İhracatçı Ortadoğu için yeni yol arıyor

İhracatçı Ortadoğu için yeni yol arıyor

Suriye sınırında durma noktasına gelen ticaret, alternatif yol arayışında görüşme trafiğini artırdı. Sadece bu yılın ilk 5 ayında yüzde 62 oranında ihracatın düştüğü Suriye’ye karşı Suudi Arabistan, Mısır gibi ülkelere artan ihracat yeni kapılan adeta zorunlu kıldı. RoRo seferlerinin başladığı Mısır’a ek seferlerin komnası gündeme gelirken, Irak sınırında ise yoğunluğun arttığı Habur’a ek olarak iki kapının daha açılması karara bağdandı.

Suriye ile yaşanan gerilimin ardından kapanan kapılar nedeniyle sıkıntılı bir sürece giren Türk ihracatçısı kendisine yeni yollar arıyor. 22 Ortadoğu ülkesine geçişte önemli kapılardan biri olan Suriye’ye alternatif olarak öne çıkan karada Habur, denizde ise İskenderiye limanlarının yetersiz kalması nedeniyle yeni yol arayışlarına giren Türk ihracatçı, Ekonomi Ba-kanlığı’na sunduğu yeni önerilerle sıkıntıyı aşmaya çalışıyor.

Gümrük ve Ekonomi Bakanlığı ise artırdığı görüşme trafiğinin sonuçlannı almaya başladı. Irak sınırında Gümrük Bakanlığı’nın alternatif kapılar üzerindeki girişimlerine iki hafta önceki sayımızda yer verdik.

Habur sınır kapısına ek olarak altı yeni sınır noktası için Türkiye tarafından Irak yönetimine bir mutabakat zaptı gönderildiğini ve Irak tarafının bu metni imzalamasının beklendiğini yazmıştık. Ekonomi Bakanlığı’ndan aldığımız bilgiye göre Irak sınınnda Habur Kapısı’na ek olarak açılması planlanan altı kapıdan ikisine Kuzey Irak yönetiminden onay çıktı.

Kapıların yıl sonunda devreye girmesi bekleniyor. Kara sınırındaki bu yeni gelişmenin yanı sıra denizden de alternatif yol arayışları sürüyor. Mersin ile İskenderiye arasındaki Ro-Ro seferlerinin yetersiz kalması nedeniyle yeni hatların eklenıneside gündem. Bir de Lübnan ve Ürdün’e seferlerin başlaması konusunda girişimler var.

6 KAPIDAN 3’Ü KAPANDI

Alternatif yollardan önce sınırdaki ticaretin geldiği noktayı son açıklanan ihracat rakamlarıyla ortaya koyacak olursak Suriye sınırındaki dramatik düşüş daha net anlaşılır. Türkiye’nin en uzun sınır komşusu Suriye’ye yaptığı ihracat son beş ayda yüzde 62 oranında düştü. İki ülke arasında ticaretin yapıldığı beş sınır kapısından üçünün kapatılması bu kapılardaki mal akışını vurdu. Geçen yılın beş aylık döneminde 710 milyon dolarlık ihracatın yapıldığı Suriye’ye bu yılın aynı döneminde yapılan ihracat 269 milyon dolara geriledi. Suriye’ye ihracatın nabzının en iyi öl-çümleneceği Hatay’da ise Suriye’ye mal akışı neredeyse dunnuş. Antak- * ya’ya gelen Suriyeli sayısında da ciddi bir düşüş var.

HABUR HAREKETLİ

Suriye kapılarında gerileyen ihracat rakamlarının alternatif olarak ön plana çıkan Irak ve Mısır’da ise ciddi şekilde artış gösterdiği görülüyor. Türkiye ihracatçılar Meclisi’nin (TİM) açıkladığı verilere göre Irak sınır kapısındaki tek geçiş noktası olan Habur’dan ihracatta yılın ilk beş ayında yüzde 25 civarında bir artış var. Ocak-Mayıs döneminde 542 bin aracın giriş çıkış yaptığı Habur Sınır Kapısı’ndan bu dönemde 4 milyar 123 milyon dolarlık ürün ihraç edildi.

Geçen yılın aynı döneminde bu rakam 3 milyar dolar civarındaydı. Yaşanan yoğunluk bir yana Irak tarafının Türk ihracatçısından gözetim raporu istemesi maliyetlere olumsuz yansısa da şu an ihracatçının bu yola adapte olduğu ifade ediliyor. Güneydoğu Anadolu ihracatçı Birlikleri Başkanı Abdülkadir Çıkmaz, gözetim raporu konusunun sorun olmaktan çıktığını ve şu an ihracatçının rapoaı almada her hangi zorlama ile karşılaşmadığını söylüyor.

