Girişim Sermayesi Fonları Girişimci Arıyor

SON yılların tartışmasız en çok gelecek vaat eden yatırım aracı girişim sermayesi fonları oldu. Fikri olup parası olmayan girişimcisinden, bu fonlara yatırım yapan melek yatırımcısına ve BES fonlarına kadar her kesim için “kazan kazan” vaat eden bu fonlar nitelikli yatırımcılar içinse yüksek getiri potansiyeli taşıyor. Başka bir ifadeyle hem kaynak arayana, hem cebindeki parasına adres arayanlara hem de bu fon paylarını satın alarak bu gelire ortak olan nitelikli yatırımcılara kazandıran bir yapı…

Öncelikle şunu söyleyelim; gelişmiş batı ülkeleriyle karşılaştırıldığında Türkiye bu konuda daha emekleme aşamasını yaşıyor. Örneğin, bu sistemin yoğun olarak kullanıldığı ABD’de sadece girişim sermayesi fonlarına parkeden yatırım tutarı 150 milyar doları aşmış durumda.

YASA ÇIKALI ALTI YIL OLDU

Tabii bu konuda Türkiye’ye çok da haksızlık etmemek lazım. Çünkü bu çok yeni bir yatırım aracı. Ülkemizde girişim sermayesi yatırım fonlarının tarihine baktığımız zaman yasal altyapısının 2014 yılında çıkan tebliğ ile düzenlendiğini görüyoruz. Vergilendirilmesine ilişkin belirsizlikler ise 2017 Mart’ında çıkarılan tebliğ ile ortadan kaldırılabildi. Durum böyle olunca da fonların kuruluşu, içlerine girişimcilerin dahil edilmesi, melek yatırımcılarla iletişim kurulması gibi uzun ve zorlu süreçler yeni yeni ortaya çıkmaya başladı. Son birkaç yıldır portföy yönetim şirketleri bu konuda dikkat çekici adımlar atmaya başladı. Hemen belirtelim, bu fonları sadece portföy yönetim şirketleri veya girişim sermayesi portföy yönetim şirketleri kurabiliyor.

Bugün gelinen noktada, girişim sermayesi yatırım fonlarının kuruluş çalışmalarında ciddi hızlanma yaşanıyor. Halihazırda birçok portföy yönetim şirketi, kurduğu bir hatta birden fazla girişim ser mayesi fonu için yatırım yapacağı firma arıyor. Bu arada kendi kaynaklarının yanı sıra cebindeki paraya adres arayan melek yatırımcılarla görüşmelerini de sürdürüyor. Bu yüzden Türkiye’de de girişim ekosisteminin işlen ye başladığından bahsedebiliriz.

HANGİ FİRMALARI SEÇİYORLAR?

Girişimine kaynak arayanlar için öncelikle şunu söyleyelim; her girişim sermayesi yatırım fonu kendi standartlarım belirliyor ve öncelikle bu tür firmalara yatırım yapıyor. Yani bazı fonlar start-up’lara yatırımı tercih ederken, bazıları belli olgunluğa ulaşmış firmalara yöneliyor. Bunun dışında her fonun tercih ettiği sektörler de farklı. Burada küçük bir bilgi verelim; girişim sermayesi yatırım fonları ağırlıklı yeni nesil üretimleri tercih ediyor. Başta teknoloji olmak üzere yenilenebilir enerji, sağlık sektörü, finteeh’ler (finansal teknoloji) en gözde sektörler arasında yer alıyor. Bu firmaların ihracat potansiyelinin yüksek olması, inovatif ve yüksek büyüme potansiyelinin bulunması da olmazsa olmaz şartlardan. Şayet bir girişiminiz varsa ve kaynak arıyorsanız öncelikle hangi portföy yönetim şirketinin hangi alanlara yatırım yaptığım belirlemenizde fayda var.

MELEK YATIRIMCILAR ARANIYOR

Girişim sermayesi fonlarını yöneten portföy yönetim firmaları bugünlerde hem fonları için yatırım yapabilecekleri uygun şirket arıyor, hem de melek yatırımcı dediğimiz sermaye sahiplerine ulaşmaya çalışıyor. Bu melek yatırımcıların temel özellikleri ise, minimum 3-5 yılı göze alıp uzun vadeli yatırım yapabilmeleri ve yüksek risk taşıyabilmeleri.

