Halka arz seferberliği devam ediyor
2018’in ilk yarısında son derece güçlü bir halka arz performansı gerçekleşti. Bu durum Türk varlıklarına yönelik ilginin gücünü koruduğunu gösteriyor. Yatırımcılar bu arzlardan yararlanırken bazı şeylere dikkat etmeli…
Halka arzlar (1)
BORSA İstanbul’un oldukça güçlü bir performans sergilediği 2017 yılının sonlarında, 2018 yılında önemli sayıda ve büyüklükte halka arzın gerçekleştirileceğine ilişkin beklentiler öne çıkmaya başlamıştı. Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkam Sayın Himmet Karadağ kasım ayında yaptığı açıklamada, 2018 için büyük ölçekli 12-13 adet halka arz için hazırlık yapıldığını söylemişti. Piyasa koşullarına bu halka arz sayısının yakalanıp aşılabileceği gibi, beklenen şirketlerin tamamının halka arz işleminin gerçekleşmeyebileceğim belirtelim. Ancak, yılbaşından bu yana gerçekleşen ve kısa dönemde gerçekleşecek halka arzlara bakıldığında genel olarak beklentilerin karşılandığı söylenebilir. Aşağıdaki grafik üzerinden yıllar itibariyle halka arz edilen şirket sayıları ve halka arz büyüklükleri incelenebilir. Grafikten de görülebileceği gibi 2018 yılının henüz ilk yarısı tamamlanmadan son derece güçlü bir halka arz performansı gerçekleştirildiği görülmektedir.
AVANTAJI ÇOK
Bir şirketin paylarının ilk defa halka açılmasına Birincil Halka Arz (Initial Public Offering – IPO), hâlihazırda payları halka açık olan bir şirketin paylarını yeniden halka sunmasına ise İkincil Halka Arz (Secondary Public Offering – SPO) adı verilmekte. Bir şirketin paylarını halka açması diğer bir ifadeyle şirket paylarına halkı ortak etmesi çeşitli nedenlerle olabilir. Şirketin yeni yatırımlarla büyümek için finansman ihtiyacını borçlanmak yerine yeni ortaklarla şirket sermayesinin güçlendirilmesi veya şirketin mali durumunun iyileştirilmesi başlıca nedenler olarak gösterilebilir. Önemli bir büyüme potansiyeli taşıyan ve genç olarak nitelenebilecek bir şirket veya sektöründeki varlığını yıllardır sürdüren büyük ölçekli şirketler de halka açılmayı tercih edebilir.
Halka açılmış bir şirketin finansal sonuçlarının denetimden geçiyor olması ve bu bilgilerin düzenli bir şekilde kamuyla paylaşılıyor olması gerek şeffaflık gerekse de kurumsallık açısından önemli artıları da beraberinde getirir. Ayrıca, vatandaşların tasarruflarının halka arzlarla finansal sisteme katılması tasarruf oranının artırılması, tasarruflarının verimli bir şekilde değerlendirilmesi, şirketlerin finansman kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve finansal piyasaların derinliğinin artması açısından da oldukça önemlidir. Ayrıca, özellikle piyasa değeri olması orta-uzun vadede hem yatırımcı ilgi ve sayısının artmasına da sağlamaktadır.
BİREYSEL YATIRIMCI DİKKAT ETMELİ
Diğer taraftan, özellikle birincil halka arzların zaman zaman özellikle bireysel yatırımcılar açısından bazı riskler de barmdırabildiğini not etmekte de fayda bulunuyor. Yeni halka arz olacak bir şirketin geçmiş dönem finansallarının detaylı bir şekilde incelenerek, şirket hisselerine fiyat biçilmesi gibi unsurların bireysel yatırımcılar açısından bir miktar zor olması bu anlamda öne çıkan unsurlar olarak gösterilebilir. Bu nedenle de, tüm hisse senedi yatırım kararlarında sorulması gereken “Ben bu şirkete ortak olur muyum?” ya da “Neden bu şirkete ortak olmalıyım?” gibi temel sorular birincil halka arzlar açısından daha büyük önem arz ediyor. Bireysel yatırımcıların bu sorulara yönelik bulacağı yanıtların ikna edici olması son derece kritik. Aksi takdirde, yalnızca birilerinin tavsiyesi ya da bazı “duyumlar” üzerine verilen yatırım kararları oldukça riskli hâle gelebilmekte ve getiriden ziyade kayıplarla sonuçlanabilir.
