Sabun Üretimi ve Tüketimi Katlanarak Büyüdü

KORONAVİRÜS tehdidine karşı alınabilecek en etkili bireysel önlemlerden birinin sabunla elleri 20 saniye boyunca yıkamak olduğu konusunda uzmanlar hemfikir. Virüsle en iyi başa çıkan kimyasal madde olan sabunun kullanımı her geçen gün artarken, katı ve sıvı sabun üreticileri de tam kapasite çalışıyor. Yurtiçi ve dışından gelen talebe yetişmeye çalışan üreticiler, bu yıl sabun pazarının iki katına çıkacağını düşünüyorlar. Sabunun katisından sıvısına antibakteriye-linden doğalına her çeşidine ilgi var. Yalnızca dünya çapında üretim yapan firmalar değil yerel ve doğal üretim yapan sabun üreticileri de talebi karşılamak için mücadele ediyor.

Yapılan araştırmalara göre, Türkiye’de katı sabun pazarı miktar olarak yaklaşık 45 bin ton, rakamsal olarak ise 450-500 milyon TL civarında. Katı sabun, sıvı sabun ve duş jelinden oluşan kişisel temizlik pazarı ise 1.5 milyar TL’yi buluyor. Kişi başına yıllık sabun tüketimi ise 1.5 kilogram civarında. Koronavirüs nedeniyle bu yıl kişi başına tüketimin 3 kilo civarına çıkacağı, sabun pazarının ise 1 milyar TL’lik bir rakama ulaşacağı tahmin ediliyor.

ÜÇ FİRMA PAZARIN HAKİMİ

Türkiye’de katı sabun denilince pazarı domine eden firmaların sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor. Duru ve Fax markalarının sahibi Evyap Sabun Sanayi, Hacışakir, Palmolive markalarının üreticisi Colgate Palmolive ve Dalan Kimya ilk akla gelen üç firma. Türkiye’de ister ulusal, ister yerel çapta sabun üretimi yapan firmaların çoğu 3-4 kuşaktır bu işi sürdürüyor. Bu nedenle çoğunun geçmişi bir asra yaklaşıyor.

ASIRLIK MARKA

Kişisel bakım sektöründeki şirketlerin çoğu rekabet yoğun olduğu için oldukça ketumlar. Bu yüzden Evyap dahil birçok şirket üretim ve satış rakamlarını paylaşmaktan imtina ediyorlar. Türkiye’nin en köklü sabun üreticisi olarak bilinen Hacı Şakir’in tüm hisselerini 1999 yılında satın alan ABD kökenli temizlik devi Colgate Palmolivc de pazarın güçlü firmalarından. Firma halen Hacı Şakir ve Palmolive markalarıyla sabun kategorisinde üretimini sürdürüyor. Hacı Şakir’le sadece katı sabun üretirken, Palmolive ile hem katı hem de sıvı sabunu tüketiciye sunuyor.

PİRİNA SABUNUN ÖNCÜSÜ

Dalan Kimya da 1941 ’de İzmir Agora Namazgahta küçük bir sabunhanede başlayan üretimini halen İzmir Pınarbaşı, Aliağa Organize Sanayi Bölgesi ve Aydın Köşk’te toplam 220 bin metrekarelik alan içerisinde 600 çalışanla geleneksel metotlar ve en son teknolojiyle sürdürüyor. Zeytinyağlı pirina sabunlarının Türkiye’de öncüsü ve lideri konumundaki şirket, katı sabun, sıvı sabun, çamaşır sabunları (katı/granül/toz), duş jeli, cilt bakım ürünleri, saç bakım ve erkek bakım ürünleri üretiyor. Şirket, katı sabun konusundaki tecrübesini Dalan d’Olive markası ile kozmetik kategorisine de taşıdı.

Firmanın Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Aysu Dalan Benlioğlu, koranavirüs nedeniyle katı ve sıvı sabuna talebin artığını söylüyor. Benlioğlu, “Bu zor günlerde toplumun sabun ihtiyacını karşılayabilmek için var gücümüzle çalışıyoruz” diyor. Şu anda önceliklerinin iç piyasadan gelen talebi karşılamak olduğunu belirten Benlioğlu, yurtdışından gelen katı sabun taleplerini de karşılayabilecek durumda olduklarını söylüyor.

