Gana’da Yatırım Fırsatları

Türk şirketlerin gözü bu sıralar Batı Afrika ülkesi Gana’da. THY’nin her gün direkt uçtuğu bu ülkeye kısa sürede 2 bin kişi gitti. Gana’da restoran işleten, altın arayan, hastane hatta AVM kuran bile var…

DIŞ Ticaret Müsteşarlığı’nın (DTM) 2003 başında uygulamaya koyduğu “Afrika Ülkeleriyle Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi Stratejisi” Türk şirketlerin bu kıtadaki etkinliğini artırdı. Bugün Etiyopya’ya, Nijerya’ya, Sudan’a ihracat yapan birçok Türk şirketi var. Hatta bu ülkelerde yatırım yapan Türk firmaların sayısı da az değil. Siyasi ve ekonomik ilişkilerimizin gelişmeye başladığı “Sahraaltı” ülkeleri arasına bu sıralar Gana da eklenmiş durumda. Bu sıcak ilişkiler sonucunda son bir buçuk yılda Gana’ya giden Türk vatandaşlarının sayısı 2 bine yaklaştı. Aynı şekilde Türkiye’ye gelen Ganalıların sayısında da patlama yaşanıyor. Karşılıklı bu ziyaretlerin artmasında en önemli etkenlerden biri Gana’nın başkenti Akra’da (Accra) Türkiye Büyükelçiliği’nin açılmış olması. Türk Hava Yolları (THY) da altı ay önce Akra’ya her gün karşılıklı sefer başlattı. Istanbul-Akra uçuşunun yedi saat sürdüğünü de hatırlatalım.

Ulaşım ve uluslar arası ilişkiler alanında atılan bu adımlar sayesinde Türkiye ile Gana arasındaki dış ticaret hacmi 2011 sonu itibariyle yarım milyar doları aştı. Bunun 220 milyon dolarını Türkiye’nin ihracatı, 292 milyon dolarını da ithalatı oluşturuyor. Gana şu anda Sahraaltı Afrika’da Güney Afrika ve Nijerya’dan sonra Türkiye’nin üçüncü büyük partneri durumunda.

Bu arada Gana’nın Ankara Büyükelçiliği’nin de açılmak üzere olduğunu belirtelim. Büyükelçi olarak atanan İbrahim Abbas’ın “güven mektubu”nu birkaç gün içinde Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e sunarak görevine başlaması bekleniyor.

KAKAODA DÜNYA İKİNCİSİ

Gana’nın Türk firmalar açısından potansiyeline geçmeden önce ülkeyle ilgili kısaca bilgi verelim… Batı Afrika ülkesi olan Gana, Fildişi Sahili, Burkina Faso ve Togo ile komşu. Güneyinde Atlas Okyanusu bulunuyor. 1957 yılında İngiltere’den bağımsızlığını kazanan ülkede resmi dil halen İngilizce.

En fazla altın üreten Afrika ülkeleri arasında ikinci sırada yer alırken kakao üretiminde ise dünya İkincisi. Tema isimli liman şehrinde kakao işleyen birçok fabrika var. Kakaodan sonra en fazla üretilen tarım ürünleri mango, hindistan cevizi ve ananas. Ormancılık ve deniz ürünleri üretiminde de bölgede söz sahibi. Yer altı kaynakları sadece altın sınırlı değil. İki yıl önce petrol, bu yıl da doğalgaz bulundu. Yaklaşık 1.8 milyar varil petrol rezervinin bulunduğu ülkede bu kaynaklar yeni yeni değerlendirilmeye başlamış durumda.

Gana sadece ekonomik potansiyeliyle değil, siyasi istikrarıyla da dikkat çeken bir ülke. 1992 yılında kabul edilen yeni anayasayla çok partili demokratik sisteme geçen Gana, Afrika’nın en demokratik ülkelerinden biri olarak gösteriliyor. Hatta Afrika’daki diğer ülkeler için siyasi ve ekonomik anlamda model ülke olarak görülüyor. Nitekim Dünya Bankası da Afrika’da iş yapmanın en kolay olduğu ikinci ülke olarak gösteriyor.