Bireysel yatırımcıların bu sorularına sağlıklı yanıtlar bulabilmesine katkı sağlayacak çeşitli yollar bulunuyor. Halka arz edilecek şirketin internet sitesi, yakın dönemdeki finansal sonuçları, söz konusu halka arzın detaylarına ilişkin bilgilerin yer aldığı tzahname gibi kaynaklar bu anlamda ilk göz atılabilecekler olarak sıralanabilir. Bu bilgilere ilgili şirketin internet sitesinden, Kamu Aydınlatma Platformu’ndan (KAP – www.kap.gov.tr) ve halka arza aracılık edecek olan yatırım şirketlerinin internet sitelerinden erişilebilir. Bu tarz dokümanların teknik ifadeler içermesi gibi nedenler bireysel yatırımcılar açısından anlaşılırlığı zorlaştırabilir. Bu zorluğun aşılması açısından çalıştığınız aracı kurumlardaki uzmanlardan profesyonel anlamda destek almak oldukça önemli. Olası yatırımlar için nihai kararın yatırımcı da olduğu bir gerçek. Bu anlamda halka arza liderlik eden aracı kuruluş tarafından hazırlanan “Fiyat Tespit Raporu” ve halka arz konsorsiyumunu oluşturan diğer aracı kuruluşların bu raporu ilişkin görüşleri son derece önemli diğer kaynaklar. Bu dokümanlara yine KAP üzerinden erişilebilir.
SÜREÇ BÖYLE İŞLİYOR
Halka arza katılımın yatırımcılar açısından cazibesinin artmasına yönelik olarak, genellikle halka arz fiyatlarının bir miktar iskonto-lu gerçekleşebildiği görülüyor. Yukarıda bahsedilen Fiyat Tespit Raporu’nda ve buna ilişkin diğer kurumların hazırladığı görüş raporlarında halka arz fiyatının nasıl belirlendiğine ilişkin detaylar ve belirlenen fiyatın diğer benzer şirket hisselerinin fiyatlarına göre ne kadar ucuz-pahalı olduğu gibi unsurlar incelenebilir. Bu tarz dokümanları incelemek, uzmanlarla görüşüp alıp nihai kararı bireysel olarak verebilmek gerçek bir yatırımcı olmak ve sağlıklı bir yatırım kararı alabilmek açısından son derece önemli.
Halka arz sürecindeki tüm yasal hazırlıkların tamamlanması, gerekli belgelerin onaylanması ve kamuyla paylaşılmasının ardındaıî halka arz edilecek hisselere yönelik talep toplama süreci başlıyor. Burada gelen talebin, halka arz edilecek payların üzerinde olması durumunda yatırımcılar talep ettiği miktarın tamamı kadar hisse alamayabilir. Bu tarz durumlarda, gelen talep ve halka arz edilecek paylar arasındaki oranlar gözetilerek bir dağıtım gerçekleşiyor; yatırımcıların talepleri de bu ölçüde karşılanıyor. Talep toplama ve dağıtımın tamamlanması sonrasında, şirket payları Borsa İstanbul’da yer alan diğer şirketlerde olduğu gibi işlem görmeye başlar. Borsada işlem görülmeye başlanmasıyla birlikte hisse fiyatlarının seyri açısından asıl belirleyici arz-talep ve piyasadaki dengeler oluyor.
