Erkenci meyve ve sebze hasadı her geçen yıl artıyor

ATALARIMIZ ne güzel demiş, “Erken kalkan yol alır” diye. Bu atasözü tarım sektöründe “Erken hasat eden kazanır” şekline dönüştü. Tarımsal ürünlerin rutin bir hasat dönemi var. Bu hasat takviminden önce ürününü yetiştirip pazarlara ulaştıran çiftçiler hep bir adım önde oluyor. Sezon başlamadan pazara çıkan meyve ve sebzeler normale göre iki üç kat değer buluyor. Bu sayede, erken üreten çiftçiler en iyi kazananlar arasına giriyorlar.

Türkiye iklim konusunda çok avantajlı bir ülke. Dört mevsim tarımsal üretim yapılıyor. Deniz seviyesinden 2 bin metre rakıma kadar meyve ve sebze üretimi var. Farklı iklim koşullarında yetişen 140 meyve çeşidinin 90’ı Türkiye’de üretilebiliyor. Bu kadar meyveyi bir arada üretilebilen ülke sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor. Kiraz, üzüm, çilek, narenciye, kayısı, şeftali, fındık gibi birçok meyvede en önemli üreticilerden biriyiz. Sebze tarafında ise domates ve biberde dünyanın sayılı ülkeleri arasındayız. Her meyvenin bir hasat dönemi var. Çilek mart, nisan ve mayıs; kiraz haziran ve temmuz; erik mayıs; üzümse ağustos ayında sofralarımıza gelir. Ancak son yıllarda meyvecilikte mevsim dışı bir hareketlilik görüyoruz. Hasat takvimleri neredeyse 30-45 gün öne çekildi. Tarımsal üretimde hasat takviminin uzunluğu büyük önem arz ediyor. Erken ve geç hasat gerçekleştiren çiftçiler hep bir adım önde oluyor.

TURFANDA DÖNEMİ BAŞLADI

Şu anda tam turfanda dönemi; yani erkenci hasatlar başladı. Hatta bazı meyve çeşitlerinde normal hasat dönemine giriliyor. Erken hasat dönemi bitmek üzere olan çilek üreticisinin yüzü gülüyor. Hem rekolte iyi hem de fiyatlar. Pazarlarda 12 TL’nin altında çilek yok. Erik, nektarin, kiraz ve kayısıda ise hasat yeni başladı. Erik fiyatları 60 TL’den başladı, her gün birkaç lira ucuzluyor. Sezon tam başladığında bu rakam 10 TL seviyelerine kadar gelir. Kuzey yarımkürenin ilk kiraz hasadı İzmir’in kirazıyla ünlü Kemalpaşa ilçesinde gerçekleşiyor. Hasat başladı, ilk parti mallar ihracat için kamyonlara yüklendi bile. Bayram sonrasında da pazarda, marketlerde rafa çıkmaya hazırlanıyor. Geçen yıl 40 TL’den başlayan erkenci hasat ürünleri 20 TL’de son buldu. Sezonda ise 10 TL’ye satıldı. Domates ve biberde erken hasat daha çok seralarda gerçekleşiyor. Hem modern, hem de geleneksel seralarda domates, salatalık ve biberi artık her sezon bulabiliyoruz.

ERKENCİ HASADIN MERKEZİ

Mersin meyvecilikte Türkiye’nin en şanslı bölgelerinden biridir, ilde başta tropikal olmak üzere onlarca çeşit meyve üretilebiliyor. Narenciye, muz, ananas, pepino, altın çilek, yabanmersini, kayısı, çilek, üzüm, şeftali, kiraz, erik, aklınıza hangi meyve gelirse gelsin hayat bulduğu bir yer burası. İI aynı zamanda erkenci hasadın da merkezi konumunda, ilk erik, kayısı, çilek Mersin’den sofralara ulaşır.

Mersin Ziraat Odası Başkanı Musa Yılmaz, ilde kayısı, şeftali, nektarin, çilek, erik, muz üretiminin yaygın olarak gerçekleştiğini, özellikle erik, kayısı ve nektarinde erkenci hasat yapıldığını söylüyor. Çilekte erkenci hasat döneminin tamamlandığını normal hasat takviminin işlediğini belirten Yılmaz, “Mersin erkenci hasatta güçlü. Rekolteler de fena değil. Ancak kısıtlamalar nedeniyle semt pazarlarının kapalı olması bizleri zorladı. Sadece marketlerdeki satışlarla bu ürünler bitmez. Satışların yarısı semt pazarlarında gerçekleşiyor. Neyse ki pazarların tekrar açılacak olması üreticimize nefes aldırdı. Pazarlar açılmasaydı 20 gün sonra fiyatlar tavan yapardı. Şu anda bile tarlada 50 kuruş olan salatalık markette 6-9 TL’den satılıyor. Semt pazarlarının açılacak olması hem ürünün çöpe gitmesini önleme hem de değerini bulma açısından önemli” diyor.

KİRAZ BAYRAM SONRASI

Kuzey yarımkürenin ilk kiraz hasadının İzmir Kemalpaşa’da yapıldığını ! biliyor muydunuz? Kirazın normal hasat mevsimi haziran ayıdır. Hem iklim koşulları hem de erkenci çeşitler sayesinde İzmir’in Kemalpaşa ilçesinde kiraz hasadı başladı, ilk parti mallar ihracata gittiği için henüz pazarlara inmedi ama bayram sonrasında Pazar tezgahlarında kirazları görmeye başlayacağız. Şu anda sezon çok yeni olduğu için fiyatlar henüz oturmuş değil. Ancak geçen sene sezona 40 TL’den giriş yapan Kemalpaşa kirazı 20 TL’den sezonu tamamlamıştı. Asıl sezonunda ise kiraz fiyatları 5 TL’ye kadar gerilemişti.