18 İHRACATÇI FİRMA

Türkiye ihracatçılar Meclisi verilerine göre, Türkiye’nin 2019 yılında sabun ve yıkama müstahzarları alanındaki ihracatı 831 milyon dolar oldu. Bunun yarısına yakınının katı ve sıvı sabun olduğu tahmin ediliyor. Etil alkol, dezenfektan, kolonya, hidrojen peroksit, maske kumaşı ihracatı koronavirüs nedeniyle izne bağlandı ama sabun ihracatına henüz bir kısıtlama yok.

Türk şirketleri halihazırda dünyanın 100’den fazla ülkesine ihracat yapıyor. İKMİB (İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamülleri İhracatçıları Birliği) kayıtlarına göre sabun kategorisinde en büyük ilk ihracatçı firmalar, Colgate Palmolive, Evyap ve Dalan Kimya. Yine İKMİB kayıtlarına göre geçen yıl 18 firma Türkiye’den yurt-dışına sabun sattı. Bu rakam, Türkiye’de irili ufaklı yüzlerce üretici olmasına rağmen ihracat kabiliyetine sahip, uluslararası standartlara uygun üretim ve ihracat yapabilen firma sayısının 20’yi bile bulmadığını gösteriyor.

İÇ PİYASAYA YÖNELDİ

Gaziantep merkezli Ergün Kimya, 2017 yılından bu yana, sıvı sabun, katı sabun, şampuan, temizlik deterjanları ve ıslak mendil üretiyor. Katı sabunda aylık bin 200 ton, sıvı sabunda ise ayda 2 bin ton üretim kapasitesi bulunan şirket, 42 ülkeye ürünlerini ulaştırdı. Şirket bu yılbaşından itibaren tamamen iç piyasaya yönelmiş durumda.

Doxa ve Noxes markalarıyla sektörde varlık gösteren Ergün Kimya, sektördeki yatırımlarını büyütme niyetinde. Firmanın Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Şah Ergün, “Günlük 60 ton sıvı sabun üretebiliyoruz. Koronavirüs vakası çıktığı ilk anda kapasitemizi iki katma çıkarmak için İtalya’dan makine almıştık. 5 milyon euro’luk yatırım yapmayı planlıyoruz. Ama kriz nedeniyle İtalya’da gümrükler kapanınca, makinemizi gümrükten çekemedik. Bu sıkıntılı günler geçince yatırımımızı ivedilikle realize edeceğiz” diyor. Bu . dönemde yurtdışı satışlarını ikinci plana attıklarını söyleyen Ergün, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“GMP Standartlarına sahip ürünler üretiyoruz ve ihracat yapıyoruz. Bu dönemde öncelikle yurtiçi talepleri karşılıyoruz. 7/24 çalışıp katı ve sıvı sabun üretimimizi sürdürüyoruz. Bingöl’den İzmir’e her bölgeye ürünlerimizi ulaştırıyoruz. Tüm valilikler ve askeriyenin de taleplerini karşılamaya hazırız. Ayrıca bu dönemde fiyatlarımızı da değiştirmedik. Sabun talebinde artış olacağını öngörerek ocak ayından mart ayına kadar tüm dünyadaki üreticilerle bağlantıya geçerek hammaddelerimizi almıştık. 4 bin ton civarında hammadde stoğumuz var. Bu yıl Türkiye’nin katı ve sıvı sabun tüketiminin ikiye katlanacağını tahmin ediyoruz. Hesaplarımızı ve planlarımızı da buna göre yaptık.”