BONUSLARA DİKKAT EDİN
Yakın dönemde gerçekleşen ve gerçekleşecek olan halka arzlara yönelik detaylara geçmeden önce dikkat çekmemiz gereken önemli bir nokta bulunuyor. Yukarıda değindiğimiz gibi, halka arz yönelik talebin desteklenmesi amacıyla genellikle halka arz fiyatları bir miktar iskontolu olur. Şirket paylarının borsada işlem görmeye başlamasıyla birlikte, özellikle ilk işlem tarihlerinde hisse fiyatlarında önemli dalgalanmalar gözlenebilir. Bunun temel gerekçesi, halka arzda iskontolu fiyattan alım yapanların kâr realizasyonu isteği ve/veya halka arzda pay alamayan yatırımcıların şirket hisselerine yönelik ilgisi olarak düşünülebilir. Dolayısıyla, bireysel yatırımcıların halka arz edilen şirketlere yönelik yatırım kararlarında bu riski de göz ardı etmemeleri gerekir. Ayrıca, bahsettiğimiz dalgalanmaların azaltılabilmesi ve borsadaki ilk fiyatların sağlıklı oluşabilmesi adına halka arzı gerçekleştirilen şirketlerin hisse geri alım garantisi, fiyat desteklemeye yönelik alım yapılması, belirli bir süre hisseyi elinde bulunduran yatırımcılara belirli oranlarda garanti getiri sunulması gibi çeşitli taahhüt ve bonuslarla da halka arza katılım süreci teşvik edilebiliyor. Dolayısıyla, halka arza katılma kararı verilmeden önce izahname başta olmak üzere uzmanlardan ve ilgili dokümanlardan bu tarz bir taahhüt ya da bonus olup olmadığı da mutlaka incelenmeli.
TÜRK VARLIKLARININ POTANSİYELİ
Gelelim yakın dönemde gerçekleşen ve gerçekleşmesi beklenen halka arzlara. 2018 yılının ilk çeyreğinde toplam altı şirket (Safkar Ege Soğutmacılık, Trabzon Limanı, Enerjisa, Medical Park, Peker GYO, Trend GYO) halka arz edilirken toplam birincil halka arz büyüklüğü 3.0 milyar TL’yi aştı. Enerjisa ve Medical Park’ın halka arz büyüklüğü toplamı 2.860 milyar TL ile toplam halka arzların yüzde 94.1’ini oluşturdu. 2017 yılında toplam üç şirket halka arz edilmiş ve toplam halka arz büyüklüğü 1.25 milyar TL olmuş; Mavi Giyim’in halka arz büyüklüğü toplamı 1.174 milyar TL ile toplam halka arzların yüzde 93.6’ım oluşturmuştu. Tablolardan 2017 ve 2018 yılında gerçekleşen halka arzlara ilişkin detaylar incelenebilir.
2018 yılının ilk çeyreğinde gerçekleşen halka arzlara yönelik talebin güçlü gerçekleştiğini gördük. Bazı halka arzlarda gelen talep miktarı, yapılması planlanan halka arz miktarmın beş, altı, sekiz katı gibi seviyelerde gerçekleşti. Bu durum Türk varlıklarına olan ilginin ve Türk varlıklarının taşıdığı potansiyelin en önemli göstergelerinden. İkinci çeyrekte de önemli birincil ve ikincil halka arzların gerçekleştirilmesi beklenmekte. Henüz büyüklük kesinleşmemiş olsa da sadece birincil halka arzlar tarafında (Şok Marketler, Beymen Mağazacılık, Defacto Perakende, Penta Teknoloji) 4.5-5.0 milyar TL’ye ulaşılması muhtemel görünüyor. Aselsan’ın beklenen ikincil halka arzı da bu seviyelerde olabilir. Ancak, nihai rakamların henüz netleşmediğini; bu yazının hazırlandığı esnada Beymen ve Defacto’nun talep toplama sürecinin devam ettiğini, Şok Marketler, Penta Teknoloji ve Aselsan’ın SPK izahname onaylarının beklendiğini tekrar vurgulayalım.
