Manipülatif ve Yanıltıcı İşlem Yapan Bankaya Ağır Para Cezası Geliyor

BANKACILIK Kanunu değişiyor. Finansal piyasalara yönelik önemli düzenlemeler getiren kanun teklifine göre uzun vadeli ve yoğun sermaye isteyen altyapı, enerji, sanayi ve teknoloji yatırımları proje finansman fonuyla yapılabilecek.

Küçük yatırımcılar fonlar üzerinden büyük projelerin gelirlerine dolaylı olarak katılma fırsatı yakalayacak. Finansal piyasalarda manipülatif ve yanıltıcı işlem yapan bankalara para cezası gelecek. Bilgi suistimali ve piyasa dolandırıcılığı suçlarında hapis cezasının alt limiti üç yıla çıkarılacak. Katılım, kalkınma ve yatırım bankacılığı geliştirilecek, faktoring şirketlerinin kurumsal yapıları güçlendirilecek. Kalkınma ve yatırım bankalarının da katılım bankaları gibi faizsiz esasa göre fon kul-landırabilmelerinin önü açılacak. Sistemik öneme sahip bankalara “önlem planı” hazırlama yükümlülüğü getirilecek. Sermaye Piyasası Kanunu’na yeni madde eklenerek, “Borçlanma Aracı Sahipleri Kurulu” müessesesi oluşturulacak. Böylelikle yatırımcıların değişen koşullara göre, toplu şekilde hareket edebilmesi ile ihraççılarla yatırımcıların borçlanma araçlarının hüküm ve şartlarının değişmesi yönünde mutabakata varabilmesine imkan sağlanacak.

UZUN VADELİ FİNANSMAN SAĞLAYACAK

Geçen hafta TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen Bankacılık Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin bu hafta TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmesi bekleniyor. AK Partili milletvekillerinin imzasını taşıyan kanun teklifiyle proje finansman faaliyeti sermaye piyasası faaliyeti olarak tanımlanıyor. Bu tür faaliyetlerin denetimi ve düzenlenmesinin SPK tarafından yapılması öngörülüyor. Küçük yatırımcıya fonlar üzerinden büyük projelerin gelirlerine dolaylı olarak katılma fırsatı sunuluyor. Sermaye Piyasası Kanunu’nda “kira sertifikası ve varlık kiralama şirketlerine” yönelik 61. Maddeye, “proje finansmanı, proje finansman fonu ve projeye dayalı menkul kıymet” başlıklı ek hüküm getiren teklifte, proje finansman fonu “projeye dayalı menkul kıymetler karşılığında toplanan para veya diğer varlıklarla, projeye dayalı menkul kıymetler sahipleri hesabına, proje finansmanına konu varlık ve hakların gelirlerine dayalı olarak oluşturulan portföyü işletmek amacıyla yatırım kuruluşları tarafından inançlı mülkiyet esaslarına göre fon iç tüzüğü ile kurulan tüzel kişiliği olmayan mal varlığı” olarak ifade ediliyor.

Teklife göre proje finansmanına konu olan projenin gelirleri ve diğer hakları proje finansman fonuna temlik edilecek. Proje finansmanına konu olacak varlık ve haklara, proje finansman fonunun kurucularına, fonun kuruluşuna, faaliyet şartlarına, yönetimi ve sona ermesine ve projeye dayalı menkul kıymet ihracına ilişkin usul ve esaslar kurulca belirlenecek. Kurucu, fon kurulu ve ihraç edilen projeye dayalı menkul kıymet sahipleri arasmdaki ilişkilere bu Kanunda ve fon iç tüzüğünde hüküm bulunmayan hâllerde Türk Borçlar Kanunu hükümleri kıyasen uygulanacak.

