Gelir getirici orman yetiştirmek

Orman Genel Müdürlüğü, 12 ilde toplam 172 hektar büyüklüğündeki 25 özel ağaçlandırma sahasını ilana çıkardı. 25 Ağustos’a kadar başvuruların alınacağı sahalar, gelir getirici orman yetiştirmek üzere 49 yıllığına bedelsiz tahsis edilecek. Özel ağaçlandırmaya hibe desteği de verilecek.

Özel Ormana Arazi Bedava

ORMAN Genel Müdürlüğü, 12 ilde 25 farklı sahada özel ağaçlandırma alanları için ilana çıktı. Ülke genelinde toplamda 171.91 hektar büyüklüğündeki sahalar, gelir getirici ve asli orman ağacı türlerinde orman yetiştirilmek üzere 49 yıllığına bedelsiz tahsis edilecek. İlana çıkılan sahalar için 25 Ağustos’a kadar gerçek ve tüzel kişiler müracaat edilebilecek.

Başvurular, müracaat süresi içerisinde ilan edilen sahanın işletme müdürlüğüne yapılacak. İlana çıkarılan sahalar ilgili orman işletme müdürlüklerince kura çekilerek tahsis edilecek. Söz konusu sahalarda orman köylülerinin ceviz, badem, zeytin gibi gelir getirici türlerle 3 hektara kadar yapacağı özel ağaçlandırmalarda yüzde 65 hibe desteği verilecek. Gerçek ve tüzel kişilerin özel ağaçlandırma çalışmalarında hibe tutarı yüzde 25 olacak. Hibe desteğinde üst limit 100 bin TL’yle sınırlı tutulacak.

ORTALAMA BÜYÜKLÜK 7 HEKTAR

Orman Genel Müdürlüğü Ağaçlandırma Dairesi Başkanı İbrahim Yüzer, 2017 yılında ilan edilen özel ağaçlandırma sahaları hakkında Para Dergisi’ne açıklamalarda bulundu. 9 Orman Bölge Müdürlüğü’nün sorumluluk alanındaki 12 ilde saha tespitleri yapıldığını belirten Yüzer, toplam büyüklüğü 171.91 hektar olan 25 adet farklı sahanın belirlendiğini kaydetti. İlana çıkılan sahaların ortalama büyüklüklerinin 7 hektar olduğunu ifade eden Yüzer, başvuruların 26 Temmuz-24 Ağustos tarihleri arasında yapılacağını bildirdi.

BİRDEN FAZLA BAŞVURU

Orman Genel Müdürlüğü’nün bu yıl ilana çıkardığı bozuk orman alanları Adana, Osmaniye, Antalya, Balıkesir, Denizli, Erzincan, İzmir, Kahramanmaraş, Sivas, Yozgat, Gümüşhane ve Trabzon illerinde bulunuyor. Kura çekimi sonrasında bedelsiz ve 49 yıllığına tahsis edilecek bu sahalara, bozuk orman arazisinin bulunduğu yerde yaşayan orman köylülerinin yanı sıra, gerçek ve tüzel kişiler de müracaat edebilecek. İlan edilen birden fazla saha için müracaat edilebilecek. îlan edilen sahalara başvuru ücreti, sahanın büyüklüğüne göre 600 TL ile 3 bin TL arasında değişecek. Özel ağaçlandırmaya konu edilen sahaları yerinde görmek isteyenlere ilgili orman idaresince gerekli yardım ve destek verilecek. İşletme müdürlüğünce kura çekilişinin yeri, tarihi ve saati, yatırılması gerekli olan başvuru bedeli ile başvuru bedelinin yatırılacağı tarih ve saat müracaatçılara yazılı olarak bildirilecek. Kura, komisyon tarafından katılımcıların huzurunda yapılacak. Kura sonucu ilk çekilen müracaatçıdan başlamak üzere ilk üç kişinin yer aldığı hak sahipliği sıralama tutanağı düzenlenecek. İlk sırada yer alan kişi olarak hak sahibi olarak belirlenecek. Başvuru bedelleri daha sonra iade edilecek.

