Faktoring sektörü

2015’i oldukça durağan geçiren faktoring sektörü, 2016’da toparlanma gösterse de bekleneni verememişti. Ticareti finanse eden bir sektör olması nedeniyle faktoring için ekonomik koşullar oldukça önem arz ediyor. Ancak 2015 ve 2016, dünya ve Türkiye ekonomisindeki büyüme kaygılarıyla, belirsizlikler ve risklerle geride kaldı. Bu durum da hem ekonomiyi hem faktoringi zorladı.

Rakamlar da bunu kanıtlar nitelikle. Finansal kiralama (leasing), faktoring ve finansman şirketlerini tek çatı altında toplayan Finansal Kurumlar Birliği’nin (FKB) rakamlarına göre, 2014’te 116 milyar TL işlem hacmi elde eden faktoring sektörü, bu rakamı sınırlı artışlarla 2015’te 120 milyar TL’ye, 2016’da 122,8 milyar TL’ye çıkarabildi. Kârlılıkta da toparlanma 2016’da başladı. 2015’te 505 milyon TL olarak sektörün vergi öncesi kârı 2016’da 2015’e kıyasla yüzde 66,3 arttı ve 840 milyon TL’ye yükseldi.

Aktif büyüklükte ise daha iyi bir tabloyla karşı karşıyayız. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) 2016 yılı değerlendirme raporu, 2016’da bankaların yüzde 15,8, leasing şirketlerinin yüzde 19,3, finansman şirketlerinin yüzde 20,5 büyüdüğünü gösteriyor. Rakamlar, faktoring şirketlerinin yüzde 23,9 büyümeyle diğer üç sektörü geride bıraktığını gözler önüne seriyor.

2017 TABLOSU

Peki, 2017’de durum nasıl ? Faktoring sektörü, özellikle yeni yasal düzenleme beklentileri, teknolojik altyapı ve ihracat faktoringi alanındaki çalışmalarının katkısı ve tedarikçi finansmanındaki iyileşmelerle 2017’ye umuda başladı. Dokuz aylık rakamlara bakıldığında da son iki yıla göre sektörde canlanma olduğu görülüyor. Yine FKB’nin yayınladığı son verilere göre, bu dönemde faktoring sektörünün işlem hacmi, 2016’nın dokuz aylık dönemine kıyasla yüzde 20 artarak 86 milyar TL’den 102,5 milyar TL’ye yükseldi. Sektörün aktif büyüklüğü yüzde 27,6 büyüdü ve 28,7 milyar TL’den 36,6 milyar TL’ye ulaştı. Öz kaynaklar yüzde 12,2 arttı ve 4,9 milyar TL’den 5,5 milyar TL’ye çıktı. Bu dönemde toplam alacaklar 34,7 milyar TL olurken, BDDK’nin verilerine göre dönem net kârı 700 milyon TL olarak gerçekleşti.

2017 Ocak-Kasım dönemini kapsayan 11 aylık süreçte ise işlem hacminin yaklaşık 130 milyar TL’ye yaklaştığı tahmin ediliyor. Sektör, 2016’ya göre 2017’yi yurtiçi ve ihracat dahil yüzde ’25 büyümeyle ve 150 milyar TL işlem hacmiyle kapatmayı hedefliyor. Kârlılıkta da yüzde 20-25 büyüme bekleniyor. 2018 için de benzer trendde büyüme öngörüsü bulunuyor.

BÜYÜME NEREDEN GELİR?

Faktoring sektörünün Türkiye GSYH’sinde yüzde 4,5, ihracatında yüzde 7 payı var. Yetkililer, Türk faktoring sektörünün GSYH’den aldığı payla dünyada sekizinci, toplam işlem hacmi sıralamasında ise Avrupa’da dokuzuncu olduğunu kaydetse de bu oranların artırılması gerektiğinin altını çiziyor.