Ülkemizde bireysel melek yatırımcıların yanı sıra BES şirketleri ve sigorta şirketleri gibi kurumsal yatırımcılar da mevcut. Bu melek yatırımcılar ve kurumsal yatırımcılar aslında girişim sermayesi yatırım fonlarının en önemli fon kaynakları. Hatta gelişmiş ülkelerde emeklilik fon şirketlerinin girişim sermayesi fonlarındaki payı yüzde 20’ler seviyesinde. Türkiye ise daha şimdilik bu seviyelere ulaşmaktan çok uzak ama potansiyeli iştah kabartıyor.

KİMLER SATIN ALABİLİR?

Girişim sermayesi fonları halka arz edildiğinde satışa çıkan fon paylarım sadece nitelikli yatırımcılar satın alabiliyor. SPK’nm tanımına göre nitelikli yatırımcı 1 milyon TL ve üzerinde tasarrufu bulunan kişilere deniyor. Ancak bu fonlardan mutlaka bu tutarda alım yapmanız gerekmiyor. Nitelikli yatırımcı olduğu tespit edilen bireysel veya kurumsal yatırımcılar dilerse 5-10 bin TL’lik fon payı bile satın alabiliyorlar. Bu alımları da ister iMKB’den, isterse TEF AS üzerinden gerçekleştirebiliyor.

Haberimizin başında da belirtiğimiz gibi 2017’de yapılan düzenleme ile girişim sermayesi yatırım fonlarına büyük vergisel avantajlar sağlandı. Özellikle kurumsal yatırımcıların kazançlarının kurumlar vergisinden muaf tutulması bu fonlara ilgiyi oldukça artırdı. Girişim sermayesi yatırım fonlarının portföy kazançlarının da vergiden muaf tutulması getirileri yukarı taşıdı.

îşte bu vergisel avantajın da etkisiyle çok sayıda melek yatırımcı rotasını çok sayıda ino-vatif girişimi portföyüne katan girişim sermayesi fonlarına çevirdi. Bugün bir yanda sadece Türkiye değil dünya pazarlarım fethedebilecek mucize girişimleri için kaynak arayan çok geniş bir kesim var, diğer yanda ise yüksek riski kabul eden uzun vadeli düşünen melek yatırımcılar. Girişim sermayesi yatırım fonları tam bu noktada söz konusu iki kesimi bir araya getirip yeni start-up ve girişimci başarı öyküleri yazmak için çalışıyor.

AK PORTFÖY
İKİNCİ FON YOLDA

Ak Portföy Genel Müdür Yardımcısı Göktürk Işıkpınar, dünyada giderek önemi artan girişim sermayesi fonlarının ülkemizin yeni kalkınma planında yer aldığını hatırlatıyor. Ak Portföy olarak SPK mevzuatına uygun ilk girişim sermayesi fonunu kurdukları bilgisini veren Işıkpınar, “Ak Portföy Girişim Sermayesi Yatırım Fonu, ihracata dönük, inovatif, yüksek büyüme potansiyeli olan, büyüyen KOBİ’lere doğrudan sermaye desteği sağlayarak ekonomi için kaynak oluştururken, aynı zamanda yatırım yapılan şirketlerin sermaye piyasaları ile tanışmasını sağlıyor ve bu şirketlerin kurumsallaşma süreçlerinin başlatılmasında etkin rol oynuyor” diyor.

Kurum ilk fonu kanalıyla beş firmaya yatırım yapmış durumda. Yeni yatırımcı almayan fon buna karşın yatırım yapacağı şirket arayışını ise sürdürüyor. Bu özelliği nedeniyle Ak Portföy Girişim Sermayesi Yatırım Fonu’nun aynı zamanda kurumsal yatırımcılar için de çok önemli bir uzun vadeli yatırım alternatifi olduğu vurgusunu yapan Işıkpınar, fonun portföyüne ilişkinse şu bilgiyi veriyor: “tik yatırımını Türkiye’nin yeni enerji politikalarının odağını oluşturan yenilenebilir enerji alanına yapan Ak Portföy Girişim Sermayesi Yatırım Fonu, bu şekilde ülke ekonomisine ve karbon salınımının azalmasına da destek veriyor. Sürdürülebilirlik önceliklerini merkezine alan, yenilikçi bir bakış açısıyla yatırım yapılan Günışığı Temiz Enerji, bu anlamda çevresel duyarlılığı ön planda tutuyor. Ak Portföy GSYF, eneıji kaynaklarının çeşitlendirilmesinin yanı sıra Türkiye sermaye piyasalarının derinleşmesine ve ülkemizin enerji ithalat faturasının azalmasına önemli bir katkı sağlıyor.”

