Melek Yatırımcı Ekosistemi Farkları

Gelişmiş dünyanın iki önemli merkezi ABD ve Avrupa, melek yatırımcılık ekosistemine farklı nitelikleriyle katkı sunuyorlar. Bu hafta, iki bölge arasında gözlemlediğim melek yatırımcı ekosistemi farklarını aktarıyorum…

Avrupa ve ABD arasındaki 10 fark

AYNI girişimci aynı iş fikri ve aynı iş modeli ile startup’ını Avrupa’da kurarsa ne olur, ABD’de kurarsa ne olur? Temel bilgi olarak şunu unutmayalım: ABD’nin nüfusu 325 milyon, Avrupa Birliği’nin nüfusu yaklaşık 500 milyon, Avrupa Kıtası’nm (pan-Europe) nüfusu ise yaklaşık 750 milyon. Bu hafta tecrübe ve gözlemlerime dayanarak Avrupa ve ABD arasındaki farkları sizler için sıralamak istedim…

1- Startup’ların Avrupa’da şirket değerlemeleri, ABD’ye göre çok daha düşük. Yani, aynı girişimci aynı ekiple Avrupa’da daha düşük bir şirket değerlemesine sahip oluyor.

2- Avrupa’da personeli işten çıkarmak, aynen Türkiye’de olduğu gibi, pek kolay değil. Hem tazminat ödemeniz hem de personelin iş mahkemesinde açacağı dava sonucu ödeyeceğiniz bir sürü gider kapısı var. ABD’de böyle bir şey yok.

3- ABD, kendi içinde startup’lar için bir exit (çıkış) kapısı geliştirebilmiş durumda (Silikon Vadisi). Avrupa’da böyle bir exit kapısı hala gelişmiş değil.

4- ABD’de ortaya çıkan Unicom sayısı, Avrupa’dan daha fazla.

5- Melek yatırımcıların 2017’de ABD’de yaptıkları yatırım 26 milyar dolar, Avrupa’da yaptıkları yatırım ise 9.7 milyar euro.

6- ABD’de 320 bin, Avrupa’da 340 bin melek yatırımcı var.

7- ABD’de startup ekosistemi genci olarak San Francisco ve New York’ta faaliyet gösterirken, Avrupa’da her ülke kendi startup ekosistemini geliştirmiş durumda.

8- Avrupa’daki startup’ların ana sorunu scale-up aşamasında gerekli büyümeyi gerçekleştirememeleri.

9- Avrupa’da startup ve inovasyon ekosistemine sağlanan kamu teşvikleri, ABD’de sağlanandan çok daha fazla.

10- Terminoloji, ABD’de melek yatırımcı ‘Angel Investor’, Avrupa’da ise ‘Business Angel’ olarak yerleşmiş durumda. ‘Angel Investor’ melek yatırımcı, ‘Business Angel’ ise iş meleği demek. Melek yatırımcı sadece finansal yatırımlara işaret ederken, iş meleği tanımlaması mentorluk gibi finansal olmayan soyut yatırım enstrümanlarını da kapsıyor.

Türkiye’nin Avantajları

Peki, Türkiye bu resmin neresinde yer alıyor? Yukarıdaki farkların üzerinden tek tek geçersek, genellikle Avrupa genelinde gördüğümüz resim Türkiye’de de mevcut. Ancak, Türkiye’nin şöyle bir avantajı var; hem crovvdfunding hem de melek yatırımcılık konusunun hukuki altyapısına sahip iki ülkeden biri. Bu da Türkiye’de yaklaşık 500 civarında akredite melek yatırımcı ve 2017 yılında toplam 512 milyon euro tutarındaki startup yatırım pazarını ortaya çıkardı ki bu Avrupa’nın beşinci büyük pazarı.

OECD istatistiklerine göre her 100 girişimciden sadece biri melek yatırımcılardan yatırım alabiliyor. Yatırım alan her 10 girişimciden sadece bir başarı öyküsü ortaya çıkabiliyor. İşte, bu başarı öykülerinin genelde ABD’de ortaya çıkmasında sanırım yukarıda sıraladığım farkların çok önemi var.

BAYBARS ALTUNTAŞ