Bu noktada sektörün büyüme ivmesinin hızlandırılması için neler yapılması gerektiği sorusu gündeme geliyor. Faktoringin ticaretin finansmanını sağladığını söyleyen FKB Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve FKB Faktoring Sektör Kurulu Başkanı M. Çağatay Baydar, ülke ticaretindeki artışın faktoringin iş hacmini olumlu, ticaretteki düşüşün büyümeyi olumsuz etkilediğini söylüyor.

Ülkenin GSYH büyüme oranının karesinin o yılın yurtiçi faktoring sektörü büyümesine denk geldiği bilgisini de veren Baydar’a göre, ülkenin ticaret nabzını ölçmek için faktoringin büyüme rakamlarına bakmak gerekiyor. Sektörün işlem hacminin enflasyon ve ülke büyümesi oranlarından arındırıldığında en az yüzde 50 artırılması gerektiğini de söyleyen Baydar, bunun için en önemli fırsatın KOBİ’ler olduğunu vurguluyor.

KOBİ’LERİN ROLÜ

Türkiye’de faktoring sektörü yaklaşık 500 bin KOBl’ye ulaşarak onların finansmana erişimi adına çalışmalar yapıyor. Garanti Faktoring de KOBİ’leri odağına alan şirketler arasında yer alıyor. Garanti Faktoring Genel Müdürü Hulki Kara, faktoring sektöründe müşterilerin yüzde 90’ını KOBİ’lerin oluşturduğunu söylüyor. “2018’de Garanti Faktoring olarak KOBl’lere odaklanmaya devam edeceğiz” diyen Kara, faaliyete geçmesini bekledikleri ‘Tedarikçi Finansmanı Platformu’nun en büyük faydasını ise KOBİ segmentindeki müşterilerin göreceğini kaydediyor. Bu platformla KOBlTerin finansmana daha hızlı ve ucuz ulaşma olanağı elde edeceklerini ifade eden Kara, bu noktada müşteri sayılarında geometrik büyümelerden söz edilebileceğinden de bahsediyor.

KOBİ’lere ulaşmayı ve onlara destek olacak finansman yöntemlerini anlatmayı hedefleyen FKB ise Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, BDDK, TİM ve Türk Eximbank desteğiyle Türkiye’nin birçok şehrinde KOBİ buluşmaları yapıyor. Bu kapsamda Denizli, Bursa, Samsun, Adana, İzmir, Eskişehir ve son olarak Kocaeli’de düzenlenen organizasyonlarda KOBİ’lere faktoring anlatıldı, finansmanda bu aracı nasıl kullanacakları hakkında bilgi verildi.

TEKNOLOJİK ÇÖZÜMLER

Faktoring şirketlerinin ise son dönemde sektörü büyütmek adında teknolojik altyapı çalışmalarına ağırlık verdiği görülüyor. Hem büyümeyi desteklemek hem de daha çok KOBİ’ye ulaşmak için vizyonlarını teknolojiye entegre çözümlerle destekleyen sektör şirketlerinin sayısı gittikçe artıyor.

Bunlardan biri olan Deniz Faktoring, kısa süre önce ‘Deniz’e Çek Gönder’ isimli mobil uygulamasını hayata geçirdi. Deniz Faktoring Genel Müdürü Alpertunga Emecan, yeni uygulamayla tüm bankaların müşterilerinin faturalı çeklerini, vadesini beklemeden dijital kanalla Deniz Faktoring’e gönderebilecekleri ve nakit karşılığını öğrenip Denizbank şubesinden nakde ulaşabilecekleri bilgisini veriyor.

ÖNEMLİ SORUNLAR VAR

Sektörün hacmini iyileştirmek amacıyla FKB çatısı altında ve şirketler nezdinde çalışmalar sürse de, mevzuattaki sıkıntılar sektör temsilcilerinin dile getirdiği en büyük sorun. Bankacılık sektörüne tanınan özel karşılıkların gider yazılmasına yönelik vergisel hakların bankacılık dışı fınans sektörüne de verilmesi konusunda, sektör uzun zamandır çalışmalar yürütüyor. Bunun sonucunda bu haklar yeni torba yasa kapsamında leasing ve finansman şirketlerine tanınsa da faktoring düzenlemenin dışında bırakıldı. Finansal sistemde sürdürülebilir büyüme için birlik çatısı ajtındaki üç sektörün de geliştirilmesinin önemine değinen FKB Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Cante-kin, faktoringin düzenleme dışında bırakılmasının bu hedefi gölgelediğine dikkat çekiyor.

