Manda Yetiştiriciliği, Manda Yetiştirene Teşvik
Manda yetiştiriciliğine yönelik teşvik işe yaradı. Üretici sayısı artınca, nesli yok olma tehlikesi yaşayan mandaların sayısı hızla yükselişe geçti. 11 ilde manda başına 500 TL teşvik uygulaması başlıyor. Faizsiz işletme kredisi ve yüzde 50 yatırım hibe desteği de var…
BİTTİ bitiyor derken, birkaç iyi niyetli girişim, devlet desteği, AB fonları ve üniversitelerimizin etkin çalışmaları mandacılığı yeniden canlandırdı. Dramatik azalmanın ardından Türkiye’nin manda popülasyonu yeniden artmaya başladı.
TÜİK’in (Türkiye İstatistik Kurumu) 2010 yılı verilerine göre, Türkiye’deki manda sayısı 87 bin 207’e ulaştı. Bu yıl bu sayının 100 bini geçmesi bekleniyor.
Çok değil 20 yıl önce 400 bine yakın olan manda sayısı yanlış uygulamalar, yetersiz destekler ve verimsiz üretim sonucunda neredeyse yok olma noktasına gelmişti. Şimdi sektör temsilcilerine göre mandacılıkta adeta yeni bir dönem başlıyor…
BESİ ÇİFTLİĞİ NASIL KURULUR?
Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü öğretim görevlisi Prof. Dr. M. İhsan Soysal, “Manda yetiştiriciliğine ilk kez girecek yatırımcılara başlangıçta 50 sağmal hayvanla bu işe başlamaları öneriyoruz” diyor. Sağmal mandaların piyasadaki satış fiyatı ise süt verimliliklerine göre 4 bin ile 7 bin TL arasında değişiyor.
Manda, Türkiye’nin hemen her bölgede yaşayabiliyor. Hatta sığırların beslenemediği eğimli, yetersiz kaba yem alanlarında bile yaşamlarını sürdürebiliyorlar. Ancak mandanın derisi güneşe karşı daha hassas. Bu nedenle güneş tepedeyken çamurla sıvanması ya da suya girmeleri gerekiyor. Soysal, sulak alan ya da çamurlu göllerin şart olmadığını belirtiyor. Çünkü modern yetiştiricilikte bu ihtiyaçlar suni olarak sağlanabiliyor.
Bir manda barınağında yemlik, yem yolu, dışkı yolu, manda yatakları, yem deposu ve süt muhafaza bölümlerinin bulunması gerekiyor. Bina tavanının ahşap ve alçak olması öneriliyor. Zemininse tuğladan yapılması daha sağlıklı bulunuyor. Çünkü beton yataklarda hayvanlar enerji kaybedebiliyor.
HAYVANA DA TESİSE DE DESTEK
Aslında Türkiye’de neredeyse tüm çiftlik hayvanları için tarımsal destekler yıllardır var. Ama nedense Mayıs 2008’e kadar manda yetiştiricileri hiçbir teşvik kapsamına alınmamış. Ancak mandacılık yok olma tehdidiyle karşı karşıya kalınca alarm zilleri çalmaya başlamış…
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın hayvancılık destekleri kapsamında bu yıl başından itibaren anaç manda başına 300 TL hibe veriliyor. Manda desteğinden yararlanacak yetiştiricilerde üretici örgütleri, kooperatifler bölge veya il üst örgütleri gibi herhangi bir kuruluşa üye olma şartı aranmıyor.
Ancak Ekim 2011’de başlayacak manda ıslah çalışması projesi verilecek hibelerden yararlanabilmek için manda birliklerine üye olmak gerekiyor. Bu yeni uygulamayla manda başına 500 TL hibe verilecek. Ancak iki destekten aynı anda yararlanma şansı yok.
Anaç hayvan başına yapılacak ödemeler 200 başa kadar yüzde 100, 200 baş ile 500 baş arası için yüzde 50’si, 500 baş ve üzeri içinse yüzde 25’ine karşılık gelen tutarın ödenmesi suretiyle uygulanıyor. Bu uygulama İstanbul, Tokat, Amasya, Afyonkarahisar, Balıkesir, Bursa, Samsun, Düzce, Bitlis, Sivas ve Diyarbakır olmak üzere 11 ilde geçerli.
