Kurumiçi Girişimcilik

Giderek artan rekabet ortamında şirketlerin yeni kozu kurumiçi girişimcilik oldu. Anadolu Grubu’dan Koç Holding’e, Intel’den GE’ye pek çok şirket, geliştirdiği programlarla çalışanlarının içindeki girişimci runu ortaya çıkartmaya çalışıyor. Kurumiçi girişimcilik modelini benimseyerek, çalışanlarını inovatif fikirler geliştirmeye teşvik eden, bu fikirleri pazarlanabilir, karlı ürün ve hizmetlere dönüştüren şirketlerin sayısı giderek artıyor.

Geçmişte pek çok şirkette bulunan ve çalışanların fikirlerini almak için kullanılan dilek ve öneri kutulannın devri kapanalı çok oldu. Global iş dünyasında rakiplerinin önüne çıkmak isteyen şirketler artık çalışanlarının girişimci ruhlarını ortaya çıkartmak için pek çok farklı yöntem geliştiriyor. Zira günümüzde zorlu rekabet ortamında kurumiçi girişimcilik, şirketleri öne çıkaran en önemli silahlardan biri haline gelmiş durumda. Kurumiçi girişimcilik modelini benimseyerek, çalışanlannı inovatif fikirler geliştirmeye teşvik eden ve bu fikirleri pazarlanabilir, kârlı ürün ve hizmetlere dönüştüren şirketler, çok önemli bir rekabet avantajı elde etmiş oluyor.

‘Kurumiçi girişimcilik’ terimi ilk defa “Kurumsal bir yapı bünyesindeki serbest pazar girişimciliğini” ifade etmek amacıyla, 1985’te Amerikalı iki uzman Gifford and Elizabeth Pinchot tarafından kullanıldı. Özellikle 1985 yılında Apple’ın kurucusu Steve Jobs’un şirketin başarısının arkasında kurumiçi girişimcilik olduğunu söylemesi bu kavramı popüler hale getirdi. Kurumiçi girişimcilik, genel hatlanyla çalışanlann yaratıcı fikir ve projelerinin, çalıştıklan kurumlarca desteklenmesi ve hayata geçirilmesi olarak tanımlanıyor.

BAZILARI DOĞUŞTAN GİRİŞİMCİ

Bu sistem girişimcilik kültürünün geliştirilmesini ve yeni girişimcilerin ortaya çıkmasını sağlıyor.

Zira hemen her kurumda girişimci ruhlu bireyler var. Yapılan araştırmalar şirket çalışanlann yüzde 20’sinden fazlasının zaten kendiliğinden girişimci aktivitelerde bulunduğunu gösteriyor. İstanbul Ticaret Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Adnan Veysel Ertemel, özellikle Y jenerasyonu çalışanlann yeteneklerini sergileyip sıradışı ürünler geliştirebilecekleri kurumlarda çalışmayı istediğini söylüyor.

Günümüzde GE, Intel, Bank of America, Nike, Barclay’s, MasterCard gibi pek çok dünya devi, çalışanlarının potansiyelini değerlendirebilmek için kurumiçi girişimcilik uygulamalanna yöneliyor. Türkiye’de de son dönemde şirketler bu konuda önemli projeler geliştirmeye başladı. Koç Holding, Garanti, Akbank, 3M gibi şirketlerin yanı sıra BKM (Bankalararası Kart Merkezi) gibi kurumlar, çalışanlannı da sisteme katan projeleriyle rekabette fark yaratmaya çalışıyor. Örneğin Boyner, pazartesi günleri cirosunu artırmanın yolunu kurum içindeki girişimcileri sayesinde buldu. Total, kurumiçi girişimcilik projeleri sayesinde kâr hanesine 16 milyon TL yazdı. Vodafone kadına yönelik şiddet vakalarına karşı geliştirdiği ‘Kırmızı Işık’ uygulamasıyla dünya prömiyerinden ödülle döndü. Türkiye’de kurumiçi girişimcilik projesi yapan şirketlerde genelde program dönemi başına 50 -70 arası uygun iş fikri toparlanıyor. Bu fikirlerden yaklaşık 8-12 adedi programlara dahil oluyor. Programın sonunda üst yönetim karşısına 3-6 adet proje çıkabilecek duruma geliyor. Genelde de 1-2 proje ticarileşme süreci için inkübasyon dönemine alınıyor.