90 GÜN SÜRE

Özel ağaçlandırma sahalarında saha izin raporunun onayından sonra saha ile ilgili olarak özel ağaçlandırma uygulama projesi müracaatçı tarafından 90 gün içerisinde serbest ormancılık bürolarına yaptırılacak. Ardından uygulama projeleri idareye teslim edilecek. Uygulama projelerinde eksiklik olması halinde bu süre 30 gün uzatılacak. İşletme tarafından onaylanan uygulama projeleri genel müdürlüğe gönderilecek.

BAŞBAKANLIK İZNİ

Hak sahibi tespit edilen müracaat sahalarının izin raporu tanzim edildikten sonra uygun görüş alınmak üzere Başbakanlığa gönderilecek. Başbakanlıktan izin alınmasının ardından iş ve işlemlere devam edilecek. Saha izninden sonra 60 gün içinde taahhüt senedi idareye teslim edilecek. 15 gün içinde de yer teslimi yapılacak. Devlet ormanlarında gerçek kişilere yapılan saha izni, toplamda 50 hektarı geçemiyor ve devlet ormanlarından 50 hektar ve üstü saha izni verilmiş gerçek kişilere bu sahaları devretmiş olsalar dahi yeniden özel ağaçlandırma, özel erozyon kontrolü ve özel imar-ihya amacıyla saha izni verilmiyor. Bir ilan döneminde tüzel kişilere ise en fazla 300 hektar saha tahsisi yapılabiliyor.

HİBE DESTEĞİ DE VAR

Özel ağaçlandırmada bu yıl itibarıyla teşvik sistemi değiştirilerek hibe uygulamasına geçildi. 11 Ocak 2017’de Resmi Gaze-te’de yayımlanarak yürürlüğe giren yönetmeliğe göre orman köyü nüfusuna kayıtlı olan ve o köyde ikamet eden gerçek kişilere onaylı uygulama projesine göre bozuk orman alanlarında, orman içi açıklıklarda, Hazine arazilerinde, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan arazilerde ve sahipli arazilerde odun dışı orman ürünü veren ağaç ve ağaççık türleri ile 3 hektara kadar yapacakları özel ağaçlandırma ve özel imar-ih-ya çalışmaları için bir defaya mahsus olmak üzere hibeye esas yatırım giderlerinin yüzde 65’i kadar hibe verilebiliyor. Burada en fazla verebilecek hibe destek miktan 100 bin TL olacak. Diğer gerçek ve tüzel kişilere onaylı uygulama projesine göre bozuk orman alanlarında, orman içi açıklıklarda, hazine arazilerinde, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan arazilerde ve sahipli arazilerde asli tür veya odun dışı orman ürünü veren ağaç ve ağaççık türleri ile yapacakları özel ağaçlandırma, özel imar-ihya ve özel orman fidanlık çalışmalarında verilecek hibe desteği, hibeye esas yatırım giderlerinin yüzde 25’i kadar ve en fazla 100 bin TL olabilecek. Diğer gerçek ve tüzel kişilerin yapacakları özel ağaçlandırma özel imar-ihya ve özel orman fidanlığı çalışmalarında her bir proje için yüzde 25 hibe verilebiliyor.

ÖDEMELER DİKİMDEN SONRA

Özel ağaçlandırmada hibe ödemeleri, ağaçlandırma çalışmaları tamamlandıktan sonra yapılmaya başlanacak. Hibeye esas yatırım giderleri arasında ihata, canlandırma kesimi, arazi hazırlığı, dikim veya ekim (işçilik dahil), fidan bedeli, damlama sulama tesis bedeli, 3 yıllık bakım ve proje yapım bedeli yer alacak. Giderler genel müdürlük birim fiyatlarına göre hesaplanacak, toplam tutar hibeye esas yatırım giderleri olarak kabul edilecek. Projenin başarısızlığı ve iptali durumunda verilen hibe geri tahsil edilmeyecek.

46 PROJEYE HİBE TAHSİSİ

Orman köylüsüne yüzde 65, diğer gerçek ve tüzel kişilere ise yüzde 25 hibe uygulaması getiren 11 Ocak 2017 tarihli yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden bu yana orman köylüsüne 10 adet proje karşılığı 209 dekar alanda 151 bin TL tahsis edilip, 17 bin TL’si ödendi. Diğer gerçek ve tüzel kişilere 28 adet proje karşılığı bin 71 dekar alanda 310 bin TL hibe tahsisi yapıldı ve bu miktarın 64 bin TL’si ödendi.