Manda yetiştiricilerinin süt ve süt tozu ile yem desteklerinden de yararlanma imkanı var. Bu desteklerin dışında sıfır faizli, 2 yıl geri ödemesiz kredi desteği söz konusu.
Öte yandan, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) tarafından yürütülen Kırsal Kalkınma Programı’na mandacılıkla ilgili yatırımlar da dahil edildi. Buna göre kurulacak tesis yatırımlarının yarısı hibe yoluyla desteklenecek.
ÜRETİCİ SAYISI ARTIYOR
Manda yetiştiriciliği konusunda projeler geliştiren, çiftlik kurmak isteyenlere ücretsiz bilgi desteği sunan Marmara Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Manda Yetiştirme Şubesi’nin yetkililerinden Mustafa Küçükkebapçı, “Son günlerde doktorlar, inşaatçılar, tekstilciler bizleri arayarak manda yetiştiriciliği konusunda bilgi almak istiyorlar. Ayrıca eskiden manda yetiştiriciliği yapan ama daha sonra bırakanların da tekrar mandacılığa başladığını duyuyoruz” diyor.
Marmara Bölgesi’nde mandacılık yapan girişimcilerden biri de Ahmet Gıcır… Balıkesir’e bağlı Balıklı Köyü’nden manda yetiştiriciliği yapan Gıcır, çiftliğindeki manda sayısını 200’e yükseltmiş. 25 yıldır mandacılık yapan Gıcır’ın birkaç yıl önce sadece 80 mandası varmış.
Manda kaymağı üretenlerin sayısı azalınca bu işin kıymete bindiğini söyleyen Gıcır, devletten aldığı teşvikler sayesinde işini büyüttüğünü vurguluyor. Hala geleneksel yöntemlerle manda kaymağı üreten Gıcır, bu ürününün tamamını Balıkesir’deki işletmelere satıyor.
İSTANBUL’DA 260 MANDA ÇİFTLİĞİ VAR
Son dönemde manda yoğurdu ve kaymağına ilginin artması Tekirdağ çevresindeki üreticileri harekete geçirmiş. Tekirdağ Saray’a bağlı Güngörmez, Sefalan, Ayvacık, Bahçeköy, Aksicim ve Balkaya köylerinde 50 civarında üretici bulunuyor. Bu köylerdeki manda sayısı ise bini geçmiş.
Bu bölgedeki üreticilerden Hasan Orman, “Mevsimine göre günlük 1-2 ton manda sütü işleyebiliyoruz. Son zamanda yoğurda çok talep var” diyor. Marmara’daki önemli merkezlerden biri de İstanbul… Halen Eyüp ve Arnavutköy’de irili ufaklı 260 manda çiftliği bulunuyor. Bu çiftliklerde üretilen ürünlerin tamamı İstanbul piyasasına sunuluyor. Ancak henüz aralarında kendi markasıyla yoğurt veya kaymak üretebilen herhangi bir işletme yok.
BAFRA’DAKİ MANDA SAYISI 13 BİNİ BULDU
Kızılırmak Deltası, bir dönemler Türkiye’nin en büyük manda nüfusuna sahip bölgesiydi. 2008 yılı itibariyle bu bölgedeki manda sayısı 8 bine kadar düşmüştü. Ancak bu dramatik düşüş, AB fonları tarafından desteklenen “Manda Sevdası Projesi” ile son buldu.
Samsun’daki Damızlık Manda Yetiştiriciliği Birliği, Doğa Derneği ve On Dokuz Mayıs Üniversitesi tarafından yürütülen bu proje kapsamında manda ıslah çalışmaları yapıldı. Yaklaşık 3 yıl süren projeyle bölgedeki manda sayısı 13 bine yükseltildi. Samsun Damızlık Manda Yetiştiriciliği Birliği Başkanı İsmail Metin, bölgedeki durumu şöyle anlatıyor:
“Bafra ilçemiz sınırlarına dahil Kızılırmak Deltası, 57 bin hektarlık alana yayılıyor. Burada irili ufaklı 22 göl ve 12 bin hektar sulak alan var. Yani bölgemiz manda yetiştiriciliği için çok uygun. Manda sayısındaki artış buradaki girişimcileri harekete geçirdi. Şu sıralar manda sütü, yoğurdu ve peynirini kendi markalarıyla piyasaya sunacak firmalar kurulmaya başladı.”