Halka arzlar (2)
İç ve dış etkenler nedeniyle geçen hafta piyasalar çok hareketliydi. Bu durum halka arz süreçleri üzerinde de baskı oluşturdu. İki şirketin halka arzı ertelendi, ikisinin ise fiyat toplama aralığı düşürüldü…
GEÇEN haftaki yazımızda, 2018 yılında Borsa İstanbul’da başlayan halka arz seferberliğini ele almış; yakın dönemde gerçekleşen ve gerçekleşmesi beklenen halka arzlara değinmiştik. Bu yazıdaki bazı noktaları hatırlatmak gerekirse;
■ “Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı Himmet Karadağ kasım ayında yaptığı açıklamada, 2018 için büyük ölçekli 12-13 adet halka- arz için hazırlık yapıldığını söyledi.
■ Piyasa koşullarına bağlı olarak bu halka arz sayısının yakalanıp aşılabileceği gibi, beklenen şirketlerin tamamının halka arz işleminin gerçekleşmeyebileceğini de belirtelim.
■ 2018 ilk çeyreğinde gerçekleşen halka arzlara (Safkar Ege Soğutmacılık, Trabzon Limanı, Enerjisa, Medical Park, Peker GYO, Trend GYO) yönelik talebin genel anlamda güçlü gerçekleştiğini gördük.
■ Bazı halka arzlarda gelen talep miktarı, yapılması planlanan halka arz miktarının beş, altı, hatta sekiz katı gibi seviyelerde gerçekleşti. Bu durum Türk varlıklarına olan ilginin ve Türk varlıklarının taşıdığı potansiyelin önemli göstergelerinden biri olarak değerlendirilebilir.
■ İkinci çeyrekte de önemli birincil (Şok Marketler, Beymen Mağazacılık, DeFacto Perakende, Penta Teknoloji) ve ikincil halka arzların (Aselsan) gerçekleştirilmesi beklenmekte.
Ancak, halka arz büyüklüğüne ilişkin nihai rakamların henüz netleşmediğini; bu yazının (geçen haftaki yazı) hazırlandığı esnada Beymen ve DeFacto’nun talep toplama sürecinin devam ettiğini, Şok Marketler, Penta Teknoloji ve Aselsan’ın SPK izahname onaylarının beklendiğini tekrar vurgulayalım.”
İKİ ARZ İPTAL EDİLDİ
Yazının baskıya gönderilmesi sonrasında 4 Mayıs 2018 tarih ve 2018/20 sayılı SPK Bülteni’nde birincil halka arzlara ilişkin olarak izahname/ihraç belgesi onaylanan sermaye piyasası araçları bölümünde; Penta Teknoloji ve Şok Marketler için de onayların geldiği görüldü. Ayrıca, Formet Çelik Kapı ve Kafein Yazılım şirketleri için de birincil halka arzlarına yönelik onaylar aynı bülten ile duyuruldu.
Diğer taraftan, daha önce onay almış olan ve geçen haftaki yazının hazırlandığı esnada talep toplama süreci devam eden Beymen Mağazacılık ve De Facto Perakende şirketleri tarafından, 4 ve 5 Mayıs tarihlerinde, halka arzların ileri bir tarihte değerlendirilmek üzere iptal edildiği açıklamaları geldi. Her iki şirket tarafından da yapılan açıklamalarda bu kararın gerekçesi olarak finansal piyasalarda yaşanan dalgalanmaların etkisiyle yeterli talebin oluşmaması gösterildi.
PİYASALARDAKİ STRES ARTTI
Açıklamalarda belirtildiği gibi 30 Nisan-4 Mayıs haftası piyasalardaki stresin önemli ölçüde artış gösterdiği bir haftaydı. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P’nin Türkiye’nin kredi notunda yaptığı beklenmedik not indirimi ve aynı hafta açıklanan nisan ayı enflasyon rakamlarında gözlenen yükseliş Türk varlıkların hafta boyunca negatif ayrışma göstermesine neden olan kritik gelişmeler oldu. Bu olumsuzluklar, yakın dönemde 110 bine yakın seyreden BIST-100 endeksinin geçen hafta hızlı bir şekilde 100 bin civarlarına gerilemesine ve 4.03-4.04 TL civarında olan dolar/TL’nin 4.30 TL’li seviyelere hareketlenmesine yol açtı. Piyasadaki stresin kısa sürede hızlı bir şekilde artış göstermiş olması risk iştahını azaltarak halka arzlara yönelik hem yurtiçi hem de yurtdışı talep üzerinde olumsuz yönde baskı oluşturdu. Dolayısıyla, talep toplama süreci söz konusu tarihlerde yapılmakta olan Beymen ve DeFacto’nun halka arzlarını ileri tarihe ertelenmesinin temel nedenleri oldu.