Sektörün üzerinde durduğu bir diğer konu ise Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) yönetmeliğiyle ilgili. MASAK yönetmeliği gereği ‘müşterini tanı’ prensibi kapsamında kredi verilecek müşterilerin kimlik ve adres teyidi yapılmak zorunda. Ancak leasing ve finansman şirketleri kimlik ve adres paylaşım sisteminden faydalanırken, faktoring bu sistemden de yararlanamıyor. “Üç sektörün finansal sistemden aldığı pay ortalama yüzde 5 seviyelerinde. Ekonomiye katkımızı artırabilmek için rekabet ortamını etkileyen bu düzenlemelerin gözden geçirilmesi istiyoruz” diyen Mehmet Cantekin, ekonomik kalkınmayı bankacılık kesimiyle birlikte yüklenmek istediklerinin de altını çiziyor.

İHRACAT FAKTORİNGİ

Faktoringte ihracat tarafına ayrı bir parantez açmak gerekiyor. Faktoringin işlem hacminin dağılımına bakıldığında, yüzde 79’luk kısmın yurtiçi işlemlerden, yüzde 19’luk kısmın ihracat faktoringinden, yüzde 2 payın ithalat faktoringinden geldiği görülüyor. “İhracat faktoringinde dünyada lideriz ve önceliği bu alana veriyoruz” diyen FKB’den M. Çağatay Baydar, ithalat faktoringinde ise 2017 yıl sonunda 2016’ya göre iki kat büyüyecekleri tahmininde bulunuyor. Baydar, 2017’de faktoringte öngörülen yüzde 25 büyümenin ihracat faktoringinin toplam işlem hacmindeki payının 1-2 puan daha artacağı anlamına geldiğini de sözlerine ekliyor.

Tedarikçi Finansmanı Platformu neler katacak?

Ticaretin finansmanına konu olan faturalar FKB bünyesindeki Merkezi Fatura Kayıt Sistemi’ne kaydediliyor. 2015’te sistem açıldığında kaydedilen belgelerin yüzde 20’si e-fatura iken bu oran şu an yüzde 50’lerde. Üç yılda bu oranın yüzde 80’e ulaşması bekleniyor. Bunu sağlamanın yolunun dijitalleşen ticarete uygun çözümler bulmaktan geçtiğini düşünen FKB, Ocak 20l8’de ‘Tedarikçi Finansmanı Platformu’nu hayata geçirmeyi planlıyor. Platformun özellikleri ve hedefleri şöyle:

1. ‘Blockchain’ mantığıyla çalışacak sistemle alıcılar, çoklu tedarikçiler ve finans kurumlan elektronik ortamda verilen onaylarla ilerleyen basit bir mekanizmaya kavuşacak. Özellikle e-fatura kullanan müşterilerin finansmana ulaşmaları dakikalar içinde gerçekleşecek.
2. Yurtdışında uygulanan ‘alacakların elektronik ortama devri’ işlemi, sistemin sağladığı altyapıyla yurtiçinde de uygulanacak. Taraflar, bu sistemde kayıtlarını elektronik ortamda saklayabildikleri için alacaklarını istedikleri anda başkasına devredilebilecek.
3. Platform, şirketlerin nakit değeri olan alacaklarını bir alışveriş yöntemi olarak kullanmalarını kolaylaştıracak. Sistemi aktif kullanan şirketler, alacak ve borçlarını farklı bankalarda da olsa tek hesaptan kontrol ederek yönetebilecek.
4. Sistem aracılığıyla KOBİ’lere kaynak sağlanması hedefleniyor. Platformla büyük alıcılara ürün tedarik eden ve o şirketlerin politikaları gereği tahsilatı çek vermeden vadede hesaba ödeme olarak alan KOBİ’ler, bu alacaklarını sistemde finansmana dönüştürebilecek. Alıcı teyitli olduğu için kredi maliyetleri daha düşük olacak. Bunun da ticareti canlandıracağı öngörülüyor.
5. Üç yılda sadece tedarik zinciri finansmanı tarafında 50 milyar TL’lik yeni iş hacmi bekleniyor. Katma değerin yüzde 55’ini yaratan KOBİ’lerin finansmandan aldığı pay yüzde 24 seviyesinde. Platformun katkısıyla bu oranın beş yılda yüzde 35’e ulaşacağı tahmin ediliyor.