Kemalpaşa Ziraat Odası Başkanı Bülent Oray, kiraz sezonunu açtıklarını, ilk parti ürünlerin de ihracata gittiğini söyledi. Bayram sonrasında iç piyasada kirazların reyonlarda olacağını belirten Oray, “Bu yıl yüzde 20’lik bir rekolte düşüşü bekliyoruz. Rekolte düşüşünü fiyatla karşılamayı umuyoruz” diyor. Erken hasadın Kemalpaşalı kiraz üreticileri için büyük avantaj olduğunu belirten Oray, hem iç piyasada hem ihracatta ellerini çok güçlendirdiğini belirtiyor.

“İHRACATÇININ ELİ GÜÇLENİYOR”

Akdeniz Yaş Meyve ve Sebze ihracatçıları ve Akdeniz ihracatçılar Birliği Koordinatör Başkanı Nejdat Sin de erkenci meyvecilik konusunda Türkiye’nin avantajlı olduğunu söylüyor. ihracat pazarlarına ilk girme avantajı yakaladıklarını belirten Sin, “Nektarin, şeftali, kayısı ve erikte erken hasat imkanı var. Akdeniz bölgesinde erkenci türler ile ilgili çok önemli çalışmalar yapılıyor. Ciddi bahçeler kuruluyor” diyor. Meyvecilik ve sebzecilikte izlenebilirliğin çok önemli olduğuna dikkat çeken Sin, “izlenebilirlik ve ilaç kalıntıları konusunda çok sıkı takip yapıyoruz.

Üreticilerimize sürekli eğitimler veriyoruz. Pazarlarda sıkıntı yaşamamak için bu konuda azami dikkat göstermeliyiz. Çitçi de bu konuda artık bilinçlendi. Pazarlarda elimiz artık daha güçlü” diyor.

Yavuz TANER / Alara Fidancılık Kurucusu ve Eski Sahibi
“Erkenci çeşitlerin pazar şansı yüksek”

Meyvecilikte hasat takviminin uzunluğu çok önemlidir. Meyvede üç dönemde de para kazanmak mümkün. Erkenci ve geç hasatta fiyattan, normal dönemde ise tonajdan, yani sürümden kazanılır. Hem iç piyasa hem ihracat pazarlarında etkin olabilmek için erkenci ve geç sezonlarda üretimin artması gerekiyor.

Biz buna “hasatta omuz dönemi” diyoruz. Omuzlar ne kadar lüksek olursa üretici o kadar iyi kazanır. Kirazda çok önemli işlere imza attık. Yaptığımız çalışmalarla hasat takvimini 40 gün öne çektik. Haziranda yapılan hasat nisana geldi. Meyvecilikte özellikle kiraz, nar, incir, kayısı, üzüm gibi güçlü olduğumuz meyvelerde hasat süresinin uzun olması pazarlarda bizi güçlü hale getiriyor. Türkiye bu anlamda şanslı. Yapılan çalışmalarla erkenci ve geç hasatlar yapılırken rakım avantajıyla da normal sezon süreleri uzuyor. Kiraz ve diğer meyvelerde yaptığımız önemli çalışmalara şimdi mavi yemişte (blueberry-yabanmersini) yapacağız. Avrupa’nın mavi yemiş tedarikçisi olabiliriz. Bu alanda ciddi bir fırsat var.

Cengiz TÜRKAY / Alata Araştırma Enstitüsü Müdürü
“Muz üretiminde devrim yapacak bir çalışmamız var”

Mersin ili sahil kuşağında en erkenci meyveler badem çağlası, can erik ve papaz erik çağlası, çilek, kayısı, nektarin ve üzümdür. Badem çağlası açıkta yetiştiriliyor ve şubat sonunda ilk hasadı yapılıyor. Can ve papaz erik çağlalarında ise Silifke ilçesinde örtü altında yetiştirilenlerin mart başlarında, açıkta yetiştirilenlerin ise nisan başlarında ilk hasatları yapılıyor.

Nisanın ilk yarısında örtü altında kayısı ve nektarin (Erdemli, Tarsus, Silifke, Mezitli, Akdeniz] hasat ediliyor. Açık alanda Türkiye’de ilk sofralık kayısı hasadı nisan sonlarında Mut ilçesinde, nektarin ise Tarsus, Mezitli, Akdeniz ilçelerinde yapılıyor. Çilek, Silifke ve Anamur’da örtü altında ocak ayı sonunda hasat yapılmaya başlanıyor. Açık tarlada ise martta başlıyor, haziran sonuna kadar devam ediyor. Örtü altı bağcılıkta nisan ayı başlarında hasat yapılabiliyor. Sahil kuşağında örtü altı meyvecilik, açık alanda yapılan meyveciliğe göre 15-30 gün erkencilik sağlamakta ve yüksek fiyattan satılmakta. Enstitü olarak muz ve kayısıda erkenci çeşit çalışmalarımız devam ediyor. Muzda yeni çeşidimiz tescil aşamasına geldi. Yeni çeşit açık alanda yetiştirilebilecek. Muz üretiminde devrim yapacak bir çalışma bu. Sadece Mersin değil Hatay’dan Antalya’ya kadar sahil şeridinde açık alanda muz yetiştirmek imkanı olacak.