Piyasalar yumuşak yumuşak soğuyor
Yumuşak iniş senaryosu yılın ilk yarısında etkisini gösterdi. Mobilya ve otomotiv “donma” noktasında. İnşaat ve bankacılıkta ‘soğuma ’ var. Gıda ve hazır giyim ise hala ilik’. Yılın ikinci yarısında da ramazanın olumsuz etkisi bekleniyor…
EKONOMİYİ soğutmak isteyen ekonomi yönetiminin kısmen de olsa başarılı olduğu görülüyor. “Yumuşak iniş” senaryosu doğrultusunda iç piyasanın lokomotifi olan birçok sektör yılın ilk yarısında umduğunu bulamadı. Mobilya, otomotiv gibi sektörler önemli ölçüde daraldı. İnşaat, gıda ve hazır giyimse yerinde saydı…
Reel sektör yılın ikinci yarısından da çok ümitli değil. Özellikle ramazanın yaz ortasına denk gelmesinin mobilya, demir-çelik gibi birçok sektörde satışları azaltması bekleniyor.
MOBİLYA YERİNDE SAYIYOR
Geçen yılı yüzde 10 büyümeyle kapatan mobilya sektöründe bu yılın ilk yarısı parlak geçmedi. Adeta yerinde saydı, tç piyasa büyüklüğü 9 milyar TL’yi bulan sektörün bu yılı 2011’le aynı seviyelerde kapatması bekleniyor. TOBB Mobilya Sektör Meclisi Başkanı ve Doğtaş Mobilya Yönetim
Kurulu Başkanı Davut Doğan, “tç pazarda büyüme yok. Birçok firma ilk yarıyı geçen yılın aynı dönemine göre aynı seviyede geçirdi. Sektörde ciddi bir durgunluk var” diyor.
Doğan, sektöründeki durgunluğun nedenini tüketicilerin kredi kartlarının limitlerinin dolmasına bağlıyor. İnsanların geçmiş dönemlerde ev ve otomobil alarak limitlerini tükettiklerini düşünen Doğan’a göre, mobilya sektöründe mevsimsel kaymalar yaşanıyor. Ramazan ayının gittikçe öne gelmesi nedeniyle sektörün en çok satış yaptığı dönemin durgunlaştığına dikkat çeken Doğan, şu değerlendirmeyi yapıyor:
“Yılın ikinci yarısından da çok umutlu değilim. İki bayram arası pek düğün olmuyor. Bu da temmuz-ağustos-eylül döneminin parlak geçmeyeceği anlamına geliyor. Ancak biz Doğtaş özelinde sektör ortalamalarına göre iyi durumdayız. 40’ıncı yılımızı kutluyoruz. Yılın geneli için yüzde 40 büyüme hedefi koyduk. İlk beş ayda yüzde 35 büyüme sağladık. Ama bizde de büyüme reel olarak yüzde 20 civarında kaldı. Büyümenin diğer bölümü yeni açılan lokasyon-lardan geldi.”
İNŞAATÇI UMUDUNU KORUYOR
Ekonomideki soğumadan inşaat sektörü de önemli bir pay aldı. Konut satışları adeta yerinde saydı. Türkiye İstatistik Kuru-mu’nun araştırmasına göre, 2012’nin ilk çeyreğinde konut satışları bir önceki çeyreğe göre yüzde 19.16 azaldı. Geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 5.51 arttı. Ancak özellikle İstanbul’da yüksek gelir grubuna hitap eden konutlardaki stoklar sıkıntı olmaya devam ediyor. Nitekim satışlardaki duraklama konut kredilerinde de net olarak kendini gösteriyor. BBDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) verileri, bu yılın ilk üç ayında geçen yılın aynı dönemine göre konut kredisi kullananların sayısının yüzde 51 azaldığını ortaya koyuyor.
Ancak sektör temsilcileri yılın yarısından daha umutlu. Kentsel dönüşüm, mütekabiliyet ve 2B yasalarının sektör açısından yeni bir motivasyon sağlayacağına inanılıyor. Nitekim INDER (İstanbul lnşaatçılar Derneği) Yönetim Kurulu Üyesi ve Denge İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Ziya Denizoğlu, sektörde hareketlenmenin başladığına dikkat çekiyor. Mütekabiliyet yasasının çıkmasıyla birlikte lüks konutlara yabancı talebinin arttığım vurgulayan Denizoğlu, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Bankalar yılın ilk yarısında taahhüt ve kat karşılığı projelere verdiği kredilerin faiz marjlarında çok katıydı. Yüzde 1.15’lerde tutuyorlardı. Şimdi peşimize daha çok düştüklerini görüyoruz. Faizleri proje bazında yüzde l’e çektiler. Bizim konut yaptığımız Bağdat Caddesi, Ata-şehir gibi bölgelerdeki satışlarda krizde bile sıkıntı yoktu. Ancak Pendik, Kartal, Beylikdüzti bölgelerinde sıkıntı olduğu biliniyordu. Yılın ikinci yarısında bunun aşılmasını bekliyoruz. Mütekabiliyetin çıkmasıyla konutlarımıza yabancılardan da talep arttı.”
FİYATLAR DÜŞÜYOR AMA…
tnşaat sektöründeki durgunluk ve Avrupa’daki ekonomik sıkıntılar, yılın ikinci yarısı için de-mir-çelik sektörünü de tedirgin ediyor. Ekinciler Holding Yönetim Kurulu Başkanı Faruk Ekinci, aslında yılın ilk yarısında iç piyasa ve ihracat tarafında satışların arttığını söylüyor. Ancak hammadde fiyatlarının hızla düşmesiyle alıcılar biraz daha bekleyişe geçmiş. Ekinci, yılın ikinci yarısıyla ilgili şu değerlendirmeyi yapıyor:
“İç piyasada son bir ayda daralma başladı. Flammadde ucuzladı ama inşaatçılar ‘Fiyatlar daha da diişer’ düşüncesiyle bekliyor. Ayrıca bizim sektörde ramazan ayıyla birlikte işler yavaşlar. Avrupa’daki hassas ekonomik gelişmeler de bizleri tedirgin ediyor. Sektörümüz geçen yıla göre daha iyi durumda. Ama önümüzdeki altı ay biraz da Avrupa’daki gelişmelere odaklı.”
GIDADA RAMAZAN TEDİRGİNLİĞİ
Gıda, krizlerden az etkilenen sektörlerden. Tüketiciye yakın diğer birçok sektöre göre gıdada işler daha iyi durumda. En azından bazı sektörlerdeki gibi daralma yok. Yaşar Holding Yönetim Kurulu Başkanı İdil Yiğitbaşı, “Pınar’da işler planladığımız doğrultuda gidiyor.
Yılın ikinci yarısında iç piyasa açısından büyüme hedeflerini tutturacağımızı düşünüyorum” diyor.
tstanbul ve Çorlu’da 50 marketi bulunan Uyum Gı-da’nın Genel Müdürü Sait Koç, organize gıda perakendesindeki zincir marketlerin çoğunun yılın ilk yarısında yüzde 5 ila 10 arasında büyüdüğüne dikkat çekiyor. Ancak fiziki büyümeye bağlı olarak metrekare cirolarının rekabet nedeniyle çok fazla artmadığının da altını çiziyor. Uyum Gıda’nın ilk üç ayda yüzde 18.5 reel büyüme sağladığını vurgulayan Koç, ramazanın yazın ortasına denk gelmesinin gıda sektörünü olumsuz etkileyeceğini düşünüyor:
“Eskiden sektörümüz ramazan ayında yüzde 20-30 ekstra ciro artışları yaşardı. Ancak bu ramazan yazın ortasına denk geldiği için, Anadolu’ya köylerine giden birçok aile tatilden geç dönecek. Bu da eski ciroları bize unutturacak.”
“DÜŞÜŞLER SÜRPRİZ OLMADI”
Hazır giyim sektörü de bu yılın ilk yarısında arzu ettiği satış performansına ulaşamadı. Uzun geçen kış, ithal ürünlere gelen vergiler, kur baskısı derken hem ithal hem de yerli markalar umduğu ciroları yakalayamadı. Geçen yılın aynı dönemine göre satışlar yüzde 10 ila 15 arasında artabildi. Şimdilerdeyse Shopping Fest’in katkısıyla satışların beklenenin yüzde 15 üstünde olduğunu belirtelim.
Calvin Klein’in hazır giyim ve aksesuar temsilcisi olan Çiçek İç Giyim’in Yönetim Kurulu Üyesi Sami Stamati, “Emporio Armani’den Gottex’e kadar birçok markanın iç giyimde temsilcisiyiz. Sattığımız ürünleri tüketici başka bir yerde bulamadığı için yine de yılın ilk yarısını yüzde 17 ciro artışıyla tamamladık. Çok şikayetçi değiliz. Zaten hazır giyime gelen gümrük vergileri ve artan kur baskısı fiyatları yüzde 10-15 yukarı çekti. Ancak genel olarak piyasaların sezona iyi girmediğini söyleyebilirim” diyor. Okulların kapanmasıyla özellikle mayo satışlarında artış olduğuna dikkat çeken Stamati, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Ramazanın ilk iki haftası satışlara olumsuz etki yapar. İşin iyi tarafı ise sonrasındaki bayramda o düşüşü dengeleriz. Hükümetimiz fazla tüketim istemiyor. Bu yüzden biraz işlerde düşüş var. Bazı firmalar bu duruma tahammül edemeyebilir.”
Esse Yönetim Kurulu Başkanı Semih Şeftali, organize perakende sektörünün yıla tedbirli girdiğini, satışlardaki düşüşlerin sürpriz olmadığını vurguluyor. Kışın uzun sürmesiyle insanların AVM’ler-de geçirdiği zamanın azaldığını belirten Şeftali, son iki haftadır Shopping Fest’in olumlu etkisini satışlarda hissettiklerini açıklıyor.
Esse, yılın ilk beş ayını yüzde 14 satış artışıyla geride bırakmış. Şeftali, yıl sonu hedeflerininse yüzde 30 olduğunu söylüyor. Semih Şeftali’nin yılın ikinci yarısıyla ilgili değerlendirmeleri şöyle:
“Ramazanın yazın ortasına gelmesi bizler için iyi oldu. Yazlar zaten çok yavaş geçiyordu. Çok düşük marjlı, indirimli ürün satıyorduk. İnsanların daha fazla şehirlerde kalması perakendenin lehine. Ramazan ve bayramın ardından okullarının da normal zamanda açılacak olması bizleri olumlu etkiler.”
RAHİME BAŞ UÇAR
