Rekolte Düştü Zeytin Zamlandı
Bu yıl zeytinde ‘yok’yılı. Yeni sezon rekolte beklentilerinde ciddi düşüş var. Planlara göre zeytin rekoltesi 455 bin tondan 391 bin tona, zeytinyağı üretimi ise 201 bin tondan 141 bin tona düşecek. Zeytin ve zeytinyağı fiyatlarında yüzde 20-30 oranında artış bekleniyor…
ZEYTİN hasadı 26 Ekim’de Manisa Akhisar’da, geçen hafta sonu da Ayvalıkta başladı. Hasat, iklim koşullarına göre farklı bölgelerde şubat ayma kadar sürüyor. İzmir Ticaret Borsası koordinatörlüğünde, Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği, İzmir Ticaret Odası, Akhisar Ticaret Borsası, Aydın Ticaret Borsası, Marmarabirlik, Bornova Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, Zeytindostu Derneği’den üyelerin yer aldığı Rekolte Tahmin Heyeti’nin çalışmalarına göre, 2013-2014 sezonunda 141 bin ton zeytinyağı üretilecek. Geçen yıl bu rakam 201 bin ton civarındaydı…
Evet, bu yıl rekolte düşük. Ama üreticiler bu durumdan gayet memnun. Zira zeytin kıymete bindi. Geçen yıl tarladan alım fiyatı 1.5 TL’ye kadar düşen zeytin, bu sezon 3 ile 5.80 TL arasında alıcı buluyor. Geçen yıl sızma zeytinyağının ortalama litre fiyatı 5.5 TL civarındaydı. Aynı dönem 5 asit ham zeytinyağı ise 3.5 ile 4 TL arasında satıldı. Bu yılki zeytin ve zeytinyağı fiyatları henüz belli değil, tahminler muhtelif. Ayvalık Ticaret Odası Başkam Rahmi Gençer, zeytinyağı toptan alım fiyatlarının 5 asit ham zeytinyağı için 5 TL, sızma zeytinyağı içinse 7 TL olacağını tahmin ediyor. Sızma zeytinyağı ve 5 asit ham zeytinyağı fiyatları dünya piyasasındaki arz ve talebe göre yeniden belirlenecek.
Özetle iç piyasada bu yıl daha sıkıntılı geçecek. Bu durum elbette fiyatlara da yansıyacak. Yani tüketiciler önümüzdeki yıl zeytin ve zeytinyağını daha pahalıya almak zorunda kalacak. İhracatçılar ise temkinli…
“İHRACAT YÜZDE 50 DÜŞER!..”
Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkan Vekili ve Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kumlu Başkanı Ali Nedim Güreli, “2012-2013 sezonunda ihracat rekorları kıran zeytin ve zeytinyağı sektörü, 2013-2014 sezonunda rekolte düşüklüğü nedeniyle yüzde 50 gerileyecek” diyor. Türkiye, geçen sezon 91 bin ton zeytinyağı ihraç ederek 288 milyon 700 bin dolar döviz girdisi sağlanmıştı. Sektörün sofralık zeytin ihracatı ise, 76 bin 377 ton karşılığı olan 127 milyon 89 bin dolar olarak gerçekleşmişti.
Türkiye’de kişi başı zeytinyağı tüketimi yıllık bir buçuk kilogram seviyesinde. Türkiye’nin yıllık zeytinyağı tüketiminin 115 bin ton seviyesinde olduğunu kabul edip rekolte tahmininin 141 bin ton olduğunu dikkate aldığımızda yeni sezonda ihracat için yaklaşık 25 bin ton zeytinyağı kalıyor. Ayrıca Türkiye’nin elinde 25 bin ton kadar zeytinyağı stoğu olduğu tahmin ediliyor. Bu rakamı da üzerine eklediğimizde Türkiye’nin 2013 -2014 sezonunda ihraç edebileceği maksimum zeytinyağının miktarı 45-50 bin ton aralığında kalacak. Bu da zeytinyağı ihracatının yüzde 50 civarında düşeceğini gösteriyor.
Peki, dünyada durum nasıl?
Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Emin Demirci durumu şöyle özetliyor: “Bu sezon İspanya 1 milyon 100 bin ton, İtalya 350 bin ton, Yunanistan 300 bin ton zeytinyağı rekoltesi bekliyor. Küresel piyasalarda zeytinyağı fiyatlarının çok cüzi bir miktar düşüş göstermesini ya da geçen yılki seviyelerini korumasını bekliyoruz. Bu şartlarda bu yıl 290 milyon dolar seviyesinde olan Türkiye’nin zeytinyağı ihracat rakamının önümüzdeki yıl 140-150 milyon dolar arasında gerçekleşmesini bekliyoruz.
