Otomotiv tam gaz
Otomotiv sektörü 2002 yılında 431 bin adet üretim yaparken, 2016 sonunda bu rakam 1 milyon 536 bin adede çıktı. Geçen yıl Tofaş, Toyota ve Mercedes Benz önemli yatırımlara imza attı. Yatırımların devamı da gelecek…
OTOMOTİV sektörünün Türkiye’deki üretim geçmişi 1954 yılma dayanıyor. İlk üretim hattı 1954 yılında Türk Willys Overland Ltd.’nin orduya jip ve kamyonet üretmesi amacıyla kurulmuş, 1955’te kamyon ve 1963’te otobüs üretimi ile devam etmişti. 1956 yılında ise Ford Motor Company’nin Türkiye temsilcisi olan Koç Ticaret A.Ş. montaj hakkına sahip bayi imtiyazıyla üretime adım attı. Bu imtiyaz ile Koç Ticaret ilk üretim hattında günde sekiz adet kamyon, dört adet binek otomobil üretim kapasitesi ile faaliyet başladı. Bu yıllarda yerli bir otomobil üretim çalışmaları da başladı. Devrim’in hikayesini hepimiz biliriz. Devrim adı verilen Türkiye’nin ilk yerli otomobili 1961 yılında Eskişehir Devlet Demiryolları fabrikasında üretildi. Üretimi dört örnek modelle sınırlı kaldı. 1966 yılında ise bu kez Koç Holding şirketlerinden Otosan Anadol markasıyla yerli bir otomobil üretti ve piyasaya sundu. Anadol markasıyla 1984 yılına kadar 90 bine yakın aracın üretilip piyasaya verildi. 1971 yılında ise Tofaş İtalyan Fiat ile Oyak ise Fransız Renault ile Türkiye’de üretime başladı.
Uzunca bir süre otomotiv sektörü devlet tarafından özel olarak korundu. Bu nedenle başka üretfci firmalar yer alamadı. Ta ki Avrupa Birliği ile 1 Ocak 1996 tarihinde Gümrük Birliği Anlaşması yapüana kadar. Türkiye’de bu iki şirketten sonra Japon Toyota, Sabancı Holding ile birlikte Sakarya’da fabrika kurdu. Honda da Anadolu Endüstri Holding ile ortak yatırım kararı aldı. Sektördeki son büyük yatırım ise Güney Koreli Hyundai ile geldi. 2000 yılının başlarında Kibar Holding ile Türkiye’ye gelen Hyundai Türkiye’de yeni yatırımlar yaparak büyümesini sürdürüyor.
ÜÇ KATTAN FAZLA BÜYÜDÜ
Türkiye otomotiv ana sanayimde otomobilden otobüse tüm segmentleri kapsayan geniş bir yelpazede üretim yapılıyor. Binek otomobiller ağırlıklı olarak ihracata gidiyor. Toplam taşıt araçları üretimi traktör dahil 2000 yılındaki 450 bin adet seviyesinden 2016 yılında 1 milyon 536 bin adet seviyesine yükseldi.
Sektör, 2016 yılında adet bazında araç üretiminde 2015’in aynı dönemine göre yüzde 9 büyüdü. Bu büyümede Avrupa’ya ihracatın etkili oldu. Buna ek olarak belirli pazarlara yönelik üretim planları dahilinde gerçekleşen yeni yatırımlar, kapasite artışı ve yeni model üretimleri toplam adet bazında ana sanayii araç üretiminin rekor düzeye yükselmesini sağlıyor.
ÜRETİMİN LİDERİ TOFAŞ
OSD (Otomotiv Sanayii Derneği) verilerine göre, 2016’da en fazla otomotiv üretimi gerçekleştiren firma 383 bin adetle Tofaş oldu. Ürettiği yeni Egea modelinin sağladığı destekle birinci sıraya yükselen Tofaş’ı 340 bin adetle Oyak-Renault ve 334 bin adetle Ford Otosan takip ediyor. Son üç yılda hızlı bir çıkış yakalayarak en fazla üretim yapan dördüncü firma olan Hyundai Assan ise üretiminin yüzde 90’mı ihraç ediyor.
Tofaş, Renault ve Toyota’nm seri üretime geçirdiği yeni modellerinin 2017 yılında toplam ana sanayii üretimini daha da yukarı taşıyacağı tahmin ediliyor.
Türkiye’de otomobil üretimi yüksek üretim miktarıyla otomotiv sektörünün ağırlığını oluşturuyor. 2016’mn ilk yarısında otomobil üretim bir önceki yıla göre yüzde 13 artarak 441 bine yükseldi. Öte yandan Türkiye’de hafif ticari araç üretiminin toplam üretimden aldığı pay dünya ortalamasının üzerinde gerçekleşiyor. 2015 yılı itibarıyla dünyada hafif ticari araç üretiminin toplam otomotiv üretiminden aldığı pay yüzde 20 iken, Türkiye’de bu oran yüzde 38 seviyesinde. 2016’nm ilk yarısında Türkiye hafif ticari üretiminde yüzde 8 büyüyerek dünyada sekizinci Avrupa’da ise ikinci sırada yer aldı.
YATIRIMLAR TAM GAZ
Türkiye’de üretim yapan firmalar 2016 yılında da yatırımlarına devam etti. Mercedes-Benz Türk Aksaray kamyon fabrikasına 125 milyon dolarlık yatırım yapacağını duyurdu. Firma bu yatırımla üretim kapasitesini ikiye katlarken, bin 200 ek istihdam yaratmış olacak. Son iki yılda 734 milyon dolar yatırım yaparak Fiat Egea modelini üreten Tofaş, 2016 yılında 450 milyon dolarlık yeni yatırım yaparak Egea’nm hatchback ve stationwagon versiyonlarını üretmeye başladı. Ford Otosan da 2016 yılı bütçesine 240 milyon dolarlık yeni yatırım koyduğunu yayımladı. Böylelilde 2016 yılında otomotiv ana sanayiinde yatırımlar 1 milyar 265 milyon dolar tutarına yükseldi. Bu yatırımlarla 2016 yılında 1 milyon 730 bin adede ulaşan üretim kapasitesinin 2017 yılında 1 milyon 800 bin adede (traktör hariç) yükselmesi bekleniyor.
Yurtiçi otomotiv üretiminde 12 adet ana sanayii firması 18 fabrikada faaliyet gösteriyor. Bu 12 firmanın dördü yalnızca otomobil, altısı sadece ticari araç (kamyon, kamyonet, minibüs, midibüs, çekici ve otobüs), ikisi ise hem otomobil hem ticari araç üretimi gerçekleştiriyor.
İHRACATIN DA LOKOMOTİFİ
Otomotiv ihracatı, 1996 yılı dış ticaret verilerine göre 22 imalat sanayii sektörü arasında en fazla ihracat yapan altıncı sektör iken yıllar itibarıyla büyük bir gelişim gösterdi. Sektör son 11 yıldır, Türkiye’nin en fazla ihracat gerçekleştiren sektörü konumunda. Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre, 2016 yılında 23.9 milyar dolar ihracat gerçekleştiren otomotiv endüstrisi toplam ihracattan yüzde 16.8 pay aldı.
Sektörün 2023 hedefleri ise oldukça yüksek. 55 milyar dolarlık ihracat hedefi koyan sektör bu ihracatı gerçekleştirebilmek için de 4 milyon adetlik üretim rakamına ulaşıp bunun 3 milyon adedini de yurtdışına satmayı öngörüyor.