Geçmiş dönemlerde de piyasa koşullarındaki değişim, gelen talep veya başka gerekçelerle halka arzların ertelenmesine/ iptal edilmesine neden olduğu görüldü. Beymen ve DeFacto açısından da önceden öngörülemeyen koşulların bir anlamda talihsizlik yarattığı söylenebilir. Bardağın dolu tarafına ise şirketlerin yaptığı açıklamalardan halka arzlardan tamamen vazgeçmedikleri, uygun piyasa koşullarında bu yöndeki isteklerinin sürdüğünün görülmesi not edilebilir.
İKİSİ DEVAM EDİYOR
Diğer taraftan, yukarıda bahsettiğimiz SPK Bülteni’nde halka arzına onay verilen diğer bir şirket olan Şok Marketler için talep toplamanın 8-9 Mayıs tarihlerinde 12.00-14.40 TL fiyat aralığında gerçekleştirilmesi, böylece toplam halka arz büyüklüğünün yaklaşık 2.6 milyar TL gibi yüksek bir seviyede olması beklenmekteydi. Ancak, piyasadaki olumsuz hava Şok Marketlerin halka arz sürecini de etkiledi. Şok Marketler için talep toplamanın son günü olan 9 Mayıs tarihinde, dolar/TL tarihi rekorunu 4.37 TL’li seviyelere taşırken, BIST-100 endeksi de 97.849,20 ile son bir yılın en düşük seviyesine geriledi.
Piyasadaki satış dalgasının halka arza yönelik talebi de negatif etkilemesi sonrasında halka arza aracılık eden kurumun Kamu Aydınlatma Platformu’na yaptığı açıklamayla Şok Marketler’in halka arzında fiyat aralığının 10.00-10.50 TL’ye indirildiği ve 9 Mayıs’ta sona ermesi beklenen talep toplama süresinin de 10-11 Mayıs’ı kapsayacak şekilde uzatıldığı duyuruldu. Ayrıca, şirkete halka arz ile birlikte toplam 2.6 milyar TL’lik sermaye girişinin tamamlanması için şirket paylarının Borsa İstanbul’da işlem görmeye başlamasından önce şirketin mevcut ortakları tarafından nihai halka arz fiyatından gerçekleştirilecek tahsisli sermaye artırımı ile sağlanacağı da ifade edildi. Bu yazının hazırlandığı sırada talep toplama süreci devam etmekte idi. Ayrıca, Penta Teknoloji’nin de 10-11 Mayıs tarihlerinde 9.50-11.40 TL fiyat aralığından yapılacak olan talep toplama süreci de henüz sona ermemişti. Ancak, son günlerde siyasi kanadın ekonomi yönetimiyle gerçekleştirdiği toplantıların, ABD-lran kaynaklı gerginliğe karşın, yurtiçi piyasalardaki stresin bir miktar azalmasını sağlamış olması sayesinde, bu halka arzlara yönelik talebin Beymen ve DeFacto’dakilere kıyasla bir miktar daha olumlu olması beklenebilir.
