Kitlesel Fonlama Sistemi Türkiyede Hızla Yaygınlaşıyor

Kitlesel fonlama (crowdfunding) sistemi dünyada olduğu gibi Türkiye’de de hızla yaygınlaşıyor. Hayata geçirmek istediğiniz ve ilgi çekeceğini düşündüğünüz bir projeniz varsa ve fikirlerinizi daha fazla insanla paylaşmayı seviyorsanız kitlesel fonlama tam size göre…

NE zamandır aklınızda…

Yakınlarınıza hevesle anlattığınız o yaratıcı projeden söz ediyoruz… Bir gerçekleşse dünyalar sizin olacak. Ama bir türlü hayata geçmiyor, geçemiyor. Neden? Çünkü paranız yok. Fikrinizin hayata geçmesi için gereken fonu bulamıyorsanız, şimdilerde imdadınıza yetişecek yeni bir finansman yöntemi var:

Crowdfunding (kitlesel fonlama). Bu yöntemde, elinde projesi olan ancak yeterli sermayeyi temin edemeyen, finans kurumlarmdan kredi alamayan ya da kredi maliyetini karşılayacak imkana sahip olmayan girişimciler, ihtiyaçları olan fonu sanal alemdeki bireysel yatırımcılardan topluyor. Son yıllarda alternatif finansal kaynak olarak özellikle ABD ve Avrupa’da yaygınlaşmaya başlayan bu yöntem, ülkemizde de kitlesel fonlama sitelerinin artmasıyla giderek daha fazla tanınıyor.

Dünyadaki 10 önemli kitlesel fonlama sitesi

Kickstarter: Genellikle müzik albümü, sinema filmi, kitap, sanat eserleri gibi yaratıcı projelerin finansman aradığı, alanında dünyadaki ilk sitelerden biri. www.kickstarter.com/

Indiegogo: Indiegogo’da aklınıza gelebilecek her proje yayınlanabiliyor. Tamamen hibe üzerine odaklanmış bir site. Hoşunuza giden ve inandığınız projelere hibe yapıyorsunuz, www.indiegogo.com/

Crowdfunder: Yatırımcıları, teknoloji start-up’larını, küçük girişimcileri ve sosyal girişimcileri bir araya getiriyor. Hem hibe hem de yatırımcı bazlı iki alternatifli finansman bulabiliyorsunuz. www.crowdfunder.com/

Rockethub: Pazarlama kampanyalarınıza finansman bulabileceğiniz hibe ağırlıklı bir site. www.rockethub.com/

Crowdrise: Sosyal amaçlı ve vakıf projelerine hibe bulabileceğiniz bir site, www.crowdrise.com/

Somolend: Bankalarla işbirliği içinde işini büyütmek isteyenlere finansman sağlıyor. https://somolend.com/

Appbackr: Mobil ve aplikasyon projeleri için hibe bulabileceğiniz bir site. www.appbackr.com/

Angel üst: Akredite melek yatırımcıların kabul edildiği ve işini büyütmek isteyen veya Silikon Vadisi’ne taşımak isteyen girişimciler için uygun bir site. https://angel.co/

Invested İn: Kendi crowdfunding topluluğunuzu oluşturabileceğiniz bir platform, http://invested.in/

Quîrky: Mucitlerin hibe bulabileceği sitede yer almak için icat ettiğiniz bir şey olmalı, www.quirky.com

KİTLELERDEN FON SAĞLANIYOR

Kitlesel fonlama yöntemi az sayıda kişiden yatırım almak yerine, internette çok fazla sayıda insandan düşük miktarda fonsağlamak üzere kurulmuş. Girişimciler fon toplamak için kitlesel fonlama sitelerinde kampanya başlatıyor, projenin gerçekleşmesi için bir bütçe ve süre hedefi koyuyor. İlgili sitenin değerlendirme komitesi, projeyi değerlendirerek ön elemeyi gerçekleştiriyor. Elemeyi geçen proje sitede kitlelerden kaynak sağlamak üzere yayınlanıyor. Belirtilen süre içinde gerekli fon tutarına ulaşılınca proje hayata geçiriliyor. Bu süre projeye göre değişiyor ancak çoğunlukla minimum 30 gün oluyor. Girişimci belirtilen sürede kendisine gereken fon miktarına ulaşamaz ise destekçilere tutarlar iade ediliyor, proje sahibinden ise herhangi bir ücret alınmıyor.