Proje başına sadece 2 bin -3 bin TL gibi cüzi bir bütçe kullanılıyor. Şirketlere bu konuda danışmanlık veren Girişim Fabrikası Kurucu Direktörü İhsan Elgin, “Bu çalışmalarımızda üst yönetim ile vizyon birliği sağladıktan sonra şirketin kültürünü analiz ediyoruz. Programlarımızı da şirkete göre özelleştiriyoruz” diyor.

GİRİŞİMCİ KASLARI GELİŞİYOR

Bu sürecin ardından fikirleri iş fikirlerine çeviren ‘iş geliştirme’ dönemi geliyor. Bu dönemde şirket içi yenilikçi fikri olan çalışanlarla, girişimci kasları geliştirme çalışmalanna başlanıyor. Ça-lıştaylar, saha çalışmaları ve mentorluk ile ilerleyen bu dönemin, profesyonel hayattaki çalışanların en çok zorlandığı dönem olduğunu söylüyor Elgin. Genelde regülasyonlann kısıtlayıcı olduğu sektör şirketlerinde, ve yaşlı şirketlerde çalışanlar diğerlerine göre daha çok zorlanıyor. Bol yerel örneklerle onların işe inanmasını sağlamak ve motive etmek gerekiyor. Bu noktada ödül sisteminin de çok kritik olduğunu söylüyor Elgin ve ekliyor: “Geleneksel ödüllendirme sistemleri, günlük işinin yanı sıra yeni bir şeyler yapmaya çalışan ve özel hayatından zamanı bu işi geliştirmeye harcayacak arkadaşlanmız için yeterli değil. Başarılı olanlann başansı oranında ödüllendirileceği, başarısız olanların da çabası karşılığı ödüllendirileceği bir mekanizma geliştirmek şart.” Kurumiçi girişimciliğin geliştirilmesi için başlangıç olarak şirketteki herkesi yeni düşünceler üretmeye ve bunları çekinmeden söylemeye teşvik etmek gerektiğini söyleyen Egon Zehnder Türkiye Yönetici Ortağı Murat Ye-şildere, “Örneğin yurtdışı uygulamalarda artık bilgisayar, lisan, yönetim eğitimlerinden ziyade vurmalı çalgılar, reiki, astroloji gibi farklılaşmayı gösteren eğitim programlarını şirketler finanse etmeye yöneliyorlar” diyor.

Girişim Savaşçısı Kurucusu Berke Sarpaş’a göre ise bir şirketin işe önce kendi yönetim kurulundan başlaması gerekiyor. Bu bilincin şirket geneline nüfuz ettirilmesi için oryantasyon faa-liyederi başlatılması gerektiğini belirten Sarpaş, sözlerine şu şekilde devam ediyor: “Bu duruma yeni işe alımdaki seçme standartlannın bu profili gözetir şekilde değiştirilmesi de ilave edilirse ve yeteri kadar da sabredilirse kurumda bu yönlü bir kültür zaman içerisinde oluşturulabilir.”

PAZARA SUNMAYA HAZIRLANIYOR

Koç Topluluğu’nda çalışanların birer girişimci gibi davranmalannı teşvik eden yaklaşımın eski bir geçmişi var. 2013 yılında başlattığı Koç İnovasyon Programı ile bu konuyu daha da sistematik ve derinlikli olarak ele almaya başlayan Koç Holding, topluluk şirketlerinde kurumiçi girişimcileri her açıdan desteklemek, kurumiçi girişimcilerin sayısını artırmak amacıyla başlattığı bu programı geliştirerek sürdürüyor. Koç İnovasyon Programı’nda gönüllülük ve istek temelli bir yapıda çalıştıklarını anlatan Koç Holding İnovasyon Ve Fikri Haklar Yöneticisi Samir Deli-ormanlı, konuya ilgi duyan, topluluk şirketlerinin kurumiçi girişimcilik altyapısının tüm bileşenleriyle kurulması için Koç Holding çatısı altında bir destek mekanizması oluşturduklarını söylüyor.