FONDAKİ VARLIKLAR HACZEDİLEMEYECEK

Fon; tapu, ticaret sicili ve diğer resmi sicillerde tescil, değişiklik, terkin ve düzeltme talepleri dahil olmak üzere her türlü sicil işlemleri ile sınırlı olarak tüzel kişiliği haiz addolunacak. Devrinin geçerliliği bir tapu veya sicil kaydına bağlı olan ve proje finansman fonu portföyüne alman varlık ve haklar, tapu siciline veya ilgili sicile fon adına tescil edilecek. Projeye dayalı menkul kıymet itfa edilinceye kadar, proje finansman fonu portföyünde yer alan varlıklar ve haklar, proje finansman fonunun kurucusunun ve fon kullanıcısının yönetiminin veya denetiminin kamu kurumlarına devredilmesi halinde dahi teminat amacı dışında tasarruf edilemeyecek, reh-nedilemeyecek, teminat gösterilemeyecek, kamu alacaklarının tahsili amacı da dahil olmak üzere haczedilmeyecek, iflas masasına dahil edilemeyecek, ayrıca bunlar hakkında ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararı verilemeyecek.

Yatırım kuruluşları ve portföy yönetim şirketlerinin yapabilecekleri yan hizmetlere, Sermaye Piyasası Kanunu’nun, proje finansmanı dahil belirleyeceği hizmet ve faaliyetlerde kambiyo düzenlemeleri saklı kalmak kaydıyla, kredi ya da ödünç verilmesi ve döviz hizmetleri sunulması da eklenecek.

Teklifin aynen yasalaşması halinde Türkiye’nin önemli bir finansal enstrümanı tanıyacağım belirten AK Parti Grup Baş-kanvekili Mehmet Muş, vatandaşların belli birikimleriyle buraya ortak olabileceklerini, bu birikimlerinin karşılığında projelerden elde edilecek kardan paylarım alacaklarını ifade etti.

“KALDIRAÇ ORANINA DİKKAT”

TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Dr. Cahit Sönmez, teklifle yatırım kuruluşlarına yani banka ve aracı kurumlara proje finansmanı kredisi verme imkanı getirildiğini vurgulayarak, bu yolla finanse edilen projeler için aktarılan kaynaktan doğan alacaklar ve nakit akımlarının menkul kıymetleştirilebileceğini ifade etti. Sönmez, “Alacaklı yatırım kuruluşu bu alacağını karşılık gösterip varlığa dayalı menkul kıymet ihraç edecek. Tabi belli bir getiri taahhüdü ile… Menkul kıymeti satarak uzun sürede döndüreceği alacağım hızlı bir şekilde kavuşacak ve yeni bir fonlama daha yapabilecek.

Burada amaç fon aktarım maliyetlerinin aşağı çekilmesi. Ancak kaldıraç oranına dikkat edilmesi hayati önem taşıyor” dedi.

FON ALANLARI GENİŞLETİLİYOR

Kanun teklifi ile katılım, kalkınma ve yatırım bankacılığının geliştirilmesine yönelik düzenlemeler getiriliyor. Teklif ile kalkınma ve yatırım bankalarının taşınır ve taşınmaz mal ve hizmet bedellerinin ödenmesi suretiyle veya kar ve zarar ortaklığı yatırımları, taşınmaz, e<<<<kipman veya emtia temini, mal karşılığı vesaikin finansmanı, ortak yatırımların kanun uygulamasında kredi sayılması sağlanarak, değişen koşullar altında yeni finansman yöntemlerinin oluşması halinde, bu yöntemlerin de kredi sayı-labilmesi için BDDK’ya yetki veriliyor. Teklife göre kalkınma ve yatırım bankalarının kredi müşterileri, ortaklıkları ve ortaklarından sağlayacakları fonlar ile bankalardan, para piyasaları, sermaye piyasaları ve organize piyasalardan kullanacakları fonlar mevduat sayılmayacak. Katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankalarınca faizsiz yöntemlerle gerçekleştirilebilecek faaliyetlere ilişkin usul ve esasları belirlemeye BDDK yetkili olacak. Katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarınca faizsiz finansman sağlamak amacıyla katıldıkları ortaklıkların bankanın dahil olduğu risk grubu kapsamında değerlendirilmeyecek.