Mısır’la ise iki ay önce açılan deniz hattıyla ihracat bu yılın beş ayında yüzde 64 yükseldi. Geçen yılın ilk beş ayında 1 milyar dolara yakın olan ihracat bu yılın aynı döneminde 1 milyar 635 milyar doları geçti. Suriye’nin ardından Suudi Arabistan ve Ürdün gibi ülkelere açılmada kilit rol üstlenen Mısır’a ihracatın yıl sonunda rekor seviyeye ulaşması ise zor değil.

MISIR’DA KAMP KURULDU

Suriye ile durma noktasına gelmesine rağmen ocak-mayıs döneminde 60 milyar dolar sınırını zorlayan ihracatın özellikle Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Ürdün gibi ülkelerde ciddi artış yakaladığı görülüyor. İhracatta performans yükselten bu bölgeye ulaşmada sınırlı geçiş yollan-na yeni alternatifler eklenmesi ise ihracatçının en büyük isteği. Bu doğaıl-tuda Irak sınınnda yer alan Gülyazı öncelikli nokta. Uludere Gülyazı Kapı-sı’nın yanı sıra Şemdinli’deki Derecik, Çukurca’daki Üzümlü’nün de ticari geçişlere açılması bekleniyor. Irak tarafı iki kapı için onay verdi, sıra bu kapıların açılmasında.

Sınır ticaretinin büyük darbe aldığı ve ihracatçının yeni kapılara yöneldiği bugünlerde alternatif yollar için Ekonomi Bakanlığı da dört bir koldan çalışıyor. Mısır’a Mersin üzerinden haftada bir yapılan Ro-Ro seferlerine ek olarak yeni hatlar üzerinde çalışan bakanlıktaki müsteşar yardımcılannın deyim yerindeyse Mısır limanlarına kamp kurduğu ifade ediliyor.

ÜRÜN ÇEŞİTLİLİĞİ

Mısır’daki İskenderiye Limanı’na ek olarak Süveyş Kanalı’na daha yakın noktalara da seferlerin başlamasını isteyen bakanlık, bunu TIR başına bin dolarla teşvik etmeye de razı.

Sadece Ortadoğu değil Afrika’nın da altın kapısı olarak nitelendirilen Mısır ile serbest ticaret anlaşması olduğunu ifade eden DElK Mısır Iş Konseyi Başkanı Zuhal Mansfield, “Mısır bölgede daha etkin fırsatı yakaladı. Ortadoğu ve Afrika’ya açılmada geçiş noktası olma şansını iyi değerlendirir de Türkiye’ye belli kolaylıklar sağlarsa bu durumdan Mısır’ın çok karlı çıkacağı kesin. Tür ihracatçının ise Mısır’ın başta Afrika ülkeleri olmak üzere 20 ülkeyle imzaladığı serbest ticaret anlaşmalanyla buralara sıfır gümrük vergisiyle açılma imkanı var” diyor.

Türkiye’nin Ortadoğu bölgesinde Irak’tan sonra en fazla ihracat yaptığı ülke olan Suudi Arabistan’a 230 km mesafede olan Mısır ile Ro-Ro seferlerinin artmasının ihracata ürün çeşitliliğini artınna imkanı da sağlayacağını aktaran Mansfield, özellikle tarım ürünlerinde ihracatın daha kolay hale geleceğini belirtiyor.

LÜBNAN VE ÜRDÜN

Mısır’ın yanı sıra üzerinde çalışılan bir diğer alternatif ülke ise Lübnan. Lübnan’ın Tripoli Limanı’ntn Ro-Ro seferlerine açılması konusunda ise ihracatçı çok emin değil. Lübnan’da güven ortamı olmadığı ve İsrail etkisi nedeniyle sıkıntı olabileceği aktarılırken, Ürdün’ün Akabe Limanı’yla Mersin arsında da bir Ro-Ro hat başlatılabileceği ifade ediliyor. Fakat Ürdün’den bir Ro-Ro hattının açılmasının Süveyş Ka-nalı’nı boylu boyunca geçmenin maliyetler açısından pek mümkün görülmediği ve zor bir ihtimal olduğunu da söylemek gerekiyor.

Sibel Atik