Nasıl Rehber Olunur?, Tur Rehberliği Mesleği

Türkiye’de artık niş bir alan seçip, o alanın en iyisi olarak hizmet veren firmalar kadar uzman rehberler de çok aranıyor. Bu rehberler keyifle gezip, gezdirerek yılda ortalama 100 bin dolar kazanıyorlar…

SÜREKLİ yeni şeyler öğrenmek ve bunları gezdirdiğiniz kişilere anlatmaktan hoşlanıyorsanız, size tur rehberliğini meslek olarak seçmenizi öneririz. Aşağıda kısa öykülerini okuyacağınız rehberlerin önemli bir kısmı bir seyahat acentesiyle koordineli olarak çalışıyor. Öncelikle, nasıl rehber olunduğunu kısaca anlatmakta yarar var. Üniversitelerin turist rehberliği bölümlerinden mezun olunduktan sonra, belirli dönemlerde açılan “Turist Rehberliği Sertifika Programlarının başarıyla tamamlanması gerekiyor. Programı tamamlayanlar bir seyahat acentesine bağlı olarak bin 500 TL’den işe başlıyor. Bu parayı küçümseyip beğenmeyebilirsiniz. O zaman aşağıda ayrıntılarını okuyacağınız, belli bir alanda uzmanlaşan rehberleri kendinize örnek alarak, aranan biri haline gelip çok daha fazla kazanabilirsiniz…

Niş bir alan seçip, o alanın en iyisi olarak hizmet veren bir rehberin yıllık kazancı, işin yoğunluğu ve sezonun uzunluğuna bağlı olarak 100 – 200 bin dolar arasında değişiyor Ancak, bu parayı kazanmanın yolu yukarıda dediğimiz gibi kendini yetiştirip belli bir alanda uzmanlaşmaktan geçiyor. Hem Turist Rehberleri Birliği’nden (TUREB) hem de mesleğin zirvesindeki yedi rehberden bilgiler alarak konuyu sizin için araştırdık.

NASIL REHBER OLUNUR?

Nasıl rehber olunur sorusuna yanıt için başvurulması gereken ilk adres hiç şüphesiz TUREB. Kurumdan aldığımız bilgileri şöyle özetlemek mümkün: “Profesyonel turist rehberi olmak için üniversitelerin turist rehberliği bölümlerinin ön lisans, lisans veya yüksek lisans programlarından mezun olmak lazım. Mezun olduktan sonra, belirli dönemlerde açılan “Turist Rehberliği Sertifika Programlarını” başarıyla tamamlamanız gerekiyor. Programlar, 6326 sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanunu’na göre, Turist Rehberleri Birliği’nin ve TÜRSAB’ın ortak önerileri ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın onayıyla turizm sektörünün ihtiyaçları dikkate alınarak belirleniyor. Dil kursları da gerektiği hâllerde belirlenen bölgelerde, yönetmelikle kurs ve sınavlara ilişkin belirlenen usul-esaslar çerçevesinde düzenleniyor. Rehber adaylarda bu programlara katılabilmek için, TC vatandaşı olmak, sınav tarihi itibariyle 18 yaşını doldurmuş olmak şartları aranıyor.”

Piyasada rehberlik için öngörülen resmi taban ücreti günlük 270 TL’nin altına inmiyor, ortalama baz fiyat olarak 350 TL alınıyor. Yeni mezunlara bin 500 lira maaş ödenirken, işinin ehli profesonelle-re bu rakam günlük olarak veriliyor. Meslekte 20 yıllık deneyime sahip olan ve niş bir alanda uzmanlaşan deneyimli rehberlerin yıllık ortalama kazancı ise 100 bin dolardan başlayıp 200 bin dolara kadar çıkabiliyor. Mesleğin zirvesindeki isimler, kariyer planı yaparken rehberliği meslek olarak seçcccklere mutlaka çok okumalarını öneriyor. İşte zirvedeki rehberlerin diğer önerileri…

KUTUPLARA BİR İKİL

Rehberlik yapmanın yanı sıra çeşitli gazete ve dergilere gezi yazıları da yazan rehber Özge Ersu, beş yıldır NTV Radyo’da bol ödüllü Laterna adlı müzikal -turistik belgeseli hazırlayıp sunuyor. Ersu, Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık heyetlerine, TOBB-DEİK gibi işadamları delegasyonlarına ve birçok şirketin patronuna yönelik özel turlar düzenliyor. Lüks hizmetleri içeren bu turlar arasında Patagonya, Antartika, Kuzey Kutbu gibi uç coğrafyalar öne çıkıyor. Turlarını sosyal medya ve kendi sitesinde duyuran Ersu, “Son beş yılda özellike CİP (Commercially Important Person) çerçevesinde çok sayıda işadamı, yönetici ve yatırımcıyı yurtdışında gezdirdim” diyor.

