Gazlı İçecek ve Enerji İçeceği Sektörüde Koronavirüsten Nasibini Aldı

ÇİN’DE ortaya çıkan ve dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını ticaret-hayatını derinden etkilemeye başladı. Türkiye ile Çin 2019’da yaklaşık 21 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşırken, Türkiye’nin Çin’den yaptığı ithalat aynı dönemde 18.4 milyar dolar, Türkiye’nin Çin’e ihracatı ise aynı yıl 2.6 milyar dolar oldu. Ancak koronavirüs sebebiyle ticaretin bu yıl ciddi bir yara alması bekleniyor. Çünkü Çin’de üretim tesislerinin durmuş olmasının yanı sıra Çin’den gelen ürünlere karşı yaşanan korku sebebiyle birçok ülkenin bazı ürünlerde alımlarını azalttığı ya da durdurduğu görülüyor, özellikle gıda ve içecek sektörü bundan ciddi oranda etkilenmiş durumda. Öyle ki dünya devi firmalar bile Çin’den hammadde alımmı durdurmuş vaziyetteler. Özellikle gazlı içeceklerde kullanılan sitrik asit ve tatlandırıcı gibi maddelerin bir kısmının Çin’de salgının olduğu Hubei eyaletinde üretiliyor ve dünyaya satılıyor olması bu alanda soru işaretlerine yol açıyor. Haber için görüş istediğimiz gazlı içecek devleri bu konuda açıklama yapmaktan kaçındılar. Öte yandan, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın geçen haftalarda listesini yayınladığı tağşişli üretim yapan firmalardan bazılarının enerji içeceği üreticisi olması, bunların kullandıkları maddelerin merdiven altı olduğu yönündeki söylentileri de artırdı.

57 MİLYON NÜFUSU VAR

Pekin Ticaret Müşavirliğinden edindiğimiz bilgilere göre ise 57 milyon nüfusa sahip olan Hubei Eyaleti, Çin’in en kalabalık sekizinci eyaleti olarak biliniyor. Eyaletin, gayrisafi bölgesel hasılası 2018 yılında 589 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. 2018 yılında Hubei, yüzde 7.8 oranında büyümüş. Çin’in aynı yıl büyüme oranının yüzde 6.6 olduğunu belirtmek gerekiyor. Kişi başı bölgesel geliri 66.616 RMB (Çin’in resmi para birimi) olan eyalet, bu rakamla 64.644 RMB tutarındaki Çin ortalamasının da üzerinde bulunuyor.

Eyalet, son dönemde Çin’in önemli sanayi üretim üslerinden biri haline gelmiş durumda. Başlıca endüstrileri arasında metalürji (metal bilimi), otomotiv sanayi, kimya sanayi, inşaat malzemeleri, gıda sektörü, makine, tekstil, elektronik ve gemi yapımı yer almakta. Enerji içeceği sektörü de bunlara dahil. Bu noktada, koronavirüs salgınında yukarıda yer alan sektörlerin genelinin etkilendiğini ve zamanla daha çok etkileneceğini belirtmek gerekiyor. Türkiye çok ciddi oranda gıda katkı mad-desini Çin’den ithal ediyor. Bu mad delerde özellikle sitrik asitin tamamına yakını Çin’den geliyor.

Sitrik asit gazlı içecek ve enerji içeceği üretiminde vazgeçilmez bir hammadde. Şimdilerde sitrik asit ithalatı durmuş vaziyette. Üretici firmalar tedarik için Almanya’ya yönelmiş durumda. Tabi bu durum hızlı tedarik olarak piyasada çok ciddi bir boşluk oluşturdu. Diğer yandan fiyat olarak da Avrupa ürünleri Çin’in neredeyse bir hatta bir kaç misli üzerinde. Bu da önümüzdeki süreçte asitli içecek sektöründe ciddi fiyat artışlarım beraberinde getirebilir. Ancak piyasadan aldığımız bilgiler üretici firmaların şimdilik birinci önceleğinin sitrik asit ve taurin gibi maddeleri biran önce temin ederek üretimi devam ettirmek olduğunu gösteriyor. O kadar ki bu dönemin bir süre daha devam etmesi halinde bazı üreticilerin üretime ara verebileceğini konuşuluyor.