Ak Portföy’ün, bundan sonraki yatırımlarının hedefi ise, ‘orta ve ileri aşamadaki, pozitif kâr üreten KOBİ’lere yatırım yapmak’. Fonun ana yatırım stratejisi hakkında da bilgi veren Işîkpınar, “Bu stratejiyi ‘saygın ortaklar ve iyi yönetim’ olarak çizdik. Bu hedef ve stratejiye bağlı olarak, büyüme potansiyeli, yüksek rekabet gücü olan ve Ak Portföy sinerjisi yaratabildiğimiz şirketlerle ilgileniyoruz. Bunun yanı sıra, nesnelerin interneti gibi yenilikleri ve ileri teknolojiyi ülkemizde üretmeyi hedefleyen şirketlere yönelik yatırımlarımız mevcut” diyor.

Ak Portföy’ün yeni yatırımcı kabul etmediği bir girişim sermayesi fonu bulunuyor. Kurum şimdi ikinci bir girişim sermayesi fonunu kurmak için çalışmalarını sürdürüyor. Bu fon için hem yatırım yapılacak şirket arıyor hem de yatırım yapacak kurumsal ve bireysel yatırımcılarla temas kuruyor. Bu fonun yakın zamanda hayata geçebilmesi için çalışan Ak Portföy, üçüncü bir girişim sermayesi fonu daha kurdu. Ancak bu fonun kuruluşu yapılmasına rağmen halihazırda yatırımcı girişi başlamadı.

UNLU PORTFÖY
FON İÇİN SPK YA BAŞVURDU

Ünlü Portföy girişim sermayesi fonu kurmak için Sermaye Piyasası Kurulu’na başvuruda bulundu. Bu konuda yasal başvurularını yaptıklarını söyleyen Ünlü Portföy Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve Genel Müdürü Altuğ Dayıoğlu, “Bir girişim sermayesi yatırım fonu kurma hedefimiz var. Bu konuda girişim sermayesi ekibimiz çalışmalarını sürdürüyor. Halihazırda fona dahil edeceğimiz şirketleri seçme aşamasındayız.

Fonda anlamlı bir büyüklük sağlamak istiyoruz. Ekonomiye de ciddi katkısı olacağını düşünüyorum. Tam büyüklüğü şu anda vermem çok zor” diyor.

Ünlü Portföy kurmayı planladığı girişim sermayesi fonu için herhangi bir sektör ayrımı yapmıyor. Her sektöre eşit mesafede olduklarını ifade eden Dayıoğlu, “Seçtiğimiz şirketlere ilgi olursa iyi bir rakam yakalayabileceğimizi umut ediyorum. Her sektöre açığız. Teknolojiye yatırım yapabiliriz ama bu ilk tercihimiz değil.

Biz biraz daha oturmuş şirketlerde, büyüme potansiyeli olan nakit akışını görebildiğimiz belli olgunluğa gelmiş şirketlerde yatırım planlıyoruz” diyor.

GLOBAL PORTFÖY
DÖRT FON İÇİN SPK’DAN İZİN ALDI

Global Portföy yakın vadede girişim sermayesi yatırım fonu ve gayrimenkul yatırım fonu kurma kararı aldı. Girişim sermayesi fonu konusunda çalışmaların son aşamalara geldiği bilgisini paylaşan Global Portföy Genel Müdürü Barış Subasar, “Şu an kurmuş olduğumuz dört girişim sermayesi fonumuz var. Bunlardan ikisi porttovyleri sağlık, biri denizcilik, biri ise teknoloji sektörü üzerine. Şu anda tüm izinler alınmış durumda. Bir tanesi hariç ihraç belgeleri de alınmış yani ihraç edilmeye hazır üç fonumuz var. Yatırımcı bulduğunda işlem görebilecek dürümdalar. Hem yatırımcı bulmamız, hem de girişimcilere sunacağımız ^yatırımlara karar vermemiz lazım” diyor. Şirket bugünlerde fona yatırım yapacağı şirketleri seçime aşamasında. Subasar, bu konuda hayli yol alan firmanın şirket seçim sürecine ilişkin şu bilgiyi veriyor:

