Kurutulmuş Meyve Üretiminde Yatırım Fırsatları

Kurutulmuş meyve ihracatı 1.2 milyar doları geçti. Bunun tamamına yakınını kuru üzüm, kuru kayısı ve kuru incir oluşturuyor. Ancak asıl potansiyel, elma, erik, kiraz, dut, armut, ayva, karpuz ve kavunda…

DÜNYA çapında yenilebilir ve ticari anlamda yetiştirilen 150 çeşit meyvenin 90’ı Türkiye’de üretilebiliyor. Kiraz, kayısı, incir, üzüm ve daha birçok meyvenin üretiminde ya dünya birincisiyiz ya da ilk üçteyiz. Bu meyvelerin büyük bölümü yaş olarak tüketilirken, bir kısmı da kuru olarak değerlendiriliyor.

Kuru meyve yelpazesi kuru üzüm, kuru erik, kuru elma, findık, kuru ananas, tropikal kuru meyveler, badem, ceviz, antepfıstığı, yerfıstığı, çam fıstığı, kaju, makadamya cevizi, pekan cevizi, hurma gibi çok sayıda ürünü içeriyor. Dünya kuru meyve pazarının yıllık büyüklüğü 9 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Bu pazarda fındık hariç yüzde 13 paya sahibiz.

İHRACAT ŞANSI YÜKSEK

Anadolu’da geleneksel yöntemlerle meyve ve sebze kurutma çok eski dönemlere dayanıyor. Meyvelerin kış dönemlerinde de tüketilmek amacıyla kurutulup saklanmasının izlerine ilk çağlara ait buluntularda bile rastlamak mümkün.

Ticari anlamda Türkiye ekonomisine döviz kazandıran ürünlerse incir, üzüm ve kayısı olarak sıralanıyor. Cumhuriyetin ilk yıllarında özellikle incir ve üzüm ihracatı lokomotif konumundaydı. Ticari olarak yaygın olmasa da armut, elma, dut, erik gibi bazı meyveler de kurutula geliyor.

Günümüzde sağlıklı beslenmenin önemi malum. Birçok diyetisyen, doktor ve sağlıklı beslenme uzmanı, kuru meyvelerin ara öğünlerde tüketilmesini tavsiye ediyor. Bu tavsiyelerin de etkisiyle kuru meyve çeşitlerinde ve satışlarında ciddi artış yaşanıyor. Bunun üzerine sektördeki hareketliliği ve fırsatları araştırdık.

Görüştüğümüz sektör temsilcileri, klasik ürünler olarak bilinen incir, kayısı ve kuru üzüm dışında armut, ayva, erik, kiraz, dut, elma gibi meyvelerin pazarda ciddi şansı olduğunu düşünüyor. Bu ürünlerin gerek Avrupa gerekse ABD’ye rahatlıkla satılabileceğini vurguluyorlar.

KURU MEYVENİN PAZARI HAZIR

Ege Kuru Meyve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı ve Anatolia Tanın Ürtinleri’nin sahibi Osman Öz, kuru meyvenin Türkiye’deki ihracata yıllarca öncülük yaptığını vurguluyor. Öz, “Cumhuriyetin ilk yıllarında 5 ihracat kaleminden 2’si kuru meyveydi. Bu yönüyle Türkiye için önemli bir pazar” diyor.

Osman Öz’ün verdiği bilgiye göre kuru meyve ihracatı geçen yıl 1 milyar 250 milyon dolara ulaştı. Bunun 550 mil yon dolarını kuru üzüm, 350 milyon dolarını kayısı, 250 milyon dolarını da incir oluşturdu. Kalan kısmı ise ceviz ve badem gibi ürünler oluşturuyor.

Kuru meyve ihracatının yüzde 80’i Avrupa Birliği ülkelerine yapılıyor. ABD ve Rusya da önemli pazarlar arasında.

Bu yılki ihracat hedefi 1.5 milyar dolar. 2023 yılı hedefi ise 3 milyar dolar. Osman öz, kuru meyve üretiminin artması halinde ihracatta zorlanmayacaklarını belirterek şu değerlendirmeyi yapıyor:

YURTDIŞINDA TANITIM

“Türk tarımcısı klasik ürünleri kurutuyor. Ticari olarak pazar sıkıntısı yaşanmadığı için bu ürünler tercih ediliyor. Elma, armut, kiraz gibi meyvelerin de kuruları yapılırsa pazar şansı olabilir.

