BIST-100 endeksinin haftalık bazda kazancı, geçen hafta kur tarafında artan oynaklığa karşın, üst üste yedinci hafta da devam etti. Küresel piyasalarda yüksek seyreden risk iştahı ve destekleyici görünüme sahip olan küresel finansal koşullara ek olarak, BIST’in emsal ülkelere ve kendi tarihsel ortalamalarına göre hâlen oldukça iskontolu seviyelerde olması, ekonomide dipten dönüş sinyallerinin artması. TCMB’nin önden yüklemeli indirimlerinin finansal koşullardaki sıkılığı azaltıcı etkileri gibi unsurlar bu yükselişin ana belirleyici unsurları olarak not edilebilir. Endeksin yukarı yönlü potansiyelini sürdüğünü düşünsek de özellikle dış ilişkiler kaynaklı belirsizlikler ve kısa vadede olası kâr satışı/düzeltme görülme olasılığının artması unsurlarım dikkate alıp, kalite odaklı bir yatırım stratejisini incelemek için uygun bir zaman olduğunu düşünerek bu hafta Ronald Muhlenkamp’ın Özvarlık Kârlılığı Filtresini incelemeye karar verdik.
ÖZ VARLIK VE KÂRLILIĞI NE DEMEK?
Bu stratejiye ilişkin bilgi vermeden önce özvarlığın ve özvarlık kârlılığının ne anlama geldiğini hatırlatalım. Şirketin toplam aktiflerinden, toplam yükümlülükleri çıkarıldığında geride kalan kısım şirketin özvarlığını göstermektedir. Diğer bir ifadeyle, bugün şirketin tüm varlıklarını satıp, tüm borçlarım kapattığımızda geriye kalan kısmı özvarlığıdır da diyebiliriz. Eğer şirketin herhangi bir borcu (yükümlülüğü) yoksa, toplam aktif büyüklüğü aynı zamanda özvarlık büyüklüğü olacaktır. Özvarlık kârlılığı ise, net kâr (yıllık) / Özvarlık (ortalama) formülüyle hesaplanmaktadır ve şirketin sahip olduğu özkaynaklardan nc kadar kâr elde ettiğini göstermektedir. Daha kitabi bir bir ifadeyle, özvarlık kârlılığı, şirket ortaklarının koydukları sermaye karşılığında nc kadar kâr elde ettiklerini, yani her bir birim sermaye karşılığında kaç birim kâr yaratıldığını göstermekte.
Özvarlıkların artmasını sağlayan temel kalem net kâr olduğundan, yüksek ve istikrarlı özvarlık kârlılığına sahip şirketlerin başarılı bir yönetim ve iş modeline sahip oldukları çıkarımına varmak mümkündür. Bu tarz oranların hesaplanmasına çok aşina olmayan okuyucularımız için küçük bir bilgi vermek gerekirse, özvarlık kârlılığı hesaplamrlen formülde kullanılan net kâr rakamı bir gelir tablosu kalemi, özvarlık ise bir bilanço kalemidir. Gelir tablosu ve bilanço kalemleri üzerinden bir oranlama yapılacağı durumlarda gelir tablosu kalemlerinin yıllıklandırılarak alınması gerekirken, bilanço kalemleri direk son dönem rakamı veya son dört çeyrek dönemin (net kârın yıllıklandırıldığı dönemin karşılığı olan dönemin) ortalaması olarak alınabilir. Bu durumun temel nedeni, bilançonun şirketin o anki durumunu yansıttığından şirketin ondaki durumunun fotoğraf niteliğinde olmasına karşın, gelir tablosunun devam eden performansı yansıtan bir video niteliğinde olmasıdır.
