Kentsel Dönüşüm Kredilerinden Yararlanmak
Çevre ve şehircilik Bakanlığı, evi depreme dayanıksız olan herkese bankalar üzerinden kredi desteği verecek. Destek almanın tek şartı lisanslı bir kuruluştan alınacak “riskli yapı” raporu. Devlet katkısı sayesinde kentsel dönüşüm kredilerinin aylık maliyeti yüzde 0,33’e kadar geriledi.
TÜRKİYE’DE yaklaşık 19 milyon konut bulunuyor. Bu konutların 5 milyon adedinin kaçak, 1,5 milyonunun ise ekonomik ömrünü tamamladığı tahmin ediliyor. Yani yaklaşık 6,5 milyon adet meskenin bir an önce yenilenmesi gerekiyor. Özellikle Türkiye’nin büyük bölümünün deprem riski altında olduğu göz önüne alınırsa bu yenilemenin çok hızlı olması gerekiyor.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu konuda oldukça kararlı. 16 Mayıs 2012 tarihinde 6306 sayılı kanunun “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği” çıkartıldı. Bu tarihten itibaren “Kentsel Dönüşüm” konusunda önemli adımlar atıldı. Bu çalışmaları hükümet adına Bakanlık yürütüyor.
Bakanlık bir yandan riskli alan kapsamına aldığı bölgelere yönelik özel çalışmalar yürütürken, diğer taraftan tüm Türkiye’deki riskli yapıların yenilenmesi için düğmeye basmış durumda. Amaç çoğu dar gelirli kesime ait olduğu tahmin edilen bu 6,5 milyon riskli konutun yenilenmesi…
Bunları biliyor musunuz?
■ Kentsel dönüşüm kredisi kullanmak isteyen her kat maliki bankaya şahsen başvurmak zorunda. Apartman yönetimi sizin adınıza başvuruda bulunamıyor.
■ Kentsel dönüşüm kredisinde üst limit yok. Ancak bankaların sizin gelirinize göre kredi verdiğini unutmayın.
■ Bakanlık tarafından faiz desteği verilecek olan en yüksek tutar Yapı Yenileme Kredi için daire başına 100 bin TL, Yapı Güçlendirme Kredisi için ise 50 bin TL olacak.
■ Apartman sakinlerinin hepsi aynı bankadan kentsel dönüşüm kredisi kullanabildiği gibi her kat maliki farklı bir bankayı da seçebiliyor.
■ Bazı bankalar aynı apartmandan tüm kat malikleri kredi kullandığında dosya masrafı, ipotek veya ekspertiz ücreti gibi bazı ücretleri almıyor
BANKALAR KREDİ DAĞITACAK
Bakanlık bu kapsamda bir yanda riskli alan içine giren belediyelerle çalışmalarını sürdürürken, diğer taraftan bu yenilenmenin finansmanını sağlamak için bankalarla anlaşmalar imzalıyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bugüne kadar Akbank, Yapı Kredi, Bank Asya, Türkiye Finans, Deııizbank, Va-kıfbank, İş Bankası ile kredi protokolü imzalamış durumda. Türkiye Ekonomi Bankası, Şekerbank gibi çok sayıda banka ise önümüzdeki günlerde bakanlık ile masaya oturmaya hazırlanıyor.
Bu protokole göre evinin depreme karşı güçsüz olduğunu tespit ettiren herkesin alacağı kredinin faizinin yüzde 4’ünü devlet karşılayacak. Şayet bu bina işyerine aitse devletin katkısı yüzde 3 olacak. Bunun için tek şart ise lisanslı bir kuruluş tarafından konutun depreme karşı dayanıksız olduğunun raporlanması.
Bankalar da bu konuda oldukça istekli görünüyor. 6,5 milyon binanın ortalama 100 metrekare olduğu düşünülüyor. Bir binanın arsa hariç metrekare maliyeti ise, TÜİK verilerinden yapılan hesaplamaya göre 2012 sonu fiyatlarıyla yaklaşık 830 TL dolayında. Dolayısıyla ilk aşamada riski olarak görülen 6,5 milyon binanın yenilenebilmesi için minimum 500 milyar TL gibi muazzam bir para gerekiyor. İşte bu aşamada da devlet destekli banka kredileri devreye giriyor.
KREDİDEN NASIL YARARLANILACAK?