ÖNLEM PLANI HAZIRLAYACAKLAR

Teklife göre BDDK tarafından sistemik önemli olarak belirlenen bankalar, kanun ve kanuna istinaden çıkarılan düzenlemelerde yer alan koruyucu hükümlere uyumsuzluk nedeniyle veya sair suretle mali bünyelerinde bozulma yaratacak hallerden herhangi birinin görülmesi veya görülme ihtimalinin ortaya çıkması ha-linde„alınacak tedbirlerin önceden belirlenemedi maksadıyla, önlem planı hazırlamak ve BDDK’ya göndermekle yükümlü olacak. Bu bankalar, mali bünyelerinde bozulma yaratacak hâllerden herhangi birinin gerçekleşmesi veya gerçekleşme ihtimalinin ortaya çıkması durumlarında, önlem planında yer alan tedbirleri alacak ve ivedilikle Kuruma bilgi verecek.

“BORÇLANMA ARACI SAHİPLERİ KURULU”

Kanun teklifiyle sermaye piyasalarında yatırımcıların önünü açacak düzenlemelere gidiliyor. Düzenleme ile 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiş ancak yeni Türk Ticaret Kanunu’nda yer almayan Borçlanma Aracı Sahipleri Kurulu’nun yeniden oluşturulması ve düzenlenmesi amaçlanıyor. Borçlanma Aracı Sahipleri Kurulu ile yatırımcılara değişen koşullara göre toplu bir şekilde hareket edebilme imkanı getiriliyor. Düzenlemeye göre Kurul sayesinde yatırımcılar ile ihraççılar borçlanma araçlarının hüküm ve şartlarının değişmesi gerektiğinde karşılıklı görüşerek anlaşma yoluna gidebilecek. Teklife göre zorunlu pay alım teklifinden söz konusu zorunluluğu doğuran işlemin kamuya açıklandığı tarihte pay sahibi olanlar faydalanabilecek.

Teklif ile yurt dışında sermaye piyasalarında geniş bir uygulama alanı bulan “trust” kurumu, Türk sermaye piyasasına “Teminat Yönetim Sözleşmesi” olarak kazandırılacak ve buna ilişkin genel esaslar belirlenecek. Yeni düzenlemeyle mevcut uygulamadan farklı olarak tahvil sahiplerinin alacaklarının hızlı bir şekilde tahsiline imkan verilecek. Tahvil sahiplerine bu imkanın verilmesi, tahvil ihraççısının da daha kolay ve düşük faizle borç temin edebilmesine yardımcı olacak.

Bu arada teminat yöneticisinin teminaten mülkiyeti devredilen varlıkları tasarruf amacı dışında kullanması durumunda, Türk Ceza Kanunu’nu kapsamında “güveni kötüye kullanma” suçundan hükmedilecek ceza 5 yıldan az olamayacak.

AYRILMA HAKKININ KULLANILMASI

Teklif ile Sermaye Piyasası Kanunu’nda ortaklıkların önemli nitelikteki işlemlerinde sadeleştirmeye gidilmesi, önemli nitelikteki işlemlerin tespitinde dikkate alınacak temel kriterlerin belirlenmesi ve SPK’ya halka açık şirketlerin niteliğine göre farklı usuller belirleme yetki tanınması amaçlanıyor.

Teklife göre, önemli nitelikteki işlemlere ilişkin genel kurul toplantısına katılarak olumsuz oy veren ve bu muhalefeti tutanağa geçirten pay sahipleri, paylarını halka açık ortaklığa satarak ayrılma hakkına sahip olacak. Halka açık ortaklık, bu payları pay sahibinin talebi üzerine, SPK tarafından belirlenecek esaslara göre adil bir bedel üzerinden satın almakla yükümlü olacak. Kurul, ayrılma talebine konu payların ortaklık tarafından satın alınmasından önce diğer pay sahiplerine veya yatırımcılara önerilmesine ilişkin usul ve esasları düzenleyebilecek. Halka açık ortaklıklarda yönetim kontrolünü sağlayan payların veya oy haklarının iktisap edilmesi hâlinde söz konusu payların veya oy haklarının iktisabının kamuya açıklandığı tarihte pay sahibi olan diğer ortakların paylarını satın almak üzere teklif yapılması zorunlu olacak.