Buradaki eksiklik, biraz da kurutma sistemlerinden kaynaklanıyor. Ürünler ticari olmadığı için ycterince işletme kurulma mış. İsparta bölgesinde elma kurutma tesisi kurulmuştu.

Bu tür yatırımlar olur ve daha çok meyve kurutulursa hem ihracat artacak hem de üreticinin meyvesi değerini bulacak.”

Osman Öz, son dönemde ceviz ve bademin en revaçta kuru meyveler olduğunu belirtiyor. Devlet desteğiyle üretimin her geçen yıl arttığına işaret eden Öz, “Kuru meyve ihracatı ancak yeni meyvelerin kurutulmasıyla artabilir. Çünkü klasik ürünlerde yeni bahçeler kurulmuyor” diyor.

Ege Kuru Meyve Mamulleri İhracatçıları Birliği, kuru meyve ihracatını artırmak için Çin, Hindistan ve Rusya’da tanıtımlar yapacak.

“ERKEN GİREN KAZANIR”

Gabay Dış Ticaret’in sahibi Menaşe Gabay da kuru meyve çeşidinin artmasından memnun. İncir ve kayısı ağırlıklı çalıştıklarını anlatan Gabay, “Bizim asıl pazarlarımız Avrupa Birliği ülkeleri. İncir, kuru üzüm ve kayısıyı kolaylıkla satabiliyoruz. Avrupa pazarlarında hakim konumdayız. Elma, armut, ayva, kiraz, dut gibi birçok meyveyi de satabiliriz. Ancak bu alanda yeterli işletme yok. Bazı yatırım hazırlıklarının okluğunu duyuyoruz. Bu alana erken yatırım yapan kazanacaktır. Hazır pazar var, değerlendirmek lazım” diyor.

İÇ PİYASA DA CAZİP!

Kuru meyveler nihai tüketiciye kuruyemiş markalan aracılığıyla ulaşıyor. Papağan, Tadını ve Peyman gibi markaların kuruyemişin yanı sıra kuru meyve sayısını artırmaya baş-adığı dikkat çekiyor. Papağan Kuruyemiş Genel Müdürü Rüstem Karakaya’nın bu konudaki görüşleri şöyle:

“Bir iki yıldır ‘Altın Meyveler” adıyla bir seri yaptık. Kayısı, ceviz, badem, erik, gün kurusu kayısı, siyah üzüm ve sultani üzüm çeşitlerimiz var. Satışlarımız en az 5-6 kat arttı. Tüketicinin yoğun ilgisini görüyoruz. Kuru ^ meyve tüketiminde sağlıklı beslenme uzmanlarının tavsiyeleri etkili oluyor. Sağlıklı beslenmenin bir parçası oldu. Kilosuna dikkat eden kesim tarafından tercih ediliyor. Diyet yapanlar ara öğünlerinde tüketiyor.”

Karakaya, kuru meyvelerin artık hijyenik koşullarda kurutulup ambalajlandığını vurguluyor. Bu da tüketimi olumlu etkiliyormuş.

Öte yandan, kuru yemişler kokteyllerde de sıkça tercih edilmeye başladı. Yine catering şirketleri de özellikle tercih etmeye başlamış. Rüstem Karakaya, “Kuru meyveler hem daha ucuz hem de tüketici tarafından daha çok tercih edildiği için müşteri memnuniyeti sağlıyor. Artık kokteyl masalarında fıstık, fındık, antepfıstığı, kajunun yanında kuru meyve çeşitleri de mutlaka yer alıyor” diyor.

TAZE & KURU İMKB’YE GELİYOR

Ankara Kızılcahamam merkezli Taze & Kuru Gıda da bu alana yatırım yapan şirketlerden biri. Kasım ayında sermayesinin bir bölümünü halka arz ederek İMKB’ye (İstanbul Menkul Kıymetler Borsası) kote olmayı planlayan Taze & Kuru Gıda; karpuz, kavun, kivi, elma, greyfurt, mandalina, ayva, portakal kurutup hem iç piyasaya hem yurtdışına satıyor.

Taze & Kuru Gıda İcra Kurulu Başkanı Erinç Yurter, özellikle Amerika pazarlarında hızlı büyüdüklerini vurguluyor. Yakında Avrupa pazarına da gireceklerini söyleyen Yurter, “Kuru meyvelerimizi Foodlovers ve M1N markalarıyla satışa sunuyoruz. Bu meyveleri yenilenebilir enerjiyle, sağlıklı koşullarda kurutuyoruz. Patenti bizde olan özel bir kapalı kurutma sistemiyle işliyoruz” diyor.

İDRİZ ÇOKAL / Para Dergi