YALNIZCA İHRACAT YAPIYOR

Sabun sektöründe yalnızca ihracata çalışan firmalar da var. Bunlardan biri Bilal Soaps. 1918’de Kuşadası’ndaki bir İtalyan sabun imalathanesinde ustabaşı olan Mehmet Bey, mesleği çocuklarına öğretmiş. Sabuncu Ailcsi’nin 101 yıllık şirketi Bilal Soaps, Aydın’daki fabrikasında katı ve sıvı sabun üretiyor. Şirketin üçüncü kuşak temsilcisi olan Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Sabuncu,

“Sıvı sabun da üretiyoruz ama asıl uzmanlık alanımız katı sabun” diyerek sözlerine başlıyor. Son 15 yıldır sadece ihracata çalıştıklarının altını çizen Sabuncu, bunun gerekçesini ise “İç piyasada marketlere ürün verdiğinizde raf kirasından insert bedeline kadar birçok giderle karşı karşıya kalıyorsunuz. Bunlarla uğraşmak istemedik. İç piyasadan uzak duruyoruz. Ayrıca hammaddeyi dövizle alıp TL ile iç piyasaya satmak da bu dönemde bir risk” diye açıklıyor.

Koronavirüs nedeniyle yurtdışındaki müşterilerinin de talebinin arttığını söyleyen Sabuncu, şu bilgileri veriyor: “35 ülkeye yılda 8 bin ton sabun ihracatı yapıyoruz. Avrupa, Afrika, Latin Amerika ve Ortadoğu’ya satışımız var. Gelen talebin hepsini karşılayabilsek üretimimizi 2.5 kat artırabiliriz. Ancak sabun işinde 20 gramdan 900 grama kadar farklı talepler var. Çeşit çok, detay fazla… Bu yıl ihracatımızın yüzde 50 artacağını öngörüyoruz.”

ONLINE ALIŞVERİŞ ARTTI

Koronavirüs nedeniyle online alışverişe ilgi arttı. Özellikle temizlik ve hijyen malzemelerine talep büyük. Bun-H ların içinde sabun satışlarında bariz artışlar göriilü-H yor. TOBB E-Ticaret Meclisi Başkanı ve GittiGidi-H yor Genel Müdürü, eBay MENA Bölge Direktörü H Öget Kantarcı, online alışverişte sabuna talebin dört kat arttığını söyleyerek, “Koronavirüsün yayılımını azaltmaya yönelik alınan tedbirler doğrultusunda va-tandaşlann e-ticarete yöneldiğini görüyoruz. Özellikli le hijyen ürünleri, paketli gıdalar gibi belirli kategori-lerde artış gözlemliyoruz. Örneğin 9-16 Mart tarihleri tarC, arasında, bir önceki haftaya göre kolonya satışı 34 kat, steril eldiven 19 kat, el dezenfektanı 10 kat, sabun dört kat, medikal maske dört kat, tuvalet kağıdı satışı ise 3.5 kat arttı” diye konuşuyor.

NİZİP SABUNUNA İLGİ VAR

Yalnızca teknolojiyle üretilen ulusal ve küresel sabun markalarına değil geleneksel yöntemlerle imal edilen sabunlara da talep var.

Nizip sabununa da koronavirüs nedeniyle talep artıyor. Gazianteplin Nizip İlçesi’nde 50 civarında sabun üretim tesisi var. Nizip sabunu tamamen doğal yöntemlerle zeytinyağı ve zeytin posalarından elde edilen pirina ya-ym ğına, “kostik” denilen sodyum hidroksit eklenip yaklaşık iki gün boyunca kaynatılarak elde ediliyor. Nizip Ticaret Odası Başkanı Meh-met üçede yaklaşık 150 yıldır sabun imalatının yapıldığını belirtiyor. İlçedeki tesislerin koronavirüs nedeniyle mesai saatlerini 12 saate çıkardıklarını vurgulayan Özyurt şöyle konuşuyor:

“Üreticilerimiz gelen taleplere yetişmeye çalışıyor. İlçemiz sabun konusunda bütün talepleri karşılayabilecek durumda. Sabunumuz, temizlik ve hijyen konusunda son derece sağlıklı bir ürün. Virüs nedeniyle daha fazla tercih edilir oldu. Hiçbir fabrikamız ‘elimde ürün yok’ demiyor ve virüs nedeniyle fiyat artışına gitmedi.”