Birçok ödülü bulunan Ersu’nun bu yıl-ki turlarına baktığımızda Viyana’da yılbaşı konseri; Stockholm’de hursky, buz oteli ve kutup dairesi ziyaretleri; Dublin, Kopenhag, Malmö’yü içeren Eurovision final gecesini; Route 66 adıyla ABD’de çöl, kaktüs, ateş, kamp ve country müzikleriyle dolu geziyi; edebiyat, şiir, felsefe, savaş devrim aşk tarihinin yoğun tema olarak işlendiği Anna Karanina turunu;, ünlü İtalyan şef Fabio Foltran eşliğinde İtalya’da gurme turunu görmek mümkün. Buzullar erimeden önce Alaska ve Kanada gibi son derece ilginç turlar da dikkat çekici.

ARKEOLOJİDE ARANAN İSİM

Fatoş Esra Özal İstanbul Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi mezunu. Aldığı eğitimin de katkısıyla, Bizans, OsmanlI ve Kurtuluş Savaşı tarihinden güncel tarihe ve günlük şehir hayatına kadar geniş bir yelpazede hizmet veriyor.

“Arkeoloji Müzesi, Osman Hamdi Bey’in ülkemize kattıklarını paylaşıyorum ve bir şaheser olarak nitelendirdiğim ‘Kablumbağa Terbiyecisi’ni misafirlerime büyük bir gururla tanıtıyorum” diyen özal, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Ayasofya Müzesi, Mimar Sinan’ın muhteşem yapıları, Topkapı Sarayı’nın en mistik yeri olan Harem ile Kapalıçarşı gibi gezdirdiğim yerlerin mimarisi de anlattıklarım arasında bulunuyor.” Gezdirdiği kişilerin tavsiyelerinden dolayı adını “Luxe lstanbul”da tavsiye edilen rehberler arasına yazdıran Özal, son beş yılda John F.Kennedy Juniour, Bütan Kraliçesi, Birleşik Arap Emirlikleri Dışişleri Bakanı ve ailesi, Lichtenstein Prensesi, Katar Kraliyet Ailesi gibi çok sayıda ünlü ismi gezdirdiğini söylüyor.

DAN BROWN’U GEZDİRDİ

İstanbul ve Anadolu kültür turları uzmanı olan Serhan Güngör, Don Brown’u gezdiren rehber olarak tanınıyor. Geçtiğimiz haftalarda yayınlanan yeni romanında okuyucularını İstanbul’da gizemli bir yolculuğa çıkaran yazar Don Brown, İstanbul’u daha iyi tanımak için Güngör’ü tercih etmiş. Rehber, ayrıca Eskişehir, Kütahya, Çukurova, Mardin gibi kentlere sanatsal, mimari ve arkeolojik izleri süren geziler de düzenliyor. Askeri tarihle de özel olarak ilgilendiğini belirten Güngör, “Çanakkale ve Kurtuluş Savaşları alanlarına özel ilgi turları düzenliyorum. Savaş alanları turizmi konusunda Türkiye’de uzmanlaşmış ve akademik çalışma yapmış az sayıdaki rehberden biriyim” diyor. Turlarını Fest Travel seyahat acentası ile birlikte yaptığını belirten Güngör, ünlü aktris Meryl Streep, Ingiltere eski Dışişleri Bakanı David Mili-band, aktris Joanna Lumley, BBC’nin ünlü yemek programları yapımcısı Rick Stein ile yazar Spencer Johnson’u gezdirdiğini söylüyor.

GAP’TA AKLA İLK O GELİYOR

Arnika Seyahat acentesinin sahibi İbrahim Tanrıverdi 20 yıllık bir rehber. Ağırlıklı olarak Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da kültür turları uzmanı olarak öne çıkıyor. Son olarak Prof. Dr. Ufuk Uras ve arkadaşlarını gezdirdiğini söyleyen Tanrıverdi şu bilgileri veriyor: “Uzmanı olduğum bölgelerde sıra dışı turlar düzenliyorum. Geçmiş tarihin yanı sıra, günümüz kültürünü de turlarımda yoğun olarak işliyorum. Turlarımıza katılanlara yöre insanının göçebe hayatından, yerleşik hayata kadar tüm kültürlerini tanıyıp yaşama imkanı sunuyorum. Duyuru için internet ve sosyal medyayı kullanıyoruz. Ayrıca, zaman zaman gezi dergilerine de ilan veriyoruz.”