Devletin yüzde 4 faiz desteği sağladığı kentsel dönüşüm kredilerinden yararlanmak isteyenlerin öncelikle binalarının hasarlı veya çürük olduğunu tespit ettirmesi gerekiyor. Bunun için lisanslı bir deprem etüdü kuruluşundan hasarlı raporu alması gerekiyor. Ardından hasar raporu apartman yöneticisi veya müteahhit firma tarafından Çevre Şehircilik Bakanlığı 11 Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü’ne veriliyor. Bakanlık raporu inceleyip tapuya hasarlı olduğuna dair yazı yolluyor. Tüm bu işlemlerin yapılabilmesi için ise kat maliklerinin üçte iki çoğunlukla “bina ortak kararı” alması yeterli oluyor.
İşte, tüm bu prosedürü tamamlayan ve binası hasarlı veya çürük çıkan kat malikleri artık devlet desteği alma hakkına kavuşuyor.
HANGİ DESTEKLER ALINACAK?
Öncelikle devlet, binasına deprem etüdü yaptırmak isteyenler için 24 ay vadeli 600 TL tutarında kredi sağlıyor. Bu tutar apartmana veriliyor. Apartman da etüdü yapacak firmaya… Şayet deprem etüdü sonrasında apartman için çürük raporu verilirse devlet bu kez yıkım masraflarının karşılanması amacıyla 24 ay vadeli 6 bin TL kredi sağlıyor. Devletin desteği bununla da kalmıyor. Binanım yıkımının ardından devlet apartman sakinlerine iki farklı destek daha sunuyor. Ancak apartman sakinleri bu desteklerden sadece birini kullanabiliyor. Bir desteği kullanan kişi diğer desteği alamıyor.
Desteklerden ilki kira yardımı. Devlet evi yıkıldığı için kiraya çıkmak zorunda kalan ev sahiplerine maksimum 1,5 yıl için aylık 600 TL kira yardımı yapıyor. Bu paranın beş aylık kısmı yani 3 bin TL’si toplu alınabiliyor.
Devletin ayrıca bir de mortgage desteği var. Halen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile protokol imzalayan bankalaryıllık yüzde 9 ile 10 arasında değişen faizlerle mortgage kredisi veriyor. Ancak bu kredinin konutlar için yüzde 4’ü, işyerleri için ise yüzde 3’ü devlet tarafından karşılanıyor. Yani kat malikleri yüzde 5 ile 6 arasında faizlerle kredi kullanma imkanına kavuşuyor.
Halen bankalar müşterilerine aylık yüzde 0,85, yıllık ise yüzde 9.5-10 faizlerle 10 yıl vadeli mortgage kredisi kullandırıyor. Oysa ki kentsel dönüşüm kredilerinde devlet katkısı nedeniyle aynı vadeli kredinin aylık maliyeti yüzde 0,5’lere hatta bazı bankalarda yüzde 0,33’lere kadar iniyor. Bu kredilerde yıllık maliyet bazı bankalarda yüzde 4’lerin altına kadar geriliyor.
SİCİLİ BOZUK OLANA DA KREDİ VAR
Geliri düşük olduğu veya kara listede bulunduğu için kredi kullanamayanlar da mevcut düzenlemede unutulmamış. Bu kesim için devlet yapım kredisini devreye sokuyor. TÜFE’ye endeksli 10 yıl vadeli krediyi tamamen devlet finanse ediyor.
Devlet kentsel dönüşüm kapsamındaki evleri yeniden inşa eden müteahhitleri de BSMV (Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi) ve KDV indirimleri ile destekliyor. Yapılan hesaplamaya göre bu destek toplam bina yapım maliyetinin yüzde 4-5’lerine karşılık geliyor. Tüm bu destekler içinse binanın riskli olması yeterli oluyor.
İŞ BANKASI’NDA YILLIK FAİZ YÜZDE 6
İş Bankası Kentsel Dönüşüm Projesi kapsamında konut ve işyeri sahiplerinin ihtiyaç duyacağı finansmana yönelik önce Esenler Belediyesi ile ardından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile protokol imzalayan ilk banka oldu. Bankanın halen yıkılıp yenilenecek olan binalar için Yapı Yenileme, güçlendirilecek binalar içinse Yapı Güçlendirme olmak üzere iki tür kentsel dönüşüm kredisi bulunuyor.
Devletin faiz desteği ile verilecek olan azami kredi tutarının Yapı Yenileme Kredisi için daire başına 100 bin TL, Yapı Güçlendirme içinse 50 bin TL olduğunu hatırlatan İş Bankası Bireysel Krediler Bölüm Müdürü Recep Haki, bankanın uygulaması hakkında şunları söylüyor: “Ancak biz İş Bankası olarak her kat sahibine, müteahhit tarafından belirlenen inşaat yapım maliyetinin tamamı kadar kredi vereceğiz.