Örneğin kitlesel fonlama sitelerinin en büyüğü ve ilk popüler örneği olan Kickstarter’da web sitesine bırakılan projelerin yüzde 25’i ön elemeyi geçemiyor. Projeye yatırım yapmak isteyenler, online olarak bir dolar bile olsa girişimcilere yatırım yapıyorlar. Böylelikle girişimciler çok kısa bir sürede pek çok yatırımcıdan sermaye toplayabiliyor. Girişimciyle yatırımcıyı Online platformda buluşturan bu siteler, bu servisleri karşılığı yüzde 5 ile yüzde 12 arasında değişen servis ücretlerini, eğer başarılı olursa proje sahibinin topladığı destek tutarından alıyor. Bu yöntemle bir anlamda kitlelerden imece usulü fon sağlanıyor. Proje sahipleri, binlerce kişiden küçük miktarlarda kaynak toplayarak projelerine kaynak yaratıyor.

4 MİLYAR DOLARLIK PAZAR

Bu sistemle şimdiye kadar dünyada dört milyar doların üzerinde fon toplandığı tahmin ediliyor. Crowdfunding sektörü 2012 yılında toplamda dünya genelinde bir milyon girişim projesini görücüye çıkardı. Son üç yılda ise yılda ortalama yüzde 63’lük büyüme oranıyla müthiş bir gelişme gösterdi. 2007 yılında 100 adet crowdfunding platformu varken, bugün 536 adet platform girişimcileri yatırımcılarla buluşturuyor. Sadece ABD’de 200’e yakın kitlesel fonlama sitesi faaliyet gösteriyor. Bu yılsonunda crowdfunding platformlarından girişimcilerin ulaşacağı sermaye ve finansman toplamının 5 milyar doları geçmesi bekleniyor. Dünya Bankası verilerine göre ise, gelişmekte olan ülkelerde kitlesel fonlama piyasasının değerinin 2025’te 96 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. İlk olarak ABD’de çıkan kitlesel fonlama siteleri, bugün dünyanın birçok ülkesinde hızla yayılıyor ve yeni bir ekonomi yaratıyor.

IndigeGoGo, Kickstarter, Crowdfunder, Rocket-hub, Crovvdri-se, kitlesel fonlama sitelerinin en bilinen örnekleri. Bugüne dek kitlelerden en fazla desteği almış proje ise, bir video 050ın olan Star Citizen. Kickstarter’da 500 bin dolar fon sağlama hedefiyle yola çıkan Star Citizen, kitlelerden şimdiye dek 42 milyon dolardan fazla fon toplayarak bir rekora imza atmış durumda. Aynı şekilde geleceğin teknolojisi olarak konuşulan giyilebilir teknolojik ürünlerin en

çarpıcı örneklerinden biri olan akıllı saat Pebble, Kickstarter’da 100 bin dolar fon toplama hedefiyle yola çıkmış, 10 milyon dolardan fazla kaynak sağlayarak kitlelerle buluşmuş bir ürün.

Baybars ALTUNTAŞ / Melek Yatırımcılar Derneği Başkanı
Crowdfunding Komitesi kuruldu

Melek Yatırımcılar Derneği kapsamında Crovvdfunding Komitesi kuruldu. Komitenin amacını Melek Yatırımcılar Derneği Başkanı Baybars Altuntaş şöyle açıklıyor: “Girişimcilerimizden gelen projelerin önemli bir kısmı 50 bin TL’ye kadar olan yatırım taleplerini içeriyordu. Crowdfunding özellikle 25 bin dolara kadar olan yatırım taleplerine cevap veren ve girişimcinin melek yatırımcının karşısına çıkmadan evvelki aşamayı içeren bir yatırım metodu olduğu için derneğimiz bünyesinde Crowdfunding Komitesi kurma kararı aldık.