PARA CEZALARI GÜNCELLENİYOR

Kanun teklifiyle Bankacılık Kanunu çerçevesinde gerçek ve tüzel kişilere verilecek cezalar ile Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’ndaki idari para cezalarında güncellemeye gidildi.

Bankacılık Kanunu’nda, Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nda, Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nda yer alan ceza tutarları güncelleniyor. Teklifin aynen yasalaşırsa bu cezalardan bazıları şöyle olacak:

“Kurul kararıyla ve gerekçesi belirtilmek suretiyle Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlara, yurt içinde şube açma ve sınır ötesi faaliyetler hükmüne aykırı şekilde şube ve temsilcilik açılması halinde, 100 bin TL’den 200 bin TL’ye kadar idari para cezası uygulanacak. Kanunda belirtilen hükümlere aykırı olarak banka genel müdür ve yardımcılarına atama yapılması veya çalışma ve imza yetkisi yasağına tabi kişilerin yasaklanan görevlerde çalıştırılması halinde 100 bin TL’den 500 bin TL’ye kadar idari para cezası kesilecek.

MÜŞTERİ HAKKI HÜKÜMLERİNE AYKIRILIK

Sermaye Piyasası Kanunu’nda yapılan değişiklikle doğrudan ya da dolaylı olarak sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek nitelikteki ve henüz kamuya duyurul-mamış bilgilere dayalı olarak işlem yapanlar ile sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak amacıyla işlem yapanlar, yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi verenler için uygulanacak hapis cezasının alt sınırı da iki yıldan üç yıla çıkarılacak.

Manipülasyonlara geçit yok

Kanun teklifine göre bankalar tarafından finansal piyasalarda yapay arz, talep veya döviz kuru dahil fiyat oluşumunu sağlamak amaçlı işlem ve uygulamaların yapılması, internet ortamı dahil farklı araçlarla gerçeğe aykırı veya yanıltıcı bilgilerin yayılması, tasarruf sahiplerinin gerçeğe aykırı veya yanıltıcı şekilde yönlendirilmesi ya da bu amaçları sağlamaya yönelik benzer işlem ve uygulamaların yapılması finansal piyasalarda manipülasyon ve yanıltıcı işlemler olarak kabul edilecek. Hangi işlem ve uygulamaların bu madde kapsamına gireceği BDDK tarafından belirlenecek. Finansal piyasalarda manipülasyon ve yanıltıcı işlemler olarak kabul edilen işlem ve uygulamaları gerçekleştirenlere, menfaat sağlanması halinde sağlanan menfaatin iki katından az olmamak üzere, bir önceki yıl sonu finansal tablolarında yer alan faiz, kar payı gelirleri, alınan ücret ve komisyonlar ile bankacılık hizmet gelirleri toplamının cezası uygulanacak.

Faktoring şirketlerinin sermaye yapısı güçlendirilecek

• Teklife göre TCMB banların kredi, mevduat, nakit yönetimi ve kredi kartı gibi tüm faaliyetlerinden aldıkları ücret, masraf ve komisyonları belirlenmeye yetkili olacak.

• TCMB, azami akdi ve gecikme faiz oranlarını tespit ve ilana yetkili olacak.

• Telafisi mümkün olmayan zararların önlenebilmesi için izinsiz faaliyetlerin işlenmesinde kullanılan internet sitelerine erişimin içerik ve yer sağlayıcılarının

yurt içinde olması halinde internet sitesine erişim engellenecek.

• Faktoring şirketlerinin kuruluşunda nakden ödenecek sermaye tutarı 20 milyon TL’den 50 milyon TL’ye çıkarılacak. Faktoring şirketleri asgari ödenmiş sermayeleri, düzenlemenin yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içinde kanunda belirtilen tutara çıkarılacak. Bu süre Kurul tarafından iki yılı geçmemek üzere uzatılabilecek.