“İTHAL ÜRÜNLERE TALEP ARTACAK”

Aroma Yönetim Kurulu Başkan Vekili Mahmut Atom Duruk, meyve sularında tamamını kendilerinin ürettiğinin altını çiziyor. Duruk; “Enerji içecekleri ve diğer gazlı içecekler hakkında pek yorum yapmam doğru olmaz. Meyve suyu sanayisinin yüzde 99 hammaddesi yerli. Bu açıdan meyve suyunda bir risk bu- lunmuyor” diye anlatıyor. Duruk’a göre, koronavirüs salgını sektörü pozitif yönde etkilerken, aynı şey dünya ekonomisi içinse geçerli değil. Duruk Çin’e seyahat etmenin sıkıntılı bir hal yaratacağını belirtti.

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın açıkladığı tağşişli enerji içecekleri listesi

Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı

Enerji içeceklerinde kullanılan maddeler

Enerji içecekleri, bünyelerinde yüzde 0.3’e kadar etil alkol bulunmasına izin verilen, alkolsüz içecekler gurubunda değerlendirilen, kafein içerikleri yanı sıra taurin, inositol, glukoronolakton, carnitine, creatine gibi uyarıcı maddeleri belli limitler dâhilinde bünyelerinde bulunduran içecekler olarak tanımlanıyor. İsimleri enerji içeceği olmasına rağmen, gerçekte enerji sağlamayan ancak tüketiciyi uyararak kendini enerjik hissetmesine yol açan ürün grubunda olarak kabul ediliyorlar. İçeriklerinde şu maddeler bulunuyor:

■ Kafein: Farklı markalı içeceklerde 340 mİ içecek için 80-150 mg arasında.

■ Guarana: Güney Amerika’da yetişen bir bitkiden elde edilen bir tür kafein.

■ Taurin: Basit bir aminoasittir ve bazı içeceklerdeki oranı 500 mg’lık kadeh kırmızı şaraptaki orana eşdeğerdir. 340 mİ içeceklerde 1200 mg taurin bulunur.

■ Glukoronolakton: 340 ml bir içecekte 800 mg bulunur.

■ İnositol: 340 mİ bir içecekte 80 mg bulunur.

■ Carnitine/Creatine: Amino asitler Hayvan kökenli olabilir.

■ Etil alkol: Çeşitli aroma ve boya maddeleri ile birlikte bulunur. Gıda kodeksleri yüzde 0.3’e kadar etil alkol bulunmasına izin verir.

Prof. Dr. Muhammed Emin AKKOYUNLU / Medipol Mega Üniversite Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı
“Hijyen şartlarında bulaşma beklenemez”

Burada değinilmesi gereken ilk başta bu virüslerin zarflı virüsler olduğudur. Zarf dediğimiz hassas bir tabaka var. Bu zarf bozulduğu zaman virüsün tutulması da engelleniyor. Bu nedenle bunlar diğer virüslere göre biraz daha narindir. Koronavirüs solunum yoluyla bulaşıyor. Bu nedenle bir şekilde öksürüldüğü zaman ve nefes havaya çıkartıldığı zaman buradaki virüsler havada asılı kalıyor. Belirli bir süre ondan sonra diğer insanlar tarafından nefes alınması ile beraber mukoza dediğimiz ağız ve buruna değerek oradan insan vücuduna alınıyor. Bu havada kalma süresi kuru bir ortamda ortalama olarak dört saat civarındadır.

Hjjyenik olarak üretilmiş gıda ürünlerinde ve h[jyenik olarak üretilmiş diğer malzemelerde genel itibariyle bulaşma görülmesi mümkün olmayabilir. Hjjyen kurallarına uyulmuşsa burada dış kılıfın bulaşması söz konusu olabilir. Genel itibariyle transport süresi ortalama olarak dokuz günden uzun olacağı için bulaşma olmaz diyoruz. Dünya Sağlık Örgütü’de bunu böyle kabul ediyor. Fakat yine bahsettiğimiz gibi nem gibi, ısı değişimleri gibi eğer ortam ısısı, nemi bir şekilde virüsün yaşamasına uygun bir süre ise burada tahmin edilemez.

