Kıbrıs yapımcıların yatırım rotasına girdi
Turizm yatırımcılarının gözdesi olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti şimdi de yapımcıların yatırım rotasına girdi. Sinan Çetin’in sahibi olduğu Plato Yapım çekim için bölgeyi incelemeye alırken, Avrupa Avrupa dizisinin yapımcısı Mia Yapım ve Avşar Yapını Kıbrıs’ta ortak bir film çekmeye hazırlanıyor. Kuzey Kıbrıs hükümeti yapımcıları bölgeye çekecek bir altyapı oluşturmak için harekete geçti.
Genelde izolasyon ve sorunlarla gündeme gelen KKTC, son yıllarda yapılan atılımlarla çehresini değiştirmeye başladı. Bölgede turizm büyük bir hızla gelişirken, yatırım yapılabilecek yeni sektörler de gündeme gelmeye başladı. Film yapımcıları ılıman iklimiyle yılın 12 ayı çekim imkanı sunan Kıbns’ı markaja alırken, 2014’iin mart ayında Türkiye’den KKTC’ye su taşımayı hedefleyen projenin tamamlanmasıyla tarımda ciddi bir atılım bekleniyor.
Kuzey Kıbrıs’a yapılan doğnıdan yabancı yatırımlar emlak sektörü hariç 2012 yılında 210 milyon doları buldu. Bafra Turizm bölgesi yatırımlarının başlaması ile bu rakamın 2013’te yüzde 20 artması bekleniyor. Elbette adanın gözde sektörü turizmde yatınmlar devam ediyor. Zira oluşturulan stratejik plan sayesinde adanın turizm geliri 600 milyon Euro’ya ulaştı ve 700 bin turisti ağırladı. 2013’te turizm gelirlerinde yüzde 35 artış bekleniyor.
Bu olumlu gelişmeler yeni yatırımlara da pozitif yansıyor. Kuzey Kıbrıs Yatırım Ajansı’nın verdiği bilgiye göre, önümüzdeki günlerde sekiz adet beş yıldızlı otelin inşaatı başlayacak. Bu otelleri yapacak yatırımcılar arasında Bilgili Holding, Akfen Holding ve Limak Holding’in adı geçiyor.
Ayrıca GATA isimli bir turizm organizasyonunun kurucu üyesi olduklarını belirten KKTC Turizm, çevre ve Kültür Bakanlığı Müsteşarı Şahap Aşıkoğlu, Kuzey Kıbrıs’ın el değmemiş bir doğaya sahip olmasının büyük bir avantaj olduğuna dikkat çekerek sözlerine şu şekilde devam ediyor: “GATA turizmin endüstriyelleşmemiş tipini oluşturmaya çalışıyor. KKTC’de sektör gelişmemiş olduğu için uygun şekilde dizayn etme şansları var.”
KKTC’nin diğer önemli yatırım alanlarından biri de eğitim. Son dönemde ODTÜ, ITÜ gibi Türkiye’den üniversitelerin kampüs açtığı adada ortalama 65 bin öğrenci bulunuyor. 90 farklı ülkeden öğrenci adada eğitim alıyor. Aşıkoğlu, Akdeniz Üniversitesi gibi üniversitelerin de Kuzey Kıbrıs’ta kampüs açmak için girişimleri olduğuna dikkat çekiyor.”
ORGANİK TARIM GELİŞECEK
Hem turizm yatınmlarının hem öğrenci sayısının artmasıyla adada yatırım fırsatı sunan diğer bir sektör de ye-me-içme ve eğlence. Bölgede yedi oteli bulunan Merit Turizm Gnıbu’nun Yönetim Kurulu Başkanı Reha Arar, yabancı mutfaklara ilginin arttığını söylüyor. Kısa bir süre önce 140 milyon dolar yatırımla Kıbrıs’ın en lüks oteli Merit Royal Otel’i hizmete açan şirket, 200 milyon dolar bütçe ile Maremonte projesine start verecek. Ardından AVM ve rezidans yatırımı yapmayı planladıklarını söyleyen Reha Arar, KKTC’nin yatırım için lıer türlü imkana sahip olduğunu söylüyor. Sirk, botanik bahçe gibi yakın coğrafyalardan planladığı eğlence yatınmlarının da ilgi çekeceği ifade ediliyor.
Narenciye ürünleri, patates ve hellim peyniriyle ünlü olan KKTC’nin tarımını patlatacak gelişme ise Türkiye’den taşınacak su olacak. Mart 2014’te tamamlanması planlanan projenin ardından verim artarken bölge farklı ürünler için de uygun hale gelecek. Özellikle sanayi ve tarım ilaç-lanyla kirlenmemiş bölge organik tarımda öne çıkma potansiyeline sahip. Adanın organik tarım gibi katma değeri yüksek bir sektörde bölgenin üssü olabileceğini belirten Şahap Aşı-koğlu, hellimin dışında farklı bir peynir çeşidi üzerinde çalıştıklarını belirtiyor.