Tanrıverdi rehberliği meslek olarak seçeceklere şu üç uyarıyı yapıyor: İyi bir rehber olmak isteyenlerin analitik bir düşünce yapısına, iyi bir gözlem yeteneğine ve gelişmiş bir empati yeteneğine sahip olmaları gerekiyor.”

KÜLTÜR TURLARI DÜZENLİYOR

Kendisi için turizmin en güzel alanının kültür turizmi olduğunu vurgulayan Nükhet Everi, ağırlıklı olarak Mardin ve yöresine turlar düzenlediğini belirtiyor. Halen Antonina Turizm ile çalışan Everi, aynı zamanda İstanbul Rehberler Odası Yönetim Kurulu Üyesi ve Mardin Çalışma Komisyonu Başkanı. “Mardin / Güneş Ülkesi” adında bir kitabı bulunan Everi, Mardin, Hasankeyf, Urfa, Gaziantep, Antakya, Diyarbakır, Van, www.myfikirler.com Kars, Efes, Troya, Göbeklitepe, Bergama ve Aphrodisias’a kültür turu yapmaktan zevk aldığını söylüyor. “Yurt dışında ise en sevdiğim bölge Ortadoğu’dur” diyen Everi sözlerini şöyle sürdürüyor: “En severek yaptığım turlar Lübnan turlarıdır. Resim konulu turlar da ilgi alanımda. Özellikle Sakıp Sabancı Müzeleri’nin İstanbul ve Mardin’deki tüm rehberlik işlerini ben yapıyorum. 1989’dan beri profesyonel turist rehberi olarak çalışıyorum. Avusturya, Küba gibi ülkelerde de çalıştım Yaptığım turları çalıştığım acente mail, web sitesi ve Facebook aracılığıyla duyuruyor. Rehberliği meslek edinecek gençlere her zaman kendilerini yenilemelerini ve ‘ben oldum’ dememelerini öneriyorum.”

SİYASETÇİLERE TÜRKİYE’Yİ TANITIYOR

Ziya Gökmen, öğrencilik yıllarında Dışişleri Bakanlığı’nda çalışip Türkiye’yi temsil etmeyi hayal etmiş. Bu hayalini bakanlıkta olmasa da rehberlikte gerçekleştirme şansını yakalamış. Yıllardır yurtdı-şından gelen siyasetçi, sanatçı ve bilim adamlarına Türkiye’yi tanıtıyor. Bili Clin-ton, Maggie Dailey, Prens Alveled Bin Talal Bin Abdul Aziz Alsaud, Adriana Lima, Jean Cretien, Bernard Kouchner, Ha-rold Isbell, Jared Diamond, UNESCO Dünya Mirası Direktörü Francesco Ban-darin, John Sexton, Martin Gore, MasterCard CEO’su Ajay Banga, Pepsi Co CEO’su Indra Nooyi ve Peggy Dulany Rockefeller gibi ünlüleri gezdirdiğini söyleyen Gökmen, misafirlerine Anadolu’da Hris-tiyanlık, Musevilik geçmişi ve gelişimi, ls-lamda Heterodoks öğretiler hakkında bilgiler veriyor. Meslektaşlarını yurtiçinde ülkelerini tanıtan birer elçiye benzeten Gökmen, “Bu da rehberlere önemli sorumluluklar yüklüyor. Bu noktadan baktığımızda, bakanlığın turist rehberliği yetiştirmede neden bu kadar titiz ve disiplinli davrandığını daha iyi anlıyoruz” diyor.