• Diğer kanunların emredici hükümleri saklı kalmak kaydıyla, istisnalar dışında müşteri sırrı niteliğindeki bilgiler müşterinin açık rızası alınsa bile, kendisinden gelen bir talep ya da talimat olmaksızın yurtiçindeki ve yurtdışındaki üçüncü kişilerle paylaşılamayacak, aktarılamayacak.

• Bankacılık sistemini tehlikeye düşürdükleri tespit edilen banka mensuplarının imza yetkisi geçici olarak kaldırılabilecek.

Risk tanımı genişletiliyor

Kanun teklifi ile risk grupları tanımına etkinlik kazandırılması için bankaların grup bazında kredi risklerinin takibinde önem taşıyan risk grubu tanımı genişletilerek, risk gruplarının Basel Bankacılık Denetim Komitesi tarafından yayımlanan standartlar ile uyumlu olarak uygulanmasına yönelik esasların denetim otoritesi tarafından belirlenmesi sağlanıyor. Teklife göre sermayesinin çoğunluğu ayrı ayrı veya birlikte Hazine’ye, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na (ÖİB), Türkiye Varlık Fonu (TVF) Yönetimi AŞ’ye, TVF’ye veya bunların sahip oldukları fonlara veya merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait bankaların her biri, doğrudan veya dolaylı olarak kontrol ettikleri ortaklıklar ile ayrı bir risk grubu oluşturacak. TVF şirketi, TVF veya bunların sahip oldukları fonlar ile yapılan işlemler, bu kurumlarca çıkarılan ya da ödenmesi garanti edilen bono, tahvil ve benzeri borçlanma araçları kredi sınırlamalarına tabi olmayacak. Kanun teklifiyle kredi sınırlamalarında uygulanan istisnalarda da değişikliğe gidiliyor. Buna göre Hazine Müsteşarlığı, Merkez Bankası, ÖİB, TOKİ Başkanlığı, TVF Yönetimi Şirketi, TVF, bunların sahip oldukları fonlarla yapılan işlemler ile bu kurumlarca çıkarılan ya da ödenmesi garanti edilen bono, tahvil ve benzeri menkul kıymetler karşılığı yapılan işlemler istisna olacak.

Tahir TELLİOĞLU / İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON] Genel Başkanı
“Yatırımlara karşı güven artar”

Kanun teklifinde eneıji, otoyol, hastane, köprü gibi büyük sermaye gerektiren projelerin finansmanı için proje finansman fonu kurulması öngörülüyor. Proje finansman faaliyeti bir sermaye piyasası faaliyeti olarak tanımlanıyor. Burada projenin halka ilanı, yatırımcılardan toplanan paranın nereye harcanacağı gibi detayların doğru oluşturulması gerekiyor. SPK’nın denetleyeceği bu fonlarla, yatırımlara karşı güven artar. Yatırımlar hızlanır. İş insanı olarak bu düzenlemeye olumlu bakıyorum. Yeni düzenleme, dış yatırımcı ve fonları Türkiye’ye çeker.

Osman ARIOGLU / Gelir İdaresi eski Başkanı
“Önemli projeler için fırsat oluşturacak”

Kanun teklifiyle kalkınma ve yatırım bankacılığı ile katılım bankacılığının ürün ve hizmetlerinin uluslararası örneklerle uyumlu bir şekilde gelişme göstermesi için düzenlemeye gidiliyor. Proje finansman fonu, doğrudan yatırımı teşvik eden bir sistem. Finansman projeye veriliyor ve proje yüklenicilerin riskinden bağımsız tutuluyor. Proje finansman fonuyla küçük yatırımcıya fonlar üzerinden büyük projelerin gelirlerine dolaylı olarak katılma hakkı sunuluyor. Üzerinde çalışılıp, düşünüldüğünde, önemli projeler için fırsat yaratabilecek. Sermaye piyasasının desteklenmesi ve güçlendirilmesini sağlamak için atılan adımları destekliyorum.

HÜLYA GENÇ SERTKAYA