Deliormanlı, “Bu programa şu ana kadar Tat, Otokoç, Koçfınans, Aygaz ve Ford Otosan dahil oldu. Bir şirketimizde, tüm altyapıları tamamladık ve çalıştığımız toplam 17 kurumiçi girişimcilik projesi oldu. Bunların bir kısmı pazara sunulmak üzere çalışılıyor. Bir diğer şirketimizde altyapılar yeni kuruldu ve yakın zamanda projelere başlayacağız. Diğer üç şirketimizde ise kurumiçi girişimcilik altyapılannı kunnak üzere çalışıyoruz” diye konuşuyor.

SATIŞ NOKTASINDA MÜKEMMELLİK

L’Oreal’in 2010 yılında uygulamaya aldığı, ABD, Brezilya, Meksika, Almanya, İngiltere, İrlanda, Japonya, Fransa ve Güney Afrika gibi ülkelerin yanı sıra 2015’te ilk kez Türkiye’de de düzenlenen Beauty Shaker Awards’a bugüne kadar tüm dünyada 6 bini aşkın proje ve 10 binden fazla çalışan katıldı. Ekip ruhu, yaratıcılık, yenilikçilik ve şirket içi girişimcilik kavramlarını merkeze alan yanşmaya, ‘Satış Noktasında Mükemmellik’ ve ‘Sıradışı Fikirler’ olmak üzere iki farklı kategoride, minimum iki, maksimum 10 kişilik takımlar oluşturarak başvuruda bulunuldu. Özellikle şirket içi girişimciliği ve takım ruhunu destekleyen yanşmaya farklı bölüm ve şehirlerden 200 L’Ore-al çalışanı toplam 160 proje ile katılım gösterdi.

Sıradışı Fikirler Kategorisi, ofis hayatından iç iletişime, kurumsal sosyal sorumluluk uygulamalanndan çalışma koşullarına kadar birçok konuyu kapsıyor. Tüm projeler; ‘Fikrin Yeniliği ve Şaşırtma Faktörü’, ‘Kanıtlanabilirlik’, ‘Potansiyel Etki’, ‘Kattığı Potansiyel Değer’ ve ‘Tekrar Üretilebilirlik’ kriterleri göz önünde bulundurularak değerlendiriyor. Satış Noktasında Mükemmellik Kategorisi ise satış noktasında fark yaratacak fikirleri kapsıyor. Tüm projeler; ‘Yaratılan fikir’, ‘Takım Çalışması’, ‘Potansiyel Etki’, ‘Kattığı Potansiyel Değer’, ‘Tekrar Üretebilirlik’, ‘Yatırım Maliyetinin Geri Dönüşü’ kriterleri göz önünde bulunduaılarak değerlendiriyor.

L’Oreal Türkiye Genel Müdürü Claude Rumpler, her iki kategoride de; birincilik ödülü 25 bin TL, ikincilik ödülü 15 bin TL ve üçüncülük ödülü 7 bin 500 TL olarak belirlendi ve toplamda 95 bin TL ödül kazanan çalışanlarının olduğunu söylüyor.

FİKİR AĞACI İNSİYATİFİ

Kurumiçi girişimciliği benimseyen şirketlerden biri de Anadolujet… Yaklaşık altı ay önce bir organizasyon yapılanmasına gittiklerini söyleyen Anadolujet Başkanı İbrahim Doğan, bunun için bir yatay çalışma grubu oluşturduklarım ifade ediyor. İşleyiş ise şöyle:

Her iş biriminden teknik konulara hakim, kendi birimi adına inisiyatif alabilen en az bir temsilcinin; fikir ve proje üretmek adına içeriyi motive ederek gelecek fikirleri şeffaf, adil, objektif, rasyonel ve sürdürülebilir şekilde belirlenen kriterlere göre değerlendireceği şekilde bir yapı oluşturuldu. Belli platformlardan fikirleri toplayan, arşivleyen, değerlendiren, fikrin olgunlaşması ve hayata geçmesi için takibini yapan, ödüllendiren ve tüm ekibi motive eden bir komisyona da ‘Fikir Ağacı’ adı verildi.

Yolcuların adreslerinden alınıp, adreslerine bırakıldığı transfer hizmeti, bagajları olan müşterilerin bagajlarını adreslerine teslim edildiği ‘Kapıdan kapıya” hizmeti, uçma fikrini akıllara getiren ve ayrıcalıklar sunan Avantaj Rotası, Ankara’da ekonomik otopark imkânı sunulan Park&Fly kurumiçi girişimcilerden çıkmış projeler. .. Doğan, “Yeni kurduğumuz bu oluşumla da şu an çalışmaları başlamış 10’a yakın projemiz var” diyor.

