Konut Satışlarında Tarihi Rekor Bekleniyor
SALGININ etkisiyle Nisan’da yıllık bazda yüzde 55.5 azalışla 42 bin 783 adede gerileyen konut satışlarındaki daralma, Mayıs’ta hız keserek devam etti. Türkiye istatistik Kurumu (TÜIK) verilerine göre konut satışları Mayıs’ta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 44.6 azalarak 50 bin 936 oldu. Konut satışları bir önceki aya göre ise yüzde 19.1 artış gösterdi. Mayıs’ta satışlarda toparlanmanın başladığına dikkat çeken sektör temsilcileri, normalleşme adımlarının, düşük oranlı destek kredilerinin ve kampanyaların etkisiyle Haziran’da tarihi bir satış rekoru bekliyor. Konuta talebin yaz aylarında devam edeceği öngörülüyor.
TÜIK verilerine göre Mayıs’ta geçen yılın aynı ayına kıyasla Türkiye genelinde ipotekli konut satışları yüzde 23.9 artış göstererek 18 bin 483 olurken, toplam konut satışları içinde ipotekli konut satışlarının payı yüzde 36.3 olarak gerçekleşti. Diğer konut satışları Mayıs’ta yüzde 57.9 azalarak 32 bin 453 oldu. Türkiye genelinde ilk defa satılan konut sayısı Mayıs’ta yıllık yüzde 54.7 azalarak 16 bin 860 düzeyinde gerçekleşti. Toplam konut satışları içinde ilk satışın payı yüzde 33.1 olarak belirlendi, ikinci el konut satışları Mayıs’ta yüzde 37.7 azalış göstererek 34 bin 76 oldu. Bu arada 2020 yılı Ocak-Mayıs döneminde 434 bin 757 konut satışı gerçekleşerek geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2.2 azalış gösterdi.
ÜÇÜNCÜ ÇEYREK UMUDU
Pamukkale Üniversitesi Maliye Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ersan Öz, inşaat sektöründe yaşanan durgunluğun salgın sürecinin ortaya çıkmasıyla artış gösterdiğine dikkat çekerek, açıklanan kredi destek paketleriyle hem durgunluğun giderilmesi hem de ekonominin hareketlenmesi eğilimine girildiğini vurguladı. Türkiye’nin inşaat sektöründe yaşadığı bu durumun stok konutlardan kaynaklandığını ifade eden Öz, “Destek paketleri sonucunda halkın konut alımma yönelmesi artacak ve stok konutlarda azalış meydana gelecek. Stok konutlarda yaşanan azalışın inşaat sektörüne reel finansman sağlaması yeni yatırımların başlaması anlamına gelecektir. Destek paketleri sonrası üçüncü çeyrek sonunda inşaat sektöründe yaşanan durgunluk yerini reel hasılatta artışa bırakarak gayri safi yurtiçi hasıla üzerinde önemli artışlar gözlemlenecek” dedi.
İstanbul İnşaatçılar Derneği (INDER) Yönetim Kurulu Başkanı Nazmi Durbakayım, kredi oranlarının açıklanmasıyla yeni fiyatlarım duyuran firmaların kendi bindikleri dalı kesmeye başladıklarını vurguladı. Durbakayım, “Fiyatların mevcut enflasyon oranı kadar artacağı açıktı. Yeni başlayacak projelerde de fiyatların güncel maliyetlere bağlı olacağı da biliniyordu. Ancak bitmiş projelerde sebepsiz olarak yapılan sıra dışı oranda fiyat artışı, tam anlamıyla fırsatçılık ve haksızlıktır” dedi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) verilerine göre, Türkiye’deki konutların kalite etkisinden arındırılmış fiyat değişimlerini izlemek amacıyla hesaplanan konut fiyat endeksi 2020 Nisan’da bir önceki aya göre yüzde 1.7 artışla 127.5 düzeyinde gerçekleşti. Konut fiyat endeksi, Nisan’da yıllık bazda nominal olarak yüzde 16.7, reel olarak ise yüzde 5.2 oranında arttı.
BÜTÇE AÇIĞI 17.3 MİLYAR TL
Salgının etkisiyle iç talepte yaşanan azalma ve ekonomideki durgunluk etkisi ile uygulanan ekonomik teşvikler bütçe üzerinde baskı yaratmaya devam ediyor. Nisan 2020’de 43.2 milyar TL açık veren bütçe dengesi, Mayıs’ta geçen yılın aynı ayma göre yüzde 43.6 artarak 17.3 milyar TL açık verdi. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, 2020 Mayıs’ta merkezi yönetim bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2.2 artışla 85 milyar 446 milyon TL, bütçe gelirleri yüzde 4.8 azalışla 68 milyar 145 milyon TL oldu. Mayıs’ta faiz dışı bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 0.2 oranında artışla 75 milyar 782 milyon TL, faiz dışı açık yüzde 85.5 oranında artışla 7.6 milyar TL olarak gerçekleşti. Vergi gelirleri ise bu dönemde yüzde 7.6 azaldı ve 55 milyar 281 milyon TL oldu. 2020’nin ilk beş ayında bütçe dengesi 90.1 milyar TL, faiz dışı denge 25.1 milyar TL açık verdi.
