Ekonomi üçüncü çeyrekte büyümesini sürdürdü
TÜRKİYE ekonomisi üçüncü çeyrekte pandeminin etkilerini hızla silmeye başlayarak yüzde 6.7 büyüdü. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 4.5 büyüyen ekonomi, ikinci çeyrekte salgının etkisiyle yüzde 9.9 daralmıştı. Ekonomide normalleşme adımlarının atılması semeresini gösterdi ve Türkiye üçüncü çeyrekte OECD ülkeleri arasında pozitif büyüme kaydeden tek ülke oldu. Ekonominin ivmesini artırması iş dünyası için de moral oldu. 2020’nin pozitif büyümeyle tamamlanması konusunda ümitlenen iş insanları, büyümenin kalıcı hale gelmesi için ekonomi ve hukuk alanında başlatılan reform çalışmalarını önemli bir fırsat olarak görüyor. Pandemide ikinci dalga nedeniyle faaliyetleri durdurulan ya da çok azalan yeme-içme, servis taşımacılığı, turizm-otelcilik, fuarcılık, kültür-sanat gibi alanların desteklenmesi gerektiğini de düşünen iş insanları, iç piyasadaki hareketliliğin sürmesi için destek bekliyorlar.
İHRACATIN KATKISI
Türkiye ihracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle de yüzde 6.7’Iik büyüme performansından duydukları memnuniyeti dile getiriyor, ihracattaki toparlanmanın büyümeye olumlu katkısı olduğunu belirten Gülle, “2020 üçüncü çeyreğinde hızla toparlanan ihracatta, ikinci çeyreğe oranla yaşanan yüzde 33.9’luk artış ülkemizin büyüme performan-ına olumlu yansıdı. Küresel turizmde pandemi ne-eniyle yaşanan 3 trilyon dolarlık gerilemeye bağlı larak, hizmet ihracatımızı, mal ihracatıyla telafi ettik. Ülkemizin güvenilir tedarikçi kimliğinin, imalat sanayinde yaşanan yüzde 9.3’lük büyüme oranıyla rakamