İş Görüşmesinde Dikkat Edilecek Noktalar
İşin içinde bireysel psikoloji, sosyal psikoloji ve bunları besleyen çeşitli bilim dalları var. Özellikle yönetici pozisyonlar için iş başvurusu yapan adaylar özel bazı noktalara dikkat etmeli…
İş görüşmesinde mekânsal özelliklere dikkat!
KARİYER konusunda en önemli sürecin mülakat ortamı olduğunu çoğu profesyonel bilir. Son günlerde çokça sorulan konuların başında mülakatta başarılı olma konusu geliyor. Bu süreç hem işveren hem de çalışan birey açısından önemli. Konunun inceliklerine geçmişte bu sayfalarda değinmiştim. Ancak zaman ilerliyor yeni teknikler ortaya çıkıyor. Batıda geliştirilen yeniliklerin güncellenmesi gerekiyor.
Ülkemizde bu konuya yaklaşım daha çok işveren açısından ele alınıyor. Oysa çalışan bireyler için aday seçim tekniğinin daha büyük önemi var. Üstelik bahsedeceğim uygulamaların çoğu internet ortamında anlatılmıyor. Konuyla ilgili düzenlenen seminerlerde de ele alındığını sanmıyorum.
Süreç özellikle KOBİ’ler için yenilenmiş özelliklere sahip. îlk sırada mülakat yapılan mekânın dizaynı var. Biz buna kısaca ‘mülakat ortamı’ diyoruz. Sonra teknik açıdan kategoriler ve soru çeşitleri devreye giriyor. Mülakat türleri işin gereğine göre farklılık gösteriyor.
Aday açısından mülakatı yapanların profilini ve davranış özelliklerini bilmek önemli. Uygun taktiklerin öğrenilmesi gerekiyor. Bu hafta insan kaynakları konusunda önemi giderek artan konunun sadece başlangıç kısmına; mekânsal özelliklere değineceğim. Gelecek haftalarda ise diğer aşamaları anlatmaya çalışacağım.
SAHNE OLMADAN OYUN OYNANMAZ
Başarılı bir mülakat için özellikle işveren açısından mülakat ortamının teknik ve estetik dizaynı gerekiyor. Öyle ki, Batıda uzmanların çalıştığı ve profesyonel ‘head hunter’larm görev aldığı ofislerin birçoğu özel olarak düzenleniyor. İşin içinde bireysel psikoloji, sosyal psikoloji ve bunları besleyen çeşitli bilim dalları var. Mekân ve mekanların birçok amaca hizmet edecek şekilde düzenlenmesi gerekiyor. Görüşme yapılacak adayların niteliğine göre görüşme ortamı başlı başına taktik bir uygulama.
İlk başta kurum içinde gerçekleşecek mülakat ortamları var. Bunlar doğrudan yöneticilerin kendi ofisleri olabileceği gibi, özel dizayn edilmiş görüşme odaları da olabiliyor. Görüşmenin yapılacağı mekânın düzenlenmesi ve şekli eğer deneyimli ise görüşülen kişiye önemli ipuçları veriyor. Bizde uygu-lanmasa da Batı menşeli çoğu firmada özel stüdyolar ve toplantı odaları bu işi bilenlerin hemen dikkatini çekiyor.
Bu mekanların bir bölümünde ses ve görüntü kayıt cihazları ile aynalarla maskelenmiş görüşme platformları var. Özellikle Amerika ve Japonya’da orta üst düzey yönetici adaylarıyla yapılan görüşmeler buradan alman görsel kayıtlara göre değerlendirilip çeşitli kademelerde tartışmaya açılıyor.
Daha nitelikli bir seçim için konularında uzmanlaşmış danışmanlardan yararlanmak çoğu zaman bir ihtiyaç. ‘Head hunter’lar daha gelişmiş teknikler uyguluyor. Son trend görüşmeyi yöneten kişinin sağma ve soluna dinleyici düzeyinde yerleşen yönetici ve uzman psikoloğun bulunması. Sorumlu yönetici görüşülen adayın bilgi düzeyini ölçerken, uzman psikolog düşünsel davranışların beden diline yansıyan etkilerini analiz ediyor.