PİYASA DİNAMİKLERİ
Piyasalardaki oynaklığın ve stresin bu denli yüksek seyrettiği, diğer bir ifadeyle ekstra risk almaktansa “bekle-gör” stratejisinin ve/veya satış baskısının öne çıktığı bu tarz dönemlerde önemli büyüklüklerde halka arzların gerçekleştirilebilmesinin hiç kolay olmadığını söylemek lâzım. Piyasa koşullarından bağımsız olarak, önemli büyüklükteki halka arzların yakın tarihlerde, hatta aynı günlerde yapılması da yine talebi zayıflatma potansiyeline sahip bir diğer unsur. Zira bu şekilde yakın tarihli halka arzlar yatırımcıların önemli bölümünü tercih yapmaya iteceğinden, her bir şirkete yönelik olan talebin bölünmesine ya da talebin yalnızca bir iki şirkette toplanmasına neden olabilir.
İlk çeyrekte yapılan MLP Sağlık ve Enerjisa halka arzlarının da yakın tarihlerde gerçekleşmesi; MLP’deki halka arz fiyat aralığının aşağı revize edilmesine ve Enerjisa halka arzının alt fiyat sınırından gerçekleşmesine yol açan nedenler arasında gösterilebilir.
Yılın ilk çeyreğinde gerçekleştirilen önemli halka arzların ardından Beymen ve DeFacto halka arzlarının yetersiz talep nedeniyle ertelenmiş olması ile Şok Marketler halka arz fiyat aralığının aşağı revize edilmesi gibi gelişmelerin, halka arz furyasındaki olumlu havayı bir miktar gölgelediği düşünülebilir. Ancak, bu tarz durumlar piyasa dinamikleri içinde zaman zaman yaşanabilecek gelişmelerdir. Ayrıca, bu durumu hem yukarıda belirttiğimiz gibi öngörülemeyen koşulların tetiklemiş olması hem de şirketlerin halka arzdan tamamen vazgeçmeyerek bu yöndeki niyetlerini korumakta olmalarını belirtmeleri önemli.
Bunun yanı sıra, 2.6 milyar TL gibi oldukça yüksek bir halka arz büyüklüğünün hedeflendiği Şok Marketler ile yaklaşık 200 milyon TL civarında bir halka arz büyüklüğüne sahip olması beklenen Penta Teknoloji’nin talep toplaması bu yazının hazırlandığı esnada devam etmekteydi. Mevcut koşullarda bu şirketlerden birinin veya her ikisinin de halka arz sürecinin başarılı bir şekilde gerçekleştiğinin görülmesi oldukça olumlu bir gösterge olacaktır.
DERİNLİĞİ ARTIRACAK ADIMLAR
Hem halka arz büyüklüğü açısından görece daha düşük seviyede olan hem de halka arz yöntemi farklı (borsada satış) olan Kafein Yazılım ile Formet Çelik Kapı’yla ilgili süreçlere de değinelim. Kafein Yazılım’m Borsa Birincil Piyasada 4.45 TL sabit fiyattan satış işlemi, 10.05.2018 tarihinde gerçekleştirildi. Söz konusu halka arz büyüklüğü 31.2 milyon TL olarak gerçekleşti. Formet Çelik Kapı’nın toplam 7.518.000 adet payı 14-15 Mayıs tarihlerinde Borsa Birincil Piyasa’da “Sabit Fiyatla Talep Toplama ve Satış Yöntemi” ile 7.33 TL fiyattan satışa sunulacak. Yeterli talebin gelmesi durumunda bu halka arzın büyüklüğü 55.1 milyon TL seviyesinde olacak.
Son olarak, bir uyarı ve hatırlatmayla bitirelim. Yüksek miktarlı halka arzların yapılacağı dönemlerde, söz konusu halka arz fiyatlarının genellikle bir miktar iskontolu olması ve bu halka arzlardan pay alabilmek için diğer şirketlerdeki paylarda satış yapılması gibi durumlar nedeniyle özellikle kısa süreli olarak benzer şirketler üzerinde aşağı yönlü baskı görülebileceğini belirtelim. Bununla birlikte, gerek piyasa değeri gerekse de bilinirliği yüksek olan şirketlerin borsada işlem görmeye başlayacak olması orta-uzun vadede hem yatırımcı ilgi ve sayısının artmasına hem de borsadaki derinliğin artmasına katkı sağlayacağını da hatırlatalım.
EROL GÜRCAN