Bafra’daki manda yetiştiricilerinden Dursun Karabulut da 2 yıl önce sadece 40 olan manda sayısını bu yıl 100’e çıkarmış. Şimdilik elde ettiği sütün kilosunu çiğ olarak 3 TL’den satıyormuş. Karabulut, “Manda sütüne çok talep var. Bu yüzden hayvan sayısını artıracağız. Ayrıca modern bir süt işleme tesis kurarak ambalajlı, markalı yoğurt ve kaymak üretmeye hazırlanıyoruz” diyor.
Türkiye’nin ilk ve tek manda ürünleri markası: Amanda
Afyon Kocatepe Üniversitesi “Amanda” adı altında Türkiye’nin ilk markalı manda yoğurdunu birkaç yıl önce piyasaya sunmuştu. Üniversite, şimdi de manda sütünden mozeralla peyniri, yoğurt, ayran ve kaymak üretiyor.
Mozarella peyniri üretebilirsiniz
Türkiye’de manda ürünleri deyince akla hemen kaymak ve yoğurt geliyor. Çünkü başka türlü değerlendirme şansı henüz bulamamışız. Oysa İtalyanların manda sütünden yaptığı mozarella, normal peynirin 3-4 katı pahalıya satılıyor.
Manda eti için de benzer bir yanlış kanaat söz konusu. Bu da genelde etlerin 25 yaş ve üzeri mandalardan geldiği önyargısından kaynaklanıyor. Oysa mandanın eti sığıra göre daha az yağ içeriyor; düşük kolesterol ve kalori değerlerine sahip. Buna karşılık daha fazla protein ve minerala sahip olduğu belirtiliyor.
İşlenmiş manda derisinden kemer, koşum takımları, gön gibi dayanıklı ürünler elde edilebiliyor. Boynuzlarından ve tırnaklarından kolye, küpe, bilezik, broş, küllük, askılık gibi takı ve aksesuar ürünleri üretiliyor. Ayrıca mandalardan çok kaliteli gübre elde ediliyor.
Türkiye’de manda yetiştiriciliği en çok Samsun, İstanbul (Eyüp ve Arnavutköy), Afyonkarahisar, Çorum, Bitlis, Tokat, Balıkesir, Muş ve Diyarbakır’da yapılıyor…
Diğer Benzer Başlıklarda İnceleyebileceğiniz Konular
Keçi Cazip Yatırımlar Arasında Yer Almaya Başladı
Charollais koyunu yetiştirmek çok kazançlı
Dünyanın En Verimli Koyunu Romanov Koyun Üretimi
Romanov Koyunu Yetiştiriciliği Kuzu Makinesi
Ponny Yetiştiriciliği Henüz Türkiye’de Yaygın Değil
Boer Keçisi Yetiştirmek, Keçi Yetiştirme İş Fikri
Saanen Keçisi Bir İnek Kadar Süt Veriyor
Hayvancılıkta Büyük Ölçekli Yatırımlar Kâr Sağlayacak
Faizsiz Kazanç Kuzubank İş Fikri
Tarım ve Hayvancılık İle Uğraşan Kobilere 106 Milyon Euro Hibe
Ersan Çıplak/Para
K.Maraş Andırın İlçesi ne bağlı Geben Köyünde Manda yetiştirmeye elverişli yerim var, devletin mandayla ilgili desteklerinden yararlanmak istiyorum. bu konuda öneri ve tasvilerinizi, yorumlarınızı bekliyorum…
merhaba.ben düzcenin köyünden celal tok.manda işi için çok uygun bir köyümüz var.bol yeşillik ve su mevcut.ortak iş yapmak isteyenlere açığım.05374743983
Manda yetiştirmek istiyorum sut unden kaymak ve özelinde yoğurt üretimi yapmak istiyorum
Arkadaşım Beykoz da ,ben ne alsam köydeki herkes o cinsten bir hayvan alıyor ,kimse manda bakmıyor yakın bir gelecekte manda almayı düşünüyorum ,sırf bu yüzden adım çıktı patrona ,inmedi garibana …:)
manda yetıştirmek isdeyenlere gercekden güzel imkanlar sağlanıyor.Sise ulaşmak bir telefonla ulaşmak isdiyorum manda yetiştirmek için yardıma ihdiyacım var..