ÇİN’İN YERİNİ TÜRKİYE ALDI

Gana’nın İstanbul Fahri Konsolosu Ünal Kabaca iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin giderek arttığını, bunun birkaç yıl içinde milyar dolar seviyesine ulaşabileceğini belirtiyor:

“Akra Büyükelçiliğimiz açılmadan önce Ganalılar vize işlemlerini Nijerya’daki büyükelçiliğimizde yapıyorlardı. Yani Türkiye’ye gelmek isteyen GanalIların çoğu bürokrasideki zorluk nedeniyle gelemiyordu. Bu sıkıntı ortadan kalktığı için daha önce Çin’den ithalat yapan Ganalı ticaret erbapları Türkiye’ye yöneldi. Türk mallarının bu ülkede rekabet şansı çok yüksek. Mal satmak için Gana’ya giden işadamlarımızın sayısında ciddi artış var. Bir buçuk yıldan daha az bir sürede bin 750 kişiye vize verdik. Vize talepleri kasım ve aralık aylarında artar. Dolayısıyla vize alanların sayısının yıl-sonuna kadar 2 bin 500 kişiyi bulacağını tahmin ediyorum. Ticari ilişkilerimizde önümüzdeki dönemde patlama bekliyorum.”

Kabaca’nın verdiği bilgilere göre sayıları henüz çok fazla olmasa da Gana’da iş yapan Türk girişimciler var. Bunların bir kısmı restoran işletiyor. Ayrıca madencilik ve inşaat sektörlerinde faaliyet gösterenler de bulunuyor. Hatta Kumasi şehrinde alışveriş merkezi kuran bile var.

Ünal Kabaca da bir Türk şirketle ortak olarak konut üretmeye soyunmuş. Akra’da, büyükelçilik binalarının bulunduğu semtte lüks konut üreteceklerini söyleyen Kabaca, 126 konuttan oluşan sitenin inşaatına başlamak üzere olduklarını ifade ediyor. Ve bir Türk firmasının da temiz ve atık su şebekesi kurulması işini aldığını söylüyor.

STA GÖRÜŞMELERİ SÜRÜYOR

Gana ile serbest ticaret anlaşması (STA) görüşmeleri de başlamış durumda. DE1K Türk-Gana tş Konseyi Başkanı Pelin Gü-neşoğlu, STA dahil birçok konunun aralık ayında yapılacak devlet başkanlığı seçimleri nedeniyle askıya alındığını, bunların seçimlerden sonra sonuçlandırılabileceğini söylüyor. Güneşoğlu’nun verdiği bilgiye göre masada bekleyen dosyalar arasında Gana’da yapılacak Türk yatırımlarının korunması anlaşması da var.

İki taraf arasında gerek siyaset gerekse iş dünyası nezdinde ziyaretler de hızlanmış vaziyette. Bu ziyaretlere önümüzdeki hafta bir yenisi daha ekleniyor. Eski devlet baş-kanının da aralarında bulunduğu Ganalı bir heyet, 8 Ekim’de İstanbul’a geliyor.

Heyette bulunan işadamları başta inşaat, inşaat malzemeleri, gıda ve tekstil olmak üzere çeşitli sektörlerdeki Türk şirketlerle ikili görüşmelerde bulunacak.

TARIMDA BÜYÜK POTANSİYEL VAR

Giineşoğlu, Gana’nın özellikle tarıma dayalı sanayiye ağırlık verdiğini, bu konuda ciddi çalışmaların yapıldığını vurguluyor:

“Afrika kıtasına özgü olan ve patatese benzeyen “yam” isimli bir sebze var. Bu ürünün endüstriyel alanda kullanılması yönünde çalışmalar yürütüyorlar. Sadece bu ürün değil tabii. Ülkede yetişen tarımsal ürünlerin çeşitlendirilmesi ve katma değerinin artırılması amaçlanıyor. Bu sektöre yabancı yatırımcıları çekmek istiyorlar. Türk firmaları bu alanda yatırım yapabilirler. DE1K olarak otomotiv yan sanayiye yönelik küçük sanayi sitesi kurulmasını önermiştik. Bu proje gerçekleşirse Türk girişimcilere de yatırım imkanı doğacak.”

Özbey Men / Para Dergisi