KIRMIZI IŞIK UYGULAMASI

Vodafone Türkiye ise dijitalleşme alanındaki inovatif girişimlerin daha fazla geliştirilip üretilmesine katkı sağlamak için 2014’te Vodafone FikirÇarkı inovasyon ve girişimcilik programını başlattı. Altyapı, pazarlama, mentorluk, finansman ve eğitim desteği sunulan bu programın hemen ardından inovas-yonu bir şirket kültürü haline getirme hedefiyle kendi bünyesinde de Kurumiçi İnovasyon Programını hayata geçirdi.

Kurumiçi girişimciliği desteklemek için çalışanların tamamının fikirlerini paylaşabildiği bir iç platform oluşturduklarını söyleyen Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Ender Buruk, bu platform üzerinden gelen fikirlerin, pazarlama departmanı bünyesinde görev yapan inovasyon ekibi tarafından değerlendirildiğini aktanyor. Uluslararası arenada da önemli başan-lara imza atan Vodafone Kırmızı Işık uygulamasının kurumiçi girişimcilik örneği olduğunu belirten Buruk, şu bilgileri veriyor:

“Cannes Lions 2015’te Türkiye’ye ilk Grand Prix’yi kazandıran, hemen ardından CLIO Ödülleri’nde Grand CLIO’yu kazanan Vodafone Kırmızı Işık uygulaması şiddet anında yardım istenebilecek üç kişinin tek tuşla aranmasını ve telefonun sallanmasıyla acil SMS gönderilmesini mümkün kılıyor.”

DÜNYA PRÖMİYERİNE SUNACAK

Boyner de Morhipo.com, Hopi, Advantage Kart, Back-up gibi pek çok yenilikçi işi kurumiçi girişimcilik üzerinden çıkaran bir şirket… Aynca gece açık mağaza, pazar günü açık mağaza, en uzun gece satışları, kelebek günleri gibi pek çok uygulama da yine sahadaki çalışanların geribildirim ve önerileri ile hayata geçmiş. Çalışanla-nn farklı girişimcilik örneklerini hayata geçirmelerine olanak tanıyacak kurum içi yanşmalar düzenlediklerini söyleyen Boyner Grup Strateji ve İş Geliştirmeden Sorumlu Başkan Yardımcısı Elif Şatıroğlu, “Tüm grup çalışanlarımıza açık olan, fikirler sunmayı hedefleyen ‘Ezberbozanlar’ yarışmamız son üç yıldır düzenleniyor. Türkiye’nin dört bir yanındaki mağaza, fabrika ve merkez ofislerden farklı seviye ve görevlerden çalışanların geliştirdikleri yaratıcı fikir ve çözümler Ezberbozanlar’da yanşıyor. Sadece 2015’te yarışmaya 100’den fazla proje katıldı” diyor.

Total Oil Türkiye ise 2012’de ’Change and Innovation Program’ (CHIP – Değişim ve inovasyon Programı) kapsamında, çalışanlarda inovasyon konusunda farkındalık yaratmayı hedefleyen, sorumlu olduğu iş alanı ile ilgili olarak yöneticisi ile en az bir İnovasyon Sözleşmesi imzalamasını istedi.

Akaryakıt Pazarlama ve BT Departma-m’mn ‘Total Mobil Ödeme Sistemi’ Projesi’nin kurumiçi girişimciliğe güzel bir örnek sayılabileceğini söyleyen İnovasyon programından sorumlu olan, Total Oil Türkiye Kurumsal İletişim Müdürü Elif Birkan, uygulamayı şöyle anlatıyor:

“2014’te BKM Express ile yaptığımız işbirliği ile hayata geçirdiğimiz cepten kolay hızlı ve güvenli ödeme uygulamasıyla Türkiye’de bir ilke imza atarak; akaryakıt istasyonlarımızda araçtan inmeden mobil ödeme dönemini başlattık. 2012’den bu yana çalışanlarımızdan toplam 893 inovasyon projesi aldık. Bu projelerin 239 tanesi hayata geçirildi. 2012 yılından beri hayata geçen projelerin şirket faaliyet kanna toplam pozitif katkısını, bugün itibari ile yaklaşık 16 milyon TL olarak değerlendirdik.”