Ayrıca orman köylüsünün 1 proje karşılığı 24 dekar alanda 32 bin TL’lik, diğer gerçek ve tüzel kişilerden 7 proje karşılığı 563 dekar alanda 234 bin TL’lik hibe talebi Orman Genel Müdürlüğü tarafından tahsis aşamasında bulunuyor. Böylece hibe uygulamasının yürürlüğe girmesinden bu yana, toplam 46 adet projede bin 867 dekar alanda 727 bin TL hibe tahsisi yapılmış olacak.

ÖZEL AĞAÇLANDIRMA

Bugüne kadar devam eden 5 bin 832 özel ağaçlandırma projesi ile toplam 96 bin 521 hektar sahada özel ağaçlandırma, 139 proje ile 209 hektar sahada özel orman fidanlığı çalışmaları yapıldı. Orman Genel Müdürlüğü’nün verilerine özel ağaçlandırma projelerinin 5 bin 232’si gerçek ve tüzel kişilere, 600’ü köy tüzel kişiliğine ait.

Özel ağaçlandırmaların yüzde 69’u (66 bin 721 hektar) orman arazilerinde, yüzde 21’i (20 bin 272 hektar) hazine arazilerinde, yüzde 10’u (9 bin 521 hektarı) tapulu arazilerde gerçekleştirildi.

İLAN EDİLEN SAHALAR AZALDI

Orman Genel Müdürlüğü Ağaçlandırma Daire Başkam İbrahim Yüzer, 2013 yılından itibaren özel ağaçlandırmalarda kura sistemine geçilmesi ve orman köylüleri için idaresince gelir getirici tür ağaçlandırma çalışmalarının yapılmaya başlanmasından sonra ormanlık alanlarda ilana konu edilen özel ağaçlandırmaların azaldığını söyledi. 2013 yılında 592 proje ile 9 bin 996 hektar alanda özel ağaçlandırma ilanlarına çıkılırken, 2016 yılında proje sayısı 44, özel ağaçlandırma alanı 345 hektar olduğuna dikkat çeken Yüzer, “2017 yılında ise 25 sahada toplam 171.91 hektarlık alanda ilana çıkıldı. Orman köylülerinden ve diğer gerçek tüzel kişilerden bu sahalara ilgi var. O nedenle sıfırlamayı istemiyoruz. Diğer taraftan da orman teşkilatı olarak 5.000 Köye 5.000 Gelir Getirici Orman Projesi’ ile atıl durumdaki bozuk orman alanlarım, orman köylüsüne gelir kapısı yapıyoruz. 2015 yılında Orman ve Su işleri Bakanlığı tarafından uygulamaya geçirilen projeyle orman teşkilatı olarak, devletin hüküm ve tasarrufu altında olan bozuk orman alanlarında ağaçlandırma yaparak, gelirinden vatandaşın yararlanmasını hedefliyoruz. Bunun için 5 bin köyde, ceviz badem, fıstık çamı, ahlat, iğde gibi ağaçlan dikiyoruz” diye konuştu. 5.000 Köye 5.000 Gelir Getirici Orman Projesi çerçevesinde bugüne kadar 2 bin 300 civarında orman köyünde çalışma yaptıklarını açıklayan Yüzer, bu yılso-nunda 3 bin köyde çalışmaların tamamlanacağım ifade etti. 2019 yılı sonunda ise 5 bin köye ulaşacaklarım dile getiren Yüzer, “Dikilen fidanların 2-3 yıl bakımım yapıp, ardından sembolik bir ücret olan tarife bedeli karşılığında, vatandaşlara eşit paylarla devrediyoruz” dedi.

DENETİMLER YAPILIYOR

Bir taraftan özel ağaçlandırmaya saha verirken diğer taraftan da özel ağaçlandırmayı denetlediklerinin altını çizen Yüzer, bugüne kadar yaklaşık 160 bin hektarlık alanda özel ağaçlandırmaya destek verilmesi kararı alındığını belirtti.