KİLİS’TEN İRLANDA’YA

Kilis’te geleneksel yöntemlerle zeytinyağından üretilen “Kilis sabunu”, son günlerle yoğun talep görüyor. Kilis zeytinyağını üç kuşaktır sabuna dönüştüren Tekün Sabunculuk’un Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Teksabuncu, koronavüris nedeniyle yurtdışından gelen taleplerin arttığını söylüyor. Defne sabunu da dahil 20 çeşit sabun ürettiklerini belirten Teksabuncu, şu bilgileri veriyor:

“Geçtiğimiz yıla kadar sabunlarımızı yurtiçinde bütün bölgelere satıyorduk. Yurtdışmda Azerbaycan, Almanya, Hollanda, Avusturya gibi birçok ülkeye direkt sattık, bazılarına da fason olarak üretim yaptık. Talep olan her yere gönderiyoruz. Son zamanlarda dünyada oluşan ko-ronavirüsten dolayı talepler arttı. İrlanda’dan talep aldık. Başka ülkelerle de görüşmelerimiz var.”

SABUN NASIL TEMİZLİYOR

Türk Dermatoloji Derneği Baş-kanı Prof. Dr. Emel Erdal Çalıkoğlu şöyle yanıtlıyor: “Özellikle el temizliğimizde renksiz, kokusuz kalıp sabunları tercih ediyoruz. Çünkü bir sabun sıvılaştırıldığında ya da içine renk ve koku katıldığında bazı kimyasallar eklenmiş oluyor. Bu da alerjik reaksiyon olma riskini artıyor. Renksiz, kokusuz kalıp sabunlar kullanır ve arkasından da ellerimizi nemlendirirsek egzama gelişimini engellemiş oluruz.”

Katı sabun ihracatçıları

Kaynak: İKMİB

Aysu Dalan BENLİOĞLU / Dalan Kimya Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı
“Ağırlıklı iç piyasanın talebini karşılıyoruz”

Koronavirüs salgını nedeniyle oluşan ihtiyacı karşılamak için ara vermeden çalışıyoruz. Hem yurtiçinden hem yurtdışından yoğun talep geliyor. Talepler özellikle sıvı sabun ve katı sabuna yönelik. Şu an için önceliğimiz iç piyasadan gelen talepleri karşılamak ama mevcut katı sabun kapasitemizle yurtdışı katı sabun taleplerini de karşılayabilecek durumdayız. Temizliğin çok önemli olduğu bu sıkıntılı dönemde el kremlerine de ilgi arttı.

Sektördeki bütün firmalar yoğun bir talep ile karşı karşıya. Kişisel temizlik ve ev hijyeni ürünlerini üretmek için yoğun çaba sarf ediyorlar. Bu dönemde tüketicileri merdivenaltı ürünlere dikkat etmeleri konusunda uyarmak isterim. Bölgemizdeki sağlık birimlerinin talep ve ihtiyaçlarına doğrudan veya il Sağlık Müdürlüğümüz aracılığıyla destek olmaya çalışıyoruz.

Bekir ARICAK / Evyap İK Direktörü
“Önceliğimiz iç piyasa”

Tuzla’daki tesislerimizde yıllık 18 milyon adet kolonya, 20 bin ton/yıl sabun ve 75 bin ton sıvı sabun üretim kapasitemizle var gücümüzle çalışıyoruz.

Bu süreçte, iç talebin karşılanması için önceliğimizi Türkiye’ye verdik. Hammadde fiyatlarında yaşanan artışı fiyatlarımıza yansıtmayacağımızı da taahhüt ettik. Bunu yaparken birinci önceliğimiz her zaman çalışanlarımızın sağlığı oldu. Korona, iki ay öncesinde Malezya fabrikamızın Çin’e yakınlığı nedeniyle gündemimize girdi. Bir Kriz Yönetim Ekibi ile çalışmaya başladık. Dünya Sağlık Örgütü ve Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan önerileri günlük takip edip, uyguluyoruz. Covid-19 Eylem Planı Hazırlayarak, İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimimizi, olası bir Covid-19 vakasına müdahale edebilecek ve resmi kurumlara güvenli bir şekilde yönlendirecek düzene getirdik.

RAHİME BAŞ UÇAR