“Denizcilik sektörü üzerine olan fonumuz kimyasal tanker taşımacılığı alanında bir yatırım yapacak. Bir tanker satın almayı planlıyoruz. Yani bu fon sadece kimyasal tankerler üzerine bir fon olacak. Onun dışında sağlık üzerine kurduğumuz bir diğer fonumuzda ise engelli ve yaşlı bakım evi işletmeciliği planlıyoruz. Türkiye’nin en çok ihtiyacı olan şeylerden biri olduğunu gördük ve bu alanı seçtik. Bu alanda devlet teşvikleri de mevcut. Biz burada start-up’larla değil biraz daha ileri aşama firmalarla ilgileniyoruz. Ama start-up’lar da gündemimize geldi. Çünkü birçok şirket ve yatırımcı bize geliyor ve ‘Bir fikrim var, bir girişim sermayesi fonu kurabilir miyiz” diyor ama konjonktür şu anda onlara uygun değil.”

Global Portföy’ün bu konudaki hedefi ise yılsonu gelmeden en azından bir tane girişim sermayesi- fonunu aktifleştirmek. Özellikle teknoloji üzerine olan girişim sermayesi fonunda sona çok yaklaştıklarını hatta bu ay içinde hayata geçebileceğini söyleyen Subasar, “Bu tek bir müşterimize ait bir girişim sermayesi fonu. Ama 2-3 yıl sonra diğer yatırımcılara da açabileceğimiz bir fon” diyor. SPK’dan izin alman fonlar için şu anda hem fonun içine katacakları girişim şirketleri hem de bu fonlara yatırım yapacak yatırımcılarla görüştükleri bilgisini de veren Subasar, girişim sermaye fonlarına ilişkin şunları söylüyor:

“Girişim sermayesi fonları şu anda piyasada sadece birkaç tane. Yatırımcılar henüz ne olduğunu tam anlamış değiller. Anlatsanız bile henüz bir girişim sermayesi fonu satın alıp oradan kazanç elde eden yok. Öyle bir örnek olmadığı için insanlar çekingen yaklaşıyor. Ama önümüzdeki seneden itibaren girişim sermayesi fonlarının getirilerinin öne çıkacağını düşünüyorum. Tablo böyle olunca buraya yatırımcı akacak diye düşünüyorum.”

Girişim sermayesi fonlarının diğer fonlardan farklı işleyişi ve yatırımcılara getirdiği çok sayıda kuralı var. Yatırımcıların bunu göze alması gerektiğine vurgu yapan Subasar, fonların kurallarını şöyle özetliyor:

“Girişim sermayesi fonuna diğer fonlar gibi her an giremiyorsunuz. Mesela fonlarımızdaki tercihimiz yılda dört defa yani üç ayda bir katılım imkanı sunan fon kurmak. Piyasada yılda iki defa hatta bir defa giriş izni veren fonlar bile var. Yine piyasada fondan sonuna kadar çıkamazsın maddesi işliyor. Yani 5, 7 ve 8 yıllık yatırım yapıyorsunuz ve fon yönetimi size çıkış hakkı vermiyor. Sekiz yıl bu fonda kalacaksın diyor. Kurulan girişim sermayesi fonları genellikle vadesinden önce çıkışa izin vermiyor. Alt limit yok ama nitelikli yatırımcı şartı var. Nitelikli yatırımcı statüsü yoksa hiçbir şekilde girişim sermayesi fonu satın alınamıyor. Fona dahil olmak isteyen yatırımcının nitelikli yatırımcı olduğu tespit edilirse 10 bin TL’lik bile alım yapılabiliyor. Aslında güzel olan da bu; çünkü büyük bir şirkete ortak olduğumuz zaman cebinde 50 bin, 100 bin TL’si olan bir kişi de o işe girişim sermayesi adı altında ve SPK’nın güvencesi altında ortak olabiliyor. Bu büyük bir fırsat…”