Bu zamana kadar yaklaşık 70 bin hektar alanda projelerin iptal edildiğini belirten Yüzer, bunların bir bölümünün gerçek ve tüzel kişilerin kendi istekleri ile yaptıkları iptaller olduğunu dile getirdi. Yüzer, şu anda 96 bin 515 hektarda projelerin fiili yürüdüğünü belirtti.

SAHİPLİ ARAZİLERE DE HİBE

Orman, hazine ve sahipli arazilerde özel ağaçlandırma yapılabiliyor. Özel ağaçlandırma çalışmalarında orman alanları ücretsiz tahsis edilirken, hazine arazilerinin tahsisi köy tüzel kişilikleri ile kamu kurum ve kuruluşlarına ücretsiz, diğer gerçek ve tüzel kişilere ise düşük ücretle kiralanıyor. Sahipli arazilerde özel ağaçlandırma müracaatçısına ait tapu belgesi ve çapı gerekiyor. Sahayı kiralamışsa, kira sözleşmesi aranıyor. Saha tahsisi Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nce gerçekleştiriliyor. Sahipli arazilerde ise tapu ve çaplı tasarruf belgesi ile orman idaresine müracaat ediliyor. Orman ve hazine arazilerinde tüzel kişilere her bir proje için en fazla 3 bin dekar, orman alanlarında gerçek kişilere yapılan saha tahsisi miktarı toplamda 500 dekarı geçemiyor. Orman köylüsünün, orman köyü nüfusuna kayıtlı olduğu yerde bulunan tapulu arazisine özel ağaçlandırma projesinin onaylanması halinde bir seferlik olmak üzere 3 hektara kadar yüzde 65 hibe desteği veriliyor. Gerçek ve tüzel kişilere de en fazla 100 bin TL’ye kadar yaptığı yatırım harcamalarının yüzde 25’i kadar hibe desteği sağlanıyor. Hazine ve sahipli arazilerde; hibe tahsis edilen özel orman fidanlıklarında üretilecek fidanların yüzde 50’sinin orman ağaç ve ağaççığı fidanı, yüzde 50’sinin odun dışı ormanı ürünü veren türler ve süs bitkisi olması zorunlu olacak.

Verilen toplam destek 164.3 milyon TL

Özel ağaçlandırma çalışmalarında öne çıkan iller; İzmir, Balıkesir, Mersin, Edirne ve Bursa oldu. Orman Genel Müdürlüğü verilerine göre özel ağaçlandırma çalışmalarında bugüne kadar 119.6 milyon TL hibe ve kredi desteği sağlandı. Bunun 97 milyon 662 bin TL’si gerçek ve tüzel kişilere, 22 bin TL’si köy tüzel kişiliğine kullandırıldı. Yürüyen projelerle birlikte tahsis edilen destek miktarı toplamda 164.3 milyon TL’ye ulaştı.

Prof. Dr. İbrahim USLU / Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi- Defne Tanıtım Der. Başkanı
Karadeniz’de defneye ağırlık verilmeli

Orman alanını ve yöre halkının gelir kaynağını artırmak amacıyla özel ağaçlandırma çalışmaları yapılması çok önemli. 5.000 Köye 5.000 Gelir Getirici Orman Projesi ile de atıl durumdaki bozuk orman alanları orman köylüsüne gelir kapısı oluyor.

Bence bu kadar güzel bir projede, en iyi gelir getiren ağaçlandırmalar yapılmalı. Bu noktada ağaç seçimi çok önemli. Defnenin hem tohumundan hem de yapraklarından faydalanıyoruz.

Bugün gelir getirici ağaçlandırmada defne ilk sırada yer almalı. Türkiye’nin her bölgesinde defne yetişebiliyor. Özellikle Karadeniz Bölgesi en iyi defne ağaçlarının geliştiği bölge. Örneğin Kastamonu bölgesinde defne ağaçları güzel ve iri bir şekilde yapraklanıyor, aynı şekilde tohumları da öyle. Defne yaprağının kilosu yurtdışında 700 TL’ye ulaşıyor.