GÖZLER TCMB’DE
Temmuz 2019’dan bu yana toplam bin 575 baz puanlık indirime giderek politika faizini yüzde 8.25’e çeken TCMB, 25 Haziran’da gerçekleştireceği Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında faiz kararını verecek. Ekonomistlerin beklentileri TCMB’nin 25 baz puanla faiz indirimine devam edeceği yönünde. TCMB’nin bu hafta 25 baz puan faiz indirimine gitmesini beklediğini söyleyen Tera Yatırım Araştırmacısı Enver Erkan, “Mayıs’ta yüzde 11.4 seviyesinde gerçekleşen enflasyona göre negatif reel faiz pozisyonu derinleşti. Bu kapsamda da diğer gelişmekte olan ülkelerle kıyaslandığında, reel faiz anlamın-s da geride kalıyoruz. Risksiz faiz oranı olarak ele alabileceğimiz iki yıllık gösterge tahvil faizi de yüzde 9.2 seviyelerinde. TCMB’nin faiz indirme anlamında önünde kısa bir yol kaldığını görüyoruz, bu nedenle Haziran PPK toplantısında atacağı faiz adımı daha düşük bir baz puanda olacak. 25 baz puanlık faiz indirimi ile beraber politika faizi yüzde 8 seviyesine gelecek. TCMB, yılsonuna kadar da faiz indirimlerinde daha kısa adımlar atacaktır” dedi.
TCMB’nin Haziran’da “25 baz puanla” faiz indirimlerine devam edeceğini ifade eden Ahlatcı Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Tonguç Erbaş ise, önümüzdeki aylarda TCMB’nin toplamda 50 baz puanlık bir indirime gidebileceğini kaydetti.
Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abdulkadir Develi ise, TCMB’nin bu hafta 50 baz puanlık indirime gitmesinin sürpriz olmayacağı görüşünde. Develi, TCMB’nin önümüzdeki aylarda faiz indirimlerine 25 baz puanlık adımlarla devam etmesini, toplamda 50 baz puanlık daha indirime gitmesini beklediğini vurguladı.
Nazmi DURBAKAYİM / İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) Yönetim Kurulu Başkanı
“Tarihi bir satış rekoru gelebilir”
Mayıs’ta, Covid-19 nedeniyle sessizliğe giren gayrimenkul sektöründe konut satış rakamları yüzde 44.6 düşüş olarak açıklandı. Bunu bekliyorduk. Bir diğer beklentimiz de düşüşün ardından daha sert bir satış patlamasıydı. Kamu bankalarının, Emlak Konut GYO önderliğinde markalı konutların eşanlı olarak başlattığı kampanyalar, bu beklentimizin temelini oluşturdu. Kampanyalara gösterilen yoğun ilgiye bağlı olarak Haziran’ın ilk 10 günü gerçekleşen satışlar, ayın tamamında satışların en az 130 bin civarında gerçekleşeceğinin habercisi oldu. Haziran’da tarihi bir satış rekoru gelebilir. Bu talebin yazın ortasına kadar sürmesini bekliyoruz. Akabinde devreye girmesi için hazırlıkları devam eden yeni projelerle sektörün kendi dinamiklerine kavuşacağını öngörüyoruz. Yine kampanya kapsamında iki önemli pozitif gelişmenin gerçekleşmesini öngörüyoruz. İpotekli konut satışının toplam satışlar içinde payının en az yüzde 70’e çıkmasını bekliyoruz. Haziran’da ilk el konut satışlarının toplam içindeki payının yüzde 50’nin üzerine çıkmasını öngörüyoruz.
Prof Dr. Ersan ÖZ / Pamukkale Ünt. Maliye Bölümü Başkanı
“Haziran’da bütçe açıklarında ciddi azalma görülebilir”
Mart ve Nisan’daki aylık katma değer vergisi beyannameleri ile 30 Nisan’da verilmesi gereken kurumlar vergisi beyannamelerinin sürelerinin salgın sürecinde ertelenmesinden, özellikle Mart ve Nisan’da gerçekleşen bütçe açıkları piyasalar ve devlet nezdinde öngörülebilir bir durum. Ertelenen bu beyannameler Mayıs ve Haziran’da beyan edildiğinden, özellikle Haziran ayı gerçekleşmelerine göre bütçe açıklarında fit ciddi azalmalar görüleceği de yine öngörüler arasında. Mayıs’ta bütçe dengesi17 milyar TL, faiz dışı denge 7.6 milyar TL açık vererek ama azalan seyir izleyerek bu öngörüleri destekliyor. Haziran’da bu bütçe açıklarının daha da azalacağı tahmin ediliyor. Covid-19 sürecinde alınan önlemler kamuya gider yükü oluşturdu. Normalleşene dek işverenlerin ve işçilerin mağduriyet yaşamaması için devlet kısa çalışma ödeneği gibi destekler sundu. Bundandır ki bütçe açığının zirve yaptığı Nisan’da devletin SGK’ ya yaptığı Hazine yardımları 12.4 milyar TL’yi buldu. Normal şartlar altında aylık olarak 17 ile 18 milyar TL gibi bir gider oluşturan sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri Nisan’da 32.5 milyar TL’ye ulaştı.
Hülya Genç Sertkaya