YAPIMCILARIN GÖZÜ KIBRIS’TA
Bugüne kadar genellikle turizm yatırımlarıyla öne çıkan KKTC artık yeni sektörlerde farklı fırsatlar sunuyor. Son dönemde, dizi ve film yapımcıları bölgeyi incelemeye almış durumda. Plato Film’in kurucusu Sinan Çetin ve TRT’de yayınlanan Avrupa Avrupa dizisinin yapım şirketi Mia Yapım dizi ve film çekimi için Kıbrıs’ta araştırma yapan şirketler arasında.
Bu yaz çekimlerin tamamı Kıbrıs’ta olmak üzere Avşar filmle ortak bir sinema filmi projesi yapacaklannı söyleyen Mia Yapım’ın yetkilisi Banu Akdeniz, Kıbrıs’ın avantajlarını şöyle sıralıyor: “Kıbrıs çekimler için çok uygun bir bölge, 12 saat gün ışığı olması büyük bir avantaj, insanları çok sıcakkanlı bu da çalışma ortamını kolaylaştırıyor. En önemlisi sektör açısından keşfedilmemiş bakir bir bölge… Ulaşım çok kolay, 1 saat içerisinde Kıbrıs’a gidebiliyorsunuz. İstanbul metropol bir şehir ve çekim yapmak çok zor. Adım başı sinema, dizi, reklam çekimleri yapılıyor. İnsanlar rahatsız oluyorlar, bu da işimizi zorlaştırıyor. Bu nedenlerden dolayı bakir bir bölgeye ihtiyaç vardı, Kıbrıs bunun için çok uygun bir yer.”
MİA YAPIM PLATO KURACAK
Yapımcıların bölgeye ilgisi yetkilileri de harekete geçirmiş durumda. KKTC Turizm Bakanlığı Müsteşarı Şahap Aşıkoğlu şöyle diyor: “Bugüne kadar döıt civarında teklif oldu. Örneğin Kurtlar Vadisi’nin yapım şirketi Pana Film Karpaz’da yer baktı. Ancak biz altyapı olarak hazır değildik. Şu an Kıbrıs’ta plato kurma konusunda iki büyük teklif var. Sinan Çetin’in bu konuda ciddi girişimleri var. Turizm ve Kültür Bakanlığı olarak filmlere destek vermek için hukuki altyapı oluş-turmaya çalışıyoruz. Konuyla ilgili bir tüzük hazırlıyoruz. Film sektörüne Kıbrıs’ı tanıtmak istiyoruz.” Bölgede plato kurmayı planlayan Mia Yapım, KKTC’de prosedürlerin tamamlanmasını bekliyor.
Sadece Türkiye’den değil farklı ülkelerden de Kuzey Kıbrıs’a yatırım planlayan şirketler var. İngiltere’den bir turizm şirketinin, Avusturya’dan bir bankanın bölgede ciddi araştırma yaptığını söyleyen Şahap Aşıkoğlu, “İki tane büyük Yahudi grubu var şu anda araştırma aşamasında olan. Amerikalı bir grup var. Büyük inşaat grupları var. Enerji sektöründe güneş enerjisinden elektrik üreten Türk ve uluslararası ortaklı bir gaip adada araştırma yapıyor” diye konuşuyor.
YATIRIMCILARA VERİLEN 7 DESTEK
Yatırım indirimi kalkınmada öncelikli bölgelerde yüzde 200, diğer bölgelerde ise yüzde 100. Gümrük vergisi ve fon muafiyeti sağlanıyor.
ithal edilen veya yurtiçinden •S temin edilen makine ve teçhizatta katma değer vergisi sıfır.
Türkiye Kalkınma Bankası 4 işbirliğiyle ucuz kredi imkanı sunuluyor.
Kamu arazisi, arsa ve bina temininde destek olunuyor.
İnşaat ruhsatı ile ilgili vergi, resim, O harç ve her türlü katkı payı muafiyeti sağlanıyor.
Sermaye artırımları ile ilgili pul 4 vergisi indirimi, ipotek işlemleriyle ilgili harç indirimi var.
BÖLGEDE YATIRIMI BULUNAN ŞİRKETLER
Net Holding: Merit markasıyla 7 oteli bulunuyor. 200 milyon dolara Maremonte isimli bir otel hazırlığında.
ETS: Grubun 140 milyon dolarlık yatırımla Girnede inşa ettiği iki bin yatak kapasiteli Lara Park Otel Projesi var.
Limak Grubu: 120 milyon dolara mal olan Bablyon Resort projesi dünyanın yedi harikasından biri olan Babil’in Asma Bahçeleri’nden esinlenerek tasarlandı.
Taş Yapı: Ercan Havaalam’nın işletmesini alan Taş Yapı, 25 yılda toplam 650 milyon Euro’luk yatırım yapacak.
Bilgili Holding: Kıbrıs Bafra’da 5 yıldızlı golf oteli yapacağını açıklamıştı.
AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN / EKONOMİST