Türkiye’de büyük marketlere gidip, baharat markalarına baktığınızda defnenin kilosu 500 TL’ye geliyor. Defne altın değerinde. Karadeniz Bölgesi’nde defneye ağırlık verilmesi köylüyü zengin eder.

Özel orman fakiriyiz

Özel ağaçlandırma, bozuk orman alanları, hazine arazileri ve sahipli arazilerde gerçek ve tüzel kişilerce bakanlıkça onaylanan proje doğrultusunda orman ve hazine arazileri ile tapulu arazilerde yapılan ağaçlandırmalara deniliyor. Özel ağaçlandırma, orman alanlarını artırmak, özel ormancılığı teşvik etmek, özel sektör kaynaklarından yararlanmak, yöre halkının gelir kaynağını artırmak, tarıma uygun olmayan ancak tarım yapılan alanlarında da ağaçlandırılmasını sağlamak amacıyla yapılıyor. Sadece odun üretimi amacıyla 1984’te başlanılan özel ağaçlandırma çalışmalarına 1998’den itibaren meyve yaprağından faydalanılan ceviz, badem, antepfıstığı, defne, harnup, kestane vb. türler de konu edildi. Dünya genelinde orman varlığının yüzde 13’ünü özel ormanlar oluştururken, Avrupa genelinde bu oran yüzde 61’e çıkıyor. Orman Genel Müdürlüğü verilerine göre Türkiye’de ise özel ormanlar yüzde 0.1 düzeyinde.

Prof. Dr. Yaşar AKÇA / Gaziosmanpaşa Üniversitesi Bahçe Bitkileri Böl. Öğr. Ü.
Ağaçlandırma çalışmaları artırılmalı

Orman ve Su İşleri Bakanlığı, önceki projelerinde özel ağaçlandırma için çok geniş alanları ilana çıkarıyordu. Gerçekten güzel projeler yapıldı. Genellikle iş adamları, arazilere ücret ödemediği için çok dikkatli davranmadan tahsisi aldılar. O arazileri düzeltmek, üretime ve dikime uygun hale getirmek için çok para harcandı. Maliyetlerin yüksek olduğu görüldü. Orman ve Su İşleri Bakanlığı da ‘sahaların alanını genişletmektense, az, öz ve düzgün yapalım’ dedi. Ağaçlandırmaya esas alanları, daha sıkı ve dikkatli incelemeye başladı. İlana çıkarılan sahaların sayısı böylece azaldı. Ülke kaynakları daha efektif değerlendirilmeye başlandı. Orman köylülerinin ekonomik faaliyetlerini çeşitlendirmek için geliştirilen 5.000 Köyle 5.500 Gelir Getirici Orman Projesi gündeme geldi.

Diyelim ‘A’ köyünde, 20 hektar alanın tüm hazırlıklarını devlet yaptı. Fidanlarını kendisi yetiştirdi. Dikerken, köylüyü çalıştırıp işçiliklerini ödedi. Dikilen ormanların 2 yıl bakım masraflarını üstlendi. Ardından o köyde 10 aile varsa onlara dağıttı. Bu çok tuttu, vatandaştan müthiş bir talep var. Orman köylüsünün geliri çok düşük. Bu projelerin sayısını Türkiye genelinde artırmak lazım. Bu noktada orman köylüsü eğitilmeli, bilgi ve becerileri geliştirilmeli.

Badem ve cevize büyük ilgi

Özel ağaçlandırmalarda, odunundan faydalanılan türlerden; çam, sedir, meşe, kayın, kavak, söğüt, çınar, kızılağaç, meyvesinden faydalanılan türlerden ise ceviz, badem başta olmak üzere, zeytin, harnup, fıstıkçamı, antepfıstığı, kestane ve defneye daha fazla talep oluyor. Bu türlerin altında da tıbbı, aromatik, yumrulu ve soğanlı bitkiler geliyor. Özel ağaçlandırmalarda asli orman türlerinin yüzde 53’ünü asli orman ağacı türleri, yüzde 47’sini ise meyveli türler oluşturuyor.

Meyveli tür özel ağaçlandırmaların ise yüzde 46’sını badem, yüzde 29’unu ceviz, yüzde 6’sını harnup, yüzde 4’ünü antepfıstığı oluşturuyor.

Hülya Genç Sertkaya