İSTANBUL UZMANI

Boğaziçi Üniversitesi’nden tarihçi olarak mezun olan Saffet Emre Tonguç, 26 yıllık rehberlik hayatına 9 kitap ve sayısız ödül sığdırmış bir isim. Kendisini ‘İstanbul uzmanı’ olarak tanımlayan Tonguç, aşığı olduğu kent hakkında son derece kapsamlı beş kitap yazdı. Koç ve Sabancı Holding tepe yöneticileri gezilerini onunla yapıyor. Yurtdışından gelen birçok ünlü simaya İstanbul’u gezdiren Tonguç, bunların bir kaçını şöyle sayıyor: “Oprah Winfrey, myfikirler.com ABD eski Dışişleri Bakanları Colin Powell ile Madeleine Albright, Calvin Klein, Google CEO’su Eric Schmidt, Carlo Azeglio Ciampi (Italyan Cumhurbaşkanı), lan Schragger (Dizayn otelleri öncüsü, Studio 54’ün kurucusu), Michael Lynn (Yüzüklerin Efendisi’nin yapımcısı), Robert Redford ve Kevin Spacey vb…”

iki kez en iyi rehber ödülü alan Tonguç, Musevilik tarihi konusunda da uzman olarak misafirlerini gezdiriyor. Hafta sonları İstanbul’un önemli turistik merkezlerine turlar düzenleyen Tonguç, Boğaz turunda ise yalılar hakkında kapsamlı bilgi veriyor. Gezilerini web sitesi www.saffetemretonguc.com ‘da duyuran Tonguç’un “Türkiye’de Görülmesi Gereken 101 Yer” ile “Avrupa’da Görülecek 101 Yer” adlı kitapları en çok satanlar listesine gidi.

Türkiye’nin en marka rehberlerinden biri de Süha Derbent. Fotoğrafçı-gazeteci kökenli Derbent, Afrika Kıtası’nda özel vahşi hayvan turları düzenliyor. Nesli tükenen hayvanlar konusundaki çalışmaları ile öne çıkan ve Bengal Kaplanı’nı fotoğraflayan ilk Türk olan Derbent’in turları özel ilgi görüyor…

Genç kuşağın öne çıkan rehberlerinden biri de Taylan Taşbaşı. Sadece Kuzey Amerikalı özellikle de Kanadalı turistlere hizmet veriyor. Ege adaları ve İskenderun-Ürgüp hattında uzman. Ege Denizi’nde en küçük adaları bile biliyor. Örneğin Ege’de 45 kişinin yaşadığı Arkhi Adası gibi yerlere gidiyor. Tura katılan ekip kendi tuttuğu balığı yerel restoranlarda pişirtip yiyor. Turlarına Kanadalı seyahat yazarları özel olarak katılıyor…

Bunlara dikkat edin!

• Rehberliği bir kariyer olarak görün.

• Günümüzün değişen turizm trendlerine bağlı olarak gelişen turizm çeşitlerinde uzmanlaşın.

• Alternatif turizm alanlarında yoğunlaşın.

• Açılan ‘uzmanlık programlarına’ katılarak belge sahibi olun.

• Az bilinen dillerden bir tanesini öğrenerek niş bir pazara yönelin.

0 Değişik kültürleri tanıyıp anlamaya açık olun. Tarih, coğrafya, sanat, arkeoloji, sosyoloji, siyasi tarih konularında kitaplar okuyup kendinizi sürekli geliştirin.

• Akademik bilgilerle yetinmeyin o bilgileri sanat ve eğlenceyle harmanlayıp keyifli hale getirin.

• Yeri ve zamanına göre şık, rahat ama profesyonel giyinin.

• Türkiye’nin her yerini, Türkiye’nin çevre kültürlerini ve dünyanın önemli kültür merkezlerini mutlaka gezin.

• Müze gezin. Her ne konuda olursa olsun, her müzeyi mutlaka bir kere yazılı bilgileri okuyarak gezin.

• Misafirlerinizle her zaman empati yapın.

• Turlarınız esnasında saygılı, sevecen, yardımsever ve bilgili bir “lider” olun.

• Eksiklerinizi görüp kendinizi geliştirmek istiyorsanız, rehberli turlara katılıp bol seyahat edin.

• Sabırlı ve saygılı olun, şikayet etmeyin. Kariyer emek, sabır, zaman ve saygı ister.

• Meslek odalarınızda, örgütlerinizde aktif olarak çalışın, faaliyetlerine katılın.

• Size gelecek ilginç sorular karşısında şaşırmamak için ülkenizle ilgili her ayrıntıyı araştırın.

• Rehberliğin eğlenceli olduğunu ama bir eğlence olmadığını aklınızdan çıkarmayın.

• Rehberliğin zor ve büyük sorumluluk isteyen bir iş olduğunu unutmayın.

• Farklı kültürleri öğrenmeye açık olmak için dünyayı gezip tanıyın.

• Anlatacaklarınızı akademik bilgilerle sınırlamayın. Sanatsal ve eğlenceli unsurlarla harmanlayıp, keyifle dinlenecek hale getirin.

KEREM KÖFTEOGLU / Para