları yürütüyor. Enstitü, ilk aşamada Türkiye florasında mevcut 12 cinsi kapsayan 55 popülasyon tespit etmiş. Bu türlerin adaptasyon kabiliyetleri ve yetiştirme teknikleri belirlenmiş. Sonraki aşamada geliştirilmiş olan dört çeşit tescil ettirilmiş ve üretim hakkı ihale ile özel sektöre devredilmiş. Üç çeşit tescili için de başvuru yapılmış. Enstitü bünyesindeki bitki katalogunda bu yedi çeşit de dahil olmak üzere 54 çeşit bulunuyor. Halen ıslah çalışmaları devam etmekte olup, elde edilen çeşit adayları üzerinde teknik özellikler ve tüketici tercihleri doğrultusunda seleksiyon çalışmaları yapılıyor.
TALEP İTHALATLA KARŞILANIYOR
Çiçeklerinin güzelliği nedeniyle hem peyzaj uygulamalarında hem de kesme çiçek olarak değerlendirilen bir bitki olan şakayık güneşli yerleri sever, besin maddelerince zengin, derin ve kireçli topraklarda iyi yetişir. Şakayığın çok zamanlı bir çiçek olduğunu söyleyen Sclahattin Altun, “Bir defa ekimi yapıldıktan sonra üç yıl sonra çiçek alıyorsunuz ama bir daha ekim yapmıyorsunuz. Ekimi yapılan bahçe her yıl verimi artarak çiçek veriyor. Bu çiçekte gelecek var. Geleceğe dönük yatırım yapmak isteyenlerin bu alana girmesini öneriyorum. İlerleyen yıllarda ihracat pazarlarında şakayıkla da iddialı oluruz ” diyor. Şakayık konusunda Çin, Hollanda, İtalya, Fransa ve Ispanya’nın önemli döviz girdisi sağladığım belirten Altun şu bilgileri veriyor:
“Türkiye’de hali hazırda şakayık üretimi çok az denecek seviyelerde. Bazı yatırımcılar Hollanda’dan getirdikleri fidelerle yeni bahçeler kuruyor. Ancak bu bahçeler henüz yatırım aşamasında, ticarete konu olmaları için iki yıla daha ihtiyaç var. Ülkemize ait tescilli çeşitlerin çoğaltım hakları yeni devredildi. Bu çeşitlerin piyasaya sunulması birkaç yılı bulur.
Kesme çiçek olarak özellikle düğünlerde kullanılan şakayık tüketimi ithalatla karşılanıyor. Bahçelerde ve peyzaj uygulamalarında ise şakayık kullanımı oldukça az. İç talep şu anda ithalat yoluyla karşılanıyor. Ama bu çiçek yatırımcıların dikkatini çekmiş durumda. İlerleyen yıllarda önemli bir ticaret hacmine ulaşacağını düşünüyoruz.”
MEMLEKETİNE BAHÇE KURDU
Karaman’ın Sudurağı beldesinde doğan gurbetçi Gürsel Çağlar, Hollanda’da çiçekçilikle uğraşan bir isim. Ağırlıklı olarak menekşe üretip başta Tesco’lar olmak üzere büyük zincirlere tedarik sağlıyor. İki yıl önce de memleketi Sudurağı beldesine faydalı olabilmek için girişim başlatmış. Yaptığı araştırmalar sonucunda, bu bölge için de en iyi çiçeğin şakayık olduğunu görmüş.
Yaklaşık 200 dekar alana şakayık bahçesi kurmaya başlamış. Henüz bahçeler yeni olduğu için çiçek aşamasına gelmemiş. Gürsel Çağlar, şakayık bahçesi ile ilgili şu bilgileri veriyor:
“Ben yıllarca Hollanda’da yaşadım. Eşim yabancı. Doğduğum yere bir hizmetim olsun istedim. Buradaki insanlara alternatif bir gelir kapısı yaratmak istedim. Bahçeyi kurdum. Öğrenmek isteyen belde sakinlerini eğitiyorum. Şakayık dünya pazarlarında rahatlıkla satılabilen bir çiçek türü. Yetiştirdikten sonra alıcısı var. Üretimi 5-10 dekardan az yapmamak lazım. 10 dekarlık bir bahçeden 40-50 bin TL gelir elde edebilirler. Yetiştirmesi de zor değil. Üreticinin kolaylıkla yapabileceği bir iş. Tavsiye ediyorum. Geç kalmadan bahçe kursunlar. Ben doğduğum beldenin şakayık merkezi olması için çalışıyorum. Bu konuda Karaman Valisi Murat Koca’nm desteklerini unutamam. Bahçemize kadar gelerek desteklerini esirgemediler.”
ZAMANLA YAYGINLAŞACAK
Çiçek konusunda öne çıkan yerlerden biri de İzmir’in Bayındır ilçesi. Bayındır tam bir çiçek üretim merkezi. İlçenin tamamı neredeyse çiçek üretimi ile geçiniyor. BAYÇ1-KOP (Bayındır Çiçek Üreticileri Tarımsal kalkınma Kooperatifi) Başkanı Ersoy Sümerkan ise şakayık üretiminin ilçede çok az olduğunu söylüyor. Ağırlıklı olarak kesme çiçek üretiminin yapıldığını söyleyen Sümerkan, “Şimdi üretim az ama geleceği olan bir çiçek. Şu anda evlerimizin, işyerlerimizin önü şakayıkla süslendi. Tam zamanı. Ticari olarak çok üretilmiyor ama zamanla bahçelerdeki yeri artacaktır” diyor.
Zahmetsiz, bol kazanç
Şakayık kökleriyle çoğaltılan çok yıllı bir çiçek. Bir yıl ekim yapıldıktan sonra yıllarca aynı köklerden hasat yapılabiliyor. Sadece ilk ekim yılından sonra üç yıl beklemek gerekiyor. Çiçek vermesi üç yılı buluyor. Her geçen yıl ise verim giderek artıyor. 5-10 dekardan aşağı bahçe kurulmaması tavsiye ediliyor. Su büyüklükteki bir bahçeden yıllık 15 bin adet çiçek çıkıyor. Perakendede 9-10 TL’den satılsa da üreticinin elinden çıkışı 4-5 TL arasında.
Yani bir dekar alanda verimli yıllarda 40-50 bin TL gelir elde etmek mümkün. Bahçenin bakımı da oldukça kolay. Zahmetsiz bir çiçek bahçesi. Geliri bol, zahmeti az…