Kurumiçi girişimcilik örnekleri

BOYNER

Marmara Forum Netvvork Fabrika Mağaza Müdürü Mehmet Sade’nirı Pazartesi Cirosunu Artırma Projesi:

Perakende sektöründe ‘Pazartesi günleri cirolar düşük olur’ inancını yıkmak için harekete geçti. Öncelikle mağazanın çalışma programını güncelledi ve hafta sonu yapılması gereken hiçbir işi pazartesi gününe bıraktırmadı. Tüm ekiple bu olumsuz durumun aslında pazartesi günü olmasından değil, pazartesi gününe ‘bakış açısından’ kaynaklandığına inandırdı. Yaklaşık dört aylık satış performansında pazartesi günü cirolarında diğer hafta içi günleri yakaladı, hatta diğer günlerin yüzde 20 üzerine geçti.

Sankopark Kategori Satış Yöneticisi YKM Hüseyin Sellüm’ün Takım Elbise’yi Damatlığa Çevirme Projesi:

Müşterilerinin beğendiği takım elbiselere uygun maliyetlerle taş işlemeli yaka, kemer ve papyon taktığı damat adaylarına hem damatlık, hem de düğünden sonra kullanabilecekleri güzel bir takım elbise sağladı. Taş işlemeli yaka, kemer ve papyon saten ve taşlar minimum maliyet ile dışarıdan aldırıp, mağaza terzisine diktirdi. Bu sayede takım elbise satışlarında yüzde 120’lik bir artış sağlandı. Hem de müşterilere uygun fiyatlı, istenilen renklere uygun takım elbise ve damatlık sunuldu.

TOTAL

Madeni Yağ Satış ve Pazarlama Ekibi’nin TOTAL Rubia Yeniden Lansman Projesi:

Bu geniş kapsamlı pazarlama projesinin amacı TOTAL’in ağır vasıtalar için geliştirdiği motor yağı ürün gamının yenilikçi bir yaklaşımla yeniden pazara sunulmasını kapsıyor. Ekip, ürünlerin pazarda yeniden konumlandırılması, ürün ambalajlarının yenilenmesi ve ürün gamının pazarda tanıtılmasını sağladı. Oldukça mütevazi bir bütçe ve mevcut olanaklar kullanılarak yapılan proje sonucunda TOTAL Rubia markasının marka bilinilirliği ve dolayısıyla satış hacmi ve karlılığının bir yıl gibi çok kısa bir süre zarfında 630 bin TL tutarında bir artış gösterdi.

Nakliye Departmanının ‘Optimizasyona Giriş Projesi’:

Nakliye Departmanı tarafınca hazırlanmış olan ve sekiz ayrı noktada tüm sevkiyat memurları tarafınca kullanılan basit yazılım, sevkiyat memurlarını araçların doluluk oranları ve güzergahlarının uygunluğu ile alakalı olarak uyarıyor. Haziran 2013’te başlatılan uygulama sayesinde yaklaşık 3 milyon TL ölçülebilir tasarruf sağlandı. Araçlar eskisine göre yılda yaklaşık 200 bin km daha az yol katettiği için kaza yapma riski düşürüldü ve daha az yakıt tüketildiği için atmosfere zehirli gazların salmımı azaltıldı.

INTEL

Tasarımcı Ezra Tuba ve Çağn Taımöver’in Akıllı Giysi Projesi:

Intel, Ezra+Tuba markasının yaratıcısı olan kardeşler ile Türkiye’nin ilk giyilebilir teknoloji ürünlerini hayata geçirmek üzere Asus’la işbirliği yaptı. Intel Ar-Ge Merkezi’nin misafirleri olarak bir anlamda atölyeden çıkıp laboratuvara girdiler. Bu çalışmanın sonucu olarak ‘BEGINNING’ koleksiyonundaki her parça özel olarak tasarlanıp, teknoloji ile birleştirilerek yeniden yorumlandı. Özel dokuma kumaşlar ile ipek ve taş işleme detaylardan oluşan koleksiyonun tasarım aşamasının ardından el işlemelerinin uygulanması altı ay sürdü. Koleksiyonda Intel akıllı çip desteği ile hareket eden, vücut ısısını ve hava durumunu algılayan geleceğin teknolojik kıyafetler tasarlandı.