Kentsel dönüşüm kredilerimiz için azami vade 120 ay. Bakanlığın sağladığı fon desteği sayesinde kat sahipleri şu anda İş Banka-sı’ndan 10 yıllık vadede yıllık yüzde 6 faizle kredi kullanabilecek. Ayrıca dosya masrafı da ödemeyecekler.”
Bu avantajlarının yanı sıra kentsel dönüşüm kapsamında müteahhitlerle işbirliği yapılması kat malikleri açısından güvenilirliği de önemli ölçüde artıracak. İş Bankasfnın müteahhit firma ile işbirliği yapması için öncelikle müteahhitin kredibilitesinin yüksek olması gerektiğinin altını çizen Recep Haki, “Ayrıca inşaatın ilerleme seviyesi, ekspertiz raporlarının temini ile düzenli olarak takip edileceğinden, projelerin güvenilirliği daha da artmış olacak” vurgusu yapıyor.
AYUK ÖDEME 950-1.200 TL OLACAK
Akbank 23 Ocak tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile yüzde 4 faiz destekli kentsel dönüşüm kredileri konusunda anlaşma imzaladı. Kredi anlaşmasının hemen ardından belediyeler, müteahhit firmalar ve diğer paydaşlarla görüşmelere başladıklarını söyleyen Akbank Bireysel Bankacılıktan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Galip Tözge, İstanbul’un yanı sıra Anadolu genelinde de müteahhitlerin projelerine finansal destek sağlayacaklarını vurguluyor.
Kentsel dönüşüm kredilerinin maliyetlerine de değinen Tözge, şu bilgiyi veriyor: “Kentsel dönüşüm kredilerinde konut kredilerine uyguladığımız vade ve faizler geçerli. Hak sahipleri 10 yıl vadeye kadar kredi kullanılabiliyor. Faiz desteği alacak müşterilerimiz için, yıllık yüzde 4 devlet katkısı uygulandığında bugünkü koşullarda kredinin aylık faizi yüzde 0.52’ye iniyor. Yapım maliyetinin metrekare başına 850 ile 1000 TL arasında olacağı beklentisine göre, 100 metrekarelik bir daire için 10 yıl vadede kat malikinin aylık taksit ödeme tutarı 950 – 1200 TL arasında oluyor.”
İNŞAATA GARANTİ VERİYOR
Denizbank da 21 Ocak tarihinden itibaren müşterilerine devlet destekli kentsel dönüşüm kredisi vermeye başladı. Bu kapsamda öncelikle kat maliklerine kentsel dönüşüm ve izleyecekleri yol konusunda ücretsiz danışmanlık hizmeti sunacaklarını söyleyen DenizBank Perakende Bankacılık Grubu Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Ertürk, diğer avantajları ise şöyle sıraladı: “Denizbank olarak müşterilerimize 7/24 ücretsiz kentsel dönüşüm danışmanlığı veriyoruz. Kat malikleri 444 36 34 iletişim merkezinden veya Deniz-bank.com.tr internet sitesi üzerinden akıllarındaki tüm soruları bize iletebilirler. Ayrıca uzman ekiplerimiz yerinde danışmanlık hizmeti de veriyor. Diğer taraftan kentsel dönüşüme başlanması için zorunluluk olan ‘Riskli Yapı Tespit Raporu’ bedelini de yi-ne Denizbank olarak biz karşılıyoruz. Ayrıca müşterilerimize inşaat süresinde ödemesiz dönem imkanı sunuyoruz. İnşaatın yüzde 100 tamamlanma garantisini vererek, sürecin baştan sona sıkıntısız ilerlemesini sağlıyoruz. Deniz-bank’ın yaptığı özel anlaşma ile mobilyadan güvenliğe birçok sektörde yüzde 40’a varan indirimleri de yine kentsel dönüşüm destek paketi kapsamında müşterilerimize sunacağız.”
Denizbank halen kentsel dönüşüm kapsamında kullandırılacak devlet destekli konut kredilerinde 60 ay için yüzde 0.43, 120 ay vade içinse yüzde 0.45 faiz oranı uyguluyor. Söz konusu kredide bankanın uyguladığı üst limit ise 100 bin TL.