SOFRALIKTA DA DÜŞÜŞ VAR
Zeytinyağında durum böyle. Gelelim sofralık zeytine. Türkiye’nin sofralık zeytin rekoltesi 2012-2013 sezonuna göre yüzde 15 civarında düşüş gösteriyor. Bu düşüş Türkiye’de zeytin fiyatlarının yüzde 15 civarında yükselmesine yol açtı. Sofralık zeytin ihracatçıları döviz kurlarındaki iyileşmeye rağmen bu fiyat artışından dolayı önümüzdeki sezon ihracatlarının bir önceki sezona göre yüzde 10-15 arası gerilemesinden endişe ediliyor. 2012-2013 sezonunda toplamda 415 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiren zeytincilik sektörü bu sezon 250 milyon dolar ihracat hedefliyor.
“GELECEKTEN UMUTLUYUZ”
İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Işmsu Kestelli, “Zeytin Türkiye’de 400 bini aşkın ailenin geçim kaynağı. Ülke genelinde binden fazla üretim tesisi var. 90 ülkeye zeytinyağı, 65’ten fazla ülkeye sofralık zeytin ihraç ediyoruz. 2013-2014 sezonunda ihracatımız ciddi oranlarda düşecek.” Ancak önümüzdeki yıllarda meyve veren ağaç varlığımızda yaşanacak artış nedeniyle sofralık zeytin ve zeytinyağı üretiminde önemli artışlar bekleniyor” diyor.
Türkiye zeytin ve zeytincilik sektöründe yeni bir dönemin eşiğinde. Özellikle Çukurova’nın dağlık kesimleri ve Güneydoğu Anadolu’da zeytincilik konusunda müthiş bir atak var. Devlet zeytinciliği teşvik etmek için iklim ve toprak yapısı uygun tam hazine arazilerini dağıtıyor. Bu araziler zeytincilik işine girmek isteyenlere çok düşük rakamlarla veriliyor. Bu gelişmeler önümüzdeki yıllarda sektörün çok daha büyük rakamları telaffuz etmeye başlayacağını gösteriyor.
Suriye yağını kim pazarlıyor?
Bu sezon zeytinyağı konusunda sıra dışı bir durum var. Suriye’den Türkiye’ye büyük miktarlarda zeytinyağı getirildiği bilgisi alınıyor. Görüştüğümüz zeytinyağı üreticileri bu konudan çok dertli. Sektör temsilcileri kaçak yollarla getirilen yağların ambalajlanıp marketlerde satılmasından endişe ediyor. Bunun gerçekleşmesi durumunda sektörde haksız rekabet ortamının doğacağı vurgulanıyor.
Akhisar zeytin şampiyonu
12 milyonluk ağaç varlığıyla Manisa’nın Akhisar ilçesi zeytin ağacı sayısı bakımından Türkiye’nin lideri konumunda. İlçe, yeşil zeytinde Türkiye tüketiminin yüzde 70’ini, siyah zeytinde yüzde 30’unu, toplam sofralık zeytinde ise yüzde 25’ini karşılıyor.
Burada üretilen zeytinlerin yüzde 70’i sofralık yüzde 30’u ise yağlık. Akhisar Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Alper Alhat, yeni sezonda Akhisar’da 75 bin ton sofralık zeytin ile 10 bin ton zeytinyağı rekoltesi beklediklerini söylüyor. 250 zeytin işletmesinin bulunduğu ilçeden 36 ülkeye ihracat yapılıyor.
Nasıl zeytin bahçesi kurarsınız?
İşin uzmanları, zeytincilik yapacaklara en az 50-100 dekar arasında bir ölçekle başlamalarını tavsiye ediyor. Tabii zeytinde hasat yapabilmek için ağaçların üç yaşına gelmesini beklemek gerektiğini de hatırlatalım. Dekar (dönüm) başına 25 zeytin fidanı dikilebiliyor. Zeytin fidelerinin fiyatları ise türüne göre değişiyor. Örneğin 4 TL’lik fidan alacaksanız dekar başına fidan maliyetiniz 100 TL oluyor. Devlet zeytin bahçesi için dekar başına 150 TL destek veriyor. Zeytinyağına ise 60 kuruş hibe var.