FKB YKB VEKİLİ VE FKB FAKTORİNG SEKTÖR KURULU BAŞKANI M. ÇAĞATAY BAYDAR

“Faktoring, ‘ticaretin finansmanı’ adını alacak”

İLK SIRADAYIZ: FKB’ye bağlı üç sektör içinde faktoring, işlem hacmi açısından ilk sırada yer alıyor. 2017 sonunda üç sektörün toplam 190 milyar TL işlem hacmine ulaşmasını hedefliyor, faktoringin payının 150 milyar TL olmasını öngörüyoruz. Sektör alacakları son dönemde cirodan hızlı artıyor. Bu, faktoringin uzun vadeli işlere girdiği anlamına geliyor. Faktoringin kısa vadeli fonlama değil, ticari akışın içinde yer alan ve nakit yönetimini sağlayan bir ürün olduğu algılarda yerleşmeye başladı.

PARA KAYBI RİSKİ: Faktoring, kısa vadeli alacaklarına bağlı olarak şirketlere garanti ve tahsilat hizmeti veriyor. Şirketler finansmana ihtiyaç duyarsa vadeli alacaklara is.tinaden de finansman sağlıyor.

Finansörlükten önce alacakları garanti altına alarak vadede tahsil edilememe yani para kaybı riskini ortadan kaldırıyor. Ticareti finanse ediyoruz. Çünkü biz, faturaya dayalı gerçek bir ticaret varsa varız.

ONAY BEKLİYORUZ: FKB olarak oy çokluğuyla faktoring sektörünün adının Ticaretin Finansmanı’ olarak değişmesine karar verdik, hazırladığımız kanun taslağı önerisini BDDK’ya sunduk. Aynı öneri taslağı içinde adına Ticaretin Finansmanı Platformu’ da dediğimiz ‘Tedarikçi Finansmanı Platformu’nun kuruluşu da yer alıyor. BDDK’nin onay vererek TBMM’ye sunmasını bekliyoruz.

VERGİSEL HAK: Bankalara, finansman ve leasing şirketlerine verilen özel karşılıkların gider yazılmasına yönelik vergisel hakların faktoring şirketlerine verilmemesini ‘ceza’ olarak görüyor, anayasal haksızlık olarak değerlendiriyorum. Bu kararla aslında tüketiciler ve KOBİ’ler cezalandırılıyor. Çünkü bu durum maliyetlere doğrudan yansıyor ve 500 bin KOBİ’ye yüksek maliyetlerle hizmet veriyoruz. Kanun koyucuların ve bürokratların yaklaşık 150 milyar TLTık işlem hacmini fonlayan faktoring sektörüne destek vermesini bekliyoruz.

GARANTİ FAKTORİNG GENEL MÜDÜRÜ HULKİ KARA

YERİMİZİ KORUYACAĞIZ: 20l6’da 14 milyar TL işlem hacmi gerçekleştirdik. 2017 Eylül ayı itibarıyla ise işlem hacmimiz 10,6 milyar TL oldu. 2017 yıl sonu için yüzde 20 büyüme hedefimiz bulunuyor. 20l8’de sektördeki yerimizi korumak öncelikli hedefimiz. Özellikle KOBİ işkoluna odaklanacağız. Bunun yanında garanti ürünlerimizde de büyüme hedefliyoruz.