Tüm bu uygulamalar sadece işletme içinde değil, özel hazırlanmış mekanlarda yapılıyor. Uygulama yöntemi görüşülecek kişinin rütbesi ve kariyer düzeyine göre şekilleniyor. Son yıllarda sadece tepkisel ölçümlere değil; özellikle el yazısına bakılarak bazı sonuçlar net-leştiriliyor. Ancak şunu unutmamak şart: El yazısından ya da imzadan hüküm çıkarma işi (grafoloji) artık çok daha teknik bir uygulama. Ancak bu klasik reçetelerin günümüzde tek başına değeri yok. İşin bir adım ötesi mobil telefonun ya da PC’nin aday kişi tarafından nasıl kullanıldığı yönünde. İyi bir analist parmak ve göz hareketlerinden bazı kestirimleri gerçekleştirebiliyor.
BU AYRINTILARA DİKKAT!..
Peki, işveren değil de yönetici olarak çalışacak adaylar önce nelere dikkat etmeli? Görüşmeye çağrılanlar için çalışılacak yerin değerlendirilmesi amacıyla bazı ipuçları vermemiz mümkün. Bunlar iş arayanlar açısından kariyer çizgisinde önemli bir deneyime yol açacak; işverenler içinse bazı uyanlara işaret edecektir.
Ön görüşme niteliği taşısa bile açık ofis ortamında başka çalışanların gözü önünde mülakata başlanması gittiğiniz kurumun çalışanlarına değer vermediğini; çalışanlarını mutlu edemediğini, sıradan basmakalıp bir kültüre sahip olduğunu gösteriyor. Bu tür firmalarda görüşme yapan kişilerin çoğu eğitimsiz ÎK çalışanları veya baskıcı bir yönetimin tayin ettiği sıradan görüşmeciler. Adaylar arasından yapacakları seçimleri duygusal kriterlere ve önyargılara göre yapıyorlar.
Üst düzey yönetici ofislerinde gerçekleşen mülakatlarda ise önce yönetici sekreteri adayı kabul ediyor ufak bir hoşbeşten sonra makama kabul faslı başlıyor. Burada dikkat edilecek ayrıntı karar verecek yöneticinin sizi masasında oturarak mı; yoksa yanı başındaki toplantı masasına ya da önündeki koltuğa geçerek mi görüşmeye aldığı. Makam masasından kalkmadan mülakatı başlatanlara dikkat etmek gerekiyor. Çoğunun mülakat tekniğini bilmediğinden emin olabilirsiniz.
Bir diğer ayrıntı ise randevu saatine ne ölçüde uyulduğu. Dahası siz görüşme için bekletilirken mülakattan çıkan başka adaylarla da karşılaşabiliyorsunuz. Hatta beklerken başka adaylarla aynı yerde bulunma şansızlığı da var. Bu manzara başvurduğunuz kurumun sıradan olduğunu, mülakat tekniklerini bilmediklerini ortaya koyuyor. Eğer taraflarca belirlenmiş görüşme saati normal bir toleransın dışına taşıp bekletiliyorsanız o firmada bazı ciddi aksama ve sıkıntıların var olduğundan emin olabilirsiniz.
ORTAM DA ÖNEMLİ
Mülakat için toplantı odası veya benzeri bir yere almıyorsanız dikkatli olmalısınız. Bu tür mülakatların gerçekleştiği mekanlar çoğunlukla görüşmenin rahat ve yalıtılmış bir atmosferde geçmesi için düzenlenmiş olabiliyor. Bu ayrıntı çalışacağınız kurumun kültürünü yansıtıyor; görüşmecilerin mülakat tekniklerini bilen kişiler olduğunu ortaya koyuyor.
Bir başka gözleminiz görüşme yapılan mekânın ışıklandırılması veya pencerelerin konumu olmalı. Görüşmeci kişi ya da kişiler pencereleri ve ışıkları arkasına almış ve siz aydınlık bölüme oturtulmuşsanız bu kurum mülakat konusunda bir hayli uzmanlaşmış demektir. Ve dikkat edeceğiniz ufak bir ayrıntı daha olabilir: Hemen bulunduğunuz yerin duvarlarına bakın. Koyu bir pencere ya da karartılmış dekoratif bir yüzey görüyor musunuz? Bu saptama mülakatta sizi değerlendiren başka kişilerin olduğunu gösteriyor.
Kısacası mülakat biçimi, ortamı ve uygulanan teknikler her geçen gün daha karmaşık şekle geliyor. Çünkü mülakat süreci eleman seçiminde en önemli aşamalardan biri. Ve son bir uyarı: “Koşullar ne olursa olsun, kendinizi başvurduğunuz kurum için vazgeçilemez hale getirmeye çalışın!”
Nur Demirok