Böylelikle girişimcilerimizin melek yatırımcıların karşısına en azından bir demo ile çıkabilmelerinin yolunu açmak istedik. Komitemizin temel işlevi bu erken aşama yatırım sisteminin hukuki altyapısının Türkiye’de de oluşmasını sağlamak. Bu yönde lobi faaliyetlerinin yürütülmesi ve kamuoyu farkındalığının arttırılması komitenin temel işlevi. Bize gelen girişimcilerden 50 bin TL’ye kadar finansmana ihtiyaç duyan girişimcileri, hem Türkiye’de hem de yurtdışında kurulu crovvdfunding sitelerine yönlendiriyoruz. Böylelikle girişimciye tohum fonlamasının kısa zamanda gerçekleşmesinin yolunu göstermiş oluyoruz.”

DÖRT ÇEŞİDİ VAR

Melek Yatırımcılar Derneği Başkanı Baybars Altuntaş’tan aldığımız bilgilere göre, kitlesel fonlamanın dünyada yaygın şekilde uygulanan dört çeşidi bulunuyor. Bunlardan ilki ödül bazlı sistem. Kickstarter bunun için iyi bir örnek. Yatırımcılar, online olarak yaptıkları yatırımın karşılığında girişimciden hisse almıyorlar. Karşılığında tişört, sinema bileti gibi ihtiyaç duydukları şeyleri belirli ücretlerle satın alarak girişimcinin sermaye bulmasını destekliyorlar.

Bir diğer örnek ise sosyal borçlanma sistemi. Bu kategorideki en iyi örnek ise Kiva. Girişimcilere faiz karşılığında borç verip karşılığında teminat olarak girişimcinin iş fikrini veya hisselerini alıyorlar. Borç ödendikten sonra ise girişimci yoluna devam ediyor.

Bir başka örnek ise hibe bazlı sistem. Yatırımcılar, inandıkları projelere istedikleri miktarlarda hibe yatırımı yapıyorlar. Karşılığında hiçbir beklentileri yok. 2008 yılında kurulmuş olan Indi-egogo, bunun en iyi örneği. Site film, müzik, tiyatro gibi girişimcilik projelerini de içeren geniş bir yelpazeye sahip. Site yüzde 4 ile 9 arası bir buluşturma ücreti alıyor.

Son olarak kitlesel fonlamamn bir diğer aracı ise hisse bazlı sistem. Bu sistemde, yatırımcılar, yaptıkları yatırımın karşılığında hisselerin yanı sıra her yıl belirli bir varlık faizi alıyor. Hemen belirtelim, 2011 yılında girişimcilere dünya çapında toplam 112 milyon dolarlık yatırım gerçekleşmesini sağlayan bu sistemin önemli bir kısmı Avrupa’da gerçekleşti. Dört ülkeden toplam beş crowdfunding platformu bu işlem hacminin yüzde 93’üne ev sahipliği yaptılar. Bu platforma en güzel örnek ise İngiltere’deki SEEDUPS, bilgi teknolojisi ve mobil teknolojisi girişimcilerine akredite melek yatırımcılardan 500 bin dolara kadar yatırım alma şansı tanıdı. Hem de yatırımcılar bin dolara kadar düşebilecek yatırım yapma alternatifleriyle yatırım yapabildiler. İngiltere bu siteyi çok hızlı bir şekilde hukuki altyapıya kavuşturdu.

Proje başlatırken bunları unutmayın!

■ Sorumluluklarınızı bilin. Kitlesel fonlama, fikrinizin hayata geçmesi için kolay bir yöntem gibi gözükebilir ancak gerçekte sıkı bir çalışma gerektirir.

■ Kitlelerin ilgisini çekecek, arkasında samimi bir hikayesi olan bir kampanya yaratın ki gereken fonu elde edebilesiniz. Bu doğrultuda görüntülerle, küplerle, kendi sesinizle kitleleri harekete geçirecek araçları özenle hazırlayın.

■ Bunun yatırımcı ve girişimci arasında süregelen bir ilişki olduğunu unutmayın.

■ Pazarladığınız ürün ya da hizmet hakkında geri bildirim alın. Ürününüzü test etmeyi ve müşterileri tatmin etmeyi öğrenin. Ürününüzü sosyal medya kanalıyla milyonlara ulaştırmayı da…

■ Kitlesel fonu sağlayacağınız web sitesinden kampanyanız sırasında her türlü konuda yardım isteyin.

■ Kitlelere ne vaat edeceğiniz konusunda net olun. Unutmayın, girişimci olarak ürününüzü değil şirketinizi satıyorsunuz.