EN DÜŞÜK FAİZ HALKBANK’TA
Kentsel dönüşüm kredilerini bir sosyal sorumluluk projesi olarak gören Halkbank bu kapsamdaki müşterilerinden kredi masrafı almıyor. Banka olarak müşterilerine şu ana kadar ilan edilen en düşük faiz oranını uyguladıklarını söyleyen Halkbank Bireysel Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı İsmail Hakkı İmamoğlu, bu şekildeki binaların üçüncü kişilere satılması durumunda yeni alıcıların da kredi kul-lanabildiğini söylüyor. Halkbank, kentsel dönüşüm kredisiyle konutlarını yeniden inşa edecek veya güçlendirecek hak sahiplerine 10 yıla kadar aylık 0,33, işyerini yeniden inşa edecek olanlara ise yedi yıla kadar aylık 0,25 faiz oranıyla destek sağlıyor. Böylelikle 100 bin TL finansman ihtiyacı bulunan bir hak sahibi, 10 yıl vadeli konut kredisi kullanması halinde yaklaşık 21 bin TL, yedi vadeli işyeri kredisi kullanması halinde ise yaklaşık 12 bin TL faiz desteği alıyor. Bu da, müşterinin toplam faiz yükünün yüzde 30-40’ının Bakanlık tarafından karşılanması anlamına geliyor.
FARKLI SEÇENEKLER SUNACAK
Yapı Kredi geçen hafta Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile devlet destekli kentsel dönüşüm kredisi protokolü imzalayarak bu alanda hizmet veren bankalar arasına katıldı. Anlaşmanın yeni imzalandığına dikkat çeken Yapı Kredi Konut ve İşyeri Finansman Direktörü İsmet Erdem, Kentsel Dönüşüm Yasası kapsamında taşınmazını yenileyecek mülk sahiplerine yönelik farklı finansman seçenekleri sunacaklarını söylüyor. Kent-sel dönüşüm kredilerinde faiz oranlarının mevcut konut ve işyeri kredilerine göre yıllık bazda yüzde 4 daha düşük olduğunu hatırlatan Erdem, “Güncel faiz oranlarımıza göre bu oranlar 60 ayda yüzde 0.49, 120 ayda ise yüzde 0.50’ye karşılık geliyor” diyor. Banka halen konut kredisi talep edenlere azami 120 ay, işyeri kredisinde ise 60 ay vade imkanı sağlayacak.
ER VE HAVALE İNDİRİMLİ
Vakıfbank gayrimenkulü “Riskli Alan”da bulunan hak sahipleri ile gayrimenkulü riskli alan içinde yer almamakla birlikte “Riskli Yapı” olduğu teknik raporlarla tespit edilen herkese kentsel dönüşüm kredisi veriyor.
Vakıfbank Genel Müdür Yardımcısı Feyzi Özcan, bu kapsamda açılacak hesaplardan bir yıl boyunca hesap işletim ücreti alınmayacağını ayrıca EFT ve havale işlemlerinde yüzde 50 indirim uygulanacağını söylüyor. Kentsel dönüşüm kredisi faiz oranlarını kısa süre içinde açıklayacaklarını söyleyen Özcan, “Bu kapsamda kullandırılacak, Konut Yapım ve Güçlendirme Kredilerinde azami vade 120 ay, İşyeri Yapım Kredilerinde ise azami vade 84 ay olarak belirlendi” diyor.
TEB, MASRAF ALMAYACAK
Türkiye Ekonomi Bankası (TEB) kentsel dönüşüme katkı sağlamak amacıyla Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile protokol imzalama aşamasında. Çok yakında ihtiyaç sahiplerine kentsel dönüşüm kredisi vermeye başlayacaklarını açıklayan TEB Bireysel ve Özel Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Mendi, 120 aya varan vade ile sağlanacak bu krediden masraf almayacaklarını, ayrıca şubeleri kanalıyla müşterilerine danışmanlık hizmeti sunacaklarını söylüyor.
ÖZEL AVANTAJLAR SUNACAK
200’e yakın kuruluşun lisanslandırılmasıyla birlikte riskli yapıların tespitine başlandığını hatırlatan Bank Asya, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile geçen hafta protokol imzaladı. Tüm şubeleri kanalıyla bu krediyi kullandıracaklarını söyleyen Bank Asya Ticari KOBİ Pazarlamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Murat Demir, aylık yüzde 0.43’ten başlayan kar oranları ve 120 aya varan vadelerle finansman sağlayacakları bilgisi de verdi.
BELEDİYELERLE GÖRÜŞÜYOR
Türkiye Finans da devlet destekli kentsel dönüşüm kredileri vermeye başladı. Banka bu kapsamda müşterilerine yüzde 4 devlet desteğinin yanı sıra 120 aya varan vade imkanı ve alternatif ödeme planları sunmaya hazırlanıyor. Türkiye Finans Konut Finansmanı Pazarlama Müdürü Haşan Çelenligil, bakanlıkla geçen hafta protokol imzalamalarına karşın kentsel dönüşüm projeleri kapsamında belediyeler ve müteahhit firmalarla görüşmeleri daha önce başlattıkları bilgisini verdi.
Esin Çetinel / Para Dergisi