Çünkü virüs yeni bir virüs, ne kadar yaşayabileceği bu tür ortamlarda belli değil. Dezenfeksiyon işlemlerini zaten Çin devletinde de görmüşsünüzdür. Buhar püskürme yöntemleri kullanıyorlar. Dezenfeksiyon işlenen yüzeyde yapmaya başladılar. Belki de Çin’den gelecek olan ürünlerde bir işlem uygulanması en azından dışı kılıflarında bulaşık varsa engellemesine fayda verebilir. Bunun dışında eğer steril, hijyen şartlarında üretim varsa genelde içerisinde herhangi bir bulaşma beklemiyoruz.

Tuğba BAYBURTOĞLU / Gıda Mühendisi
“Yüzde 100 Türk malı olan ürünleri tavsiye ediyoruz”

Organik sektöründe Çin’den çok fazla ithalat yapılmaz. Katkı malzemesi de kullanılmaz. İçeceklerde de yüzde 100 Türkiye’de üretilen meyve suları kullanılırsa, Çin’den bir şey gelmesine de gerek kalmaz. Çin’den gelen katkı maddeleri var ama çok büyük miktarda rafine gıdalar da kullanıyorlar. Sağlıklı beslenmek isteyenlerin zaten uzak durduğu ürünler bunlar. Aşırı işlenmiş ve evde yapılmıyor. Organik sertifikalı yüzde 100 Türk malı olan ürünleri, sürdürülebilir bir gelecek için sürekli tavsiye ediyoruz.

Bekir GÜLDÜOĞLU / Gülsan Gıda Yönetim Kurulu Başkan Vekili
“Biz tercih ediliyoruz”

Çin, birçok sektörde olduğu gibi gıda sektöründe de önemli bir hammadde sağlayıcısı. Sitrik asit, askorbik asit [C vitamini), kimyasal koruyucular, antioksidantlar gibi malzemelerin üretiminin yarısından fazlasını Çin sağlıyor. Bizim gibi birçok ülke Çin’den ithalatı durdurdu ve dünyanın diğer coğrafyasındaki üreticilere yöneldi. Bu da fiyatların astronomik düzeylerde yükselmesine neden oldu.

Meysu olarak bazı hammaddeleri Çin menşeili kullanıyoruz. Fakat aldığımız hammadde bedelinden katlarca fazlasını Çin’e ihraç ediyoruz. Bu açıdan baktığımızda koronavirüsü bizi hammaddeden dolayı değil de, satış noktasında etkiledi. Çin’in ekonomik gidişatının olumsuza dönmesinin Çinlilerin alım gücünü düşürmesini bekliyoruz. Geçmiş dönemlerde Çin’den çok fazla yük geldiği için, dönüş yolunda konteyner gemilerinin nakliyesi son derece uygundu. Şimdi ise nakliye pahalandı ve ürün fiyatlarının artmasına neden oldu. Meysu olarak Çin dahil, Avrupa ve ABD gibi bir çok ülkeye ihracat yapıyoruz; meyve suları ve türevleri, süt ve aromalı sütler, soğuk çaylar, soğuk kahveler, proteince zenginleştirilmiş fonksiyonel ürünler ve enerji içecekleri. Özellikle Hop On ve Black Eagle markalı enerji içeceği satışlarında önemli bir artış sağladık. Çünkü birçok enerji içeceği üreticisi kafein, taurin, inositol ve gloronolakton gibi etken maddeleri Çin’den sağlıyor. Biz ise Avrupa ve Amerika kıtalarından temin ediyoruz. Bu durum global sağlayıcıların kendisini daha güvende hissetmesini sağlıyor. Daha maliyetli olmasına rağmen bizi tercih ediyorlar.

Ayşegül Küçükkurt Zor