STRATEJİNİN KRİTERLERİ
Gelelim bu hafta inceleyeceğimiz yatırım stratejisine ABD’li fon yöneticisi Muhlenkamp bu stratejide, değer ve kalite yatırım stratejilerine ilişkin göstergeleri bir araya getirerek, özvarlık kârlılığı yüksek olan ve fiyatı makul seviyelerde olan hisseleri filtreleyebilmeyi amaçlamakta. Muhlcnkamp, aşağıda detaylarım vereceğimiz filtreleme kriterlerinde özvarlık kârlılığı ile birlikte bazı diğer kriterleri de dikkate alarak daha fazla nakit yaratma potansiyeli taşıyan şirketlere odaklanmayı amaçlamaktadır. Muhlenkamp kendi bakış açısını; yatırım yapılacak, yani bir ortak olunacak şirketin, ciddi şokların yaşandığı dönemlerde de varolmayı sürdürebileceğinden emin olabilmek olarak özetlemektedir. Daha fazla uzatmadan bu stratejide kullanılan kriterlere geçelim;
■ Son dönem itibariyle, özvarlık kârlılığı yüzde 14’ten büyük olan,
■ Son beş yıldaki ortalama özvarlık kârlılığı yüzde 14’ten büyük olan,
■ Beş yıllık bileşik hisse başına kâr büyümesi O’ın üzerinde olan,
■ Hisse başına kâr büyümesi piyasa medyanmm üzerinde olan,
■ Son Fiyat / Kazanç (F/K) çarpanı piyasa medyanmm altında olan,
■ Son dönem itibariyle net kâr marjı piyasa medyanmm üzerinde olan,
■ Borç / Aktif oranı piyasa medyanmm altında olan,
■ Serbest nakit akışı O’dan büyük olan
BİST-Tüm’de yer alan hisseleri bu kriterlerle filtreledikten { sonra ortaya çıkan listeyi firma ölçeği, likidite koşulları, temel analiz, teknik analiz gibi kriterler üzerinden de bir elemeden geçirdik. Aşağıdaki tabloda bu süreçler sonrasında görece daha olumlu görünüme sahip olduğunu değerlendirdiklerimizi, son beş yıldaki ortalama özvarlık kârlılığı büyükten küçüğe doğru olacak şekilde sıraladık.
POTANSİYEL RİSKLER VE FIRSATLAR
Tabloya geçmeden önce bazı uyarı ve hatırlatmalarda bulunalım. Girişte özetlediğimiz gibi piyasalar açısından bir süredir risk iştahı yüksek seyretmekte. Genellikle yılsonlarında Noel Baba rallisi olarak bilinen yükseliş eğiliminin görülebildiğini hatırlatmakla birlikte; kısa vadede gözlenen yükseliş eğilimi sonrasında kısa vadede kâr realizasyonu kaynaklı geri çekilmeler görülebileceğini unutmamak gerektiğini hatırlatalım. Özellikle yakın dönemde gözlenen yükselişte büyük ölçekli şirketlere kıyasla görece küçük ölçekli şirketlerdeki yükselişin öne çıkması nedeniyle, olası bir düzeltme hareketinde bu tarz görece küçük ölçekli hisselerdeki geri çekilmelerin daha sert olabilme riskinin bulunduğunu ifade etmekte fayda var. Ayrıca, dış ilişkiler başta olmak üzere bazı önemli belirsizlik unsurlarının devam ettiğini, yurtdışı piyasaların kısa süre sonra Noel tatiline girecek olması nedeniyle azalması muhtemel işlem hacimlerinin oynaklığı artırma riskini de beraberinde getirdiğini de not edelim.
Kısa vadeli bu potansiyel risklerin yanı sıra BIST-100 endeksinin orta-uzun vadeli olarak yukarı yönlü potansiyelinin devam ettiği yönündeki görüşümüzü koruduğumuzu da yineleyelim. Ayrıca, hiçbir strateji/yaklaşımın hisse senedi yatırımı konusunda her zaman pozitif getiri sağlayacak sihirli bir formül olmadığının altını çizelim. Bu tarz yaklaşımlar, filtreler vs., sağlıklı bir yatırım için tek başına kullanılacak ve her zaman geçerli olan formüller olmayıp; en fazla, yatırım kararlarını destekleyici ya da seçim yapma sürecine katkı verici yönde göz ucuyla bakılabilecek araçlar olarak görülmelidir. Bu köşede yer alan yazıların temel amacının hisse senedi piyasalarında izlenebilecek stratejilere dair farklı teorik yaklaşımları sunmak ve bu teorik yaklaşımların pratikteki karşılıklarına dair örnekler vermeye çalışmak olduğunu; herhangi bir yatırım tavsiyesi vermeyi amaçlamadığını da tekrar hatırlatalım.
EROL GÜRCAN