YÜZDE 49 PAY: 20l8’de ihracat faktoringinde sektördeki pazar payımızı koruyarak bu üründeki liderliğimizi devam ettirmeyi amaçlıyoruz. Hazır giyim, iplik ve otomotiv yan sanayi, ihracat faktoringinde önemli paya sahip sektörler. Bu sektörlerde büyümenin devamını öngörüyoruz. Dokuz aylık rakamlara göre ciromuz içinde ihracat faktoringinin payı yüzde 49. 20l8’de bu payın aynı seviyelerde kalacağını, sektörün ise dolar bazında yüzde 5 büyüyeceğini öngörüyoruz.

HACİM ARTACAK: 20l8’de Tedarikçi Finansmanı Platformu’nun faaliyete geçmesini bekliyoruz. Bu uygulamanın yurtdışındaki örneklerine baktığımızda, özellikle bu sistemi uzun yıllardır uygulayan ülkelerde, tedarikçi finansmanı kapsamında yapılan işlemlerin faktoring cirosunun üzerine çıktığını görüyoruz. Doğru başlangıç ve uygun düzenlemelerle mevcut hacimlerimizi iki katına çıkarmamız mümkün. Ama daha büyük etkiyi müşteri sayılarında göreceğiz.

ÖNCÜLÜK EDECEĞİZ: Faktoringte garantili işlemlere olan ilgi artıyor. Yurtiçi ve yurtdışı işlemlerde garanti ürünlerimizde biz de 20l8’de büyüme hedefliyoruz. Tedarikçi Finansmanı Platformu tarafında da teknolojik altyapımızla ve satış ekiplerimizin tecrübesiyle sektöre öncülük edeceğiz. Sektör fonlamada belli bir büyüklüğün üzerine çıkamıyor. Yeni finansal enstrümanlar veya bankalar ve takas dışında fonlama kapasitesini arttıracak adımlar atılması gerektiğini düşünüyoruz.

DENİZ FAKTORİNG GENEL MÜDÜRÜ ALPERTUNGA EMECAN

“Çek vadesini beklemeyi ortadan kaldırıyoruz”

KALİTEYİ ARTIRIYORUZ: Müşterilerimizin ihtiyaçlarını yakından takip ediyor, yenilikçi uygulamalarımızla sektörde ilkleri gerçekleştirmeyi amaçlıyoruz, idealimiz, kurumumuzu var eden müşterilerimize sunduğumuz hizmet kalitesini her gün daha yukarı taşımak. Bu anlayışla, dijitalin sunduğu olanakları müşterilerimizle buluşturarak, faktoring işlemlerini rahatça ve güvenle yapabilmelerini hedefliyoruz.

YENİ DİJİTAL KANAL: Bu doğrultuda ‘Deniz’e Çek Gönder’ isminde yeni bir uygulama geliştirdik. Faktoring işlemlerini mobile taşıyan bu uygulamayla kullanıcılar, vade beklemeksizin, zaman ve mekândan bağımsız olarak çekleriyle ilgili işlemlerini dijital kanal üzerinden istedikleri hızla yapabiliyor.

KARE KODLU SİSTEM: Uygulama, Apple Store ve Google Play Store üzerinden indirilebiliyor. Uygulamayı indirerek başvuruda bulunmak için işleme ait çekin kare kodu uygulamaya okutulabiliyor ya da fotoğrafı uygulamaya yüklenerek form doldurulabiliyor. Başvuru sonucu ise kısa sürede belli oluyor.

SADECE İMZA YETİYOR: 100 bin TL altı işlemler için başvurulabilen uygulama sayesinde müşteriler, diledikleri zaman diledikleri yerde cep telefonu aplikasyonu üzerinden hızlıca faktoringe ulaşabiliyor. Uygulamayla en yakın Denizbank şubelerinin nerede olduğu da öğrenilebiliyor ve şubeden nakdin karşılığı olan finansmana sadece bir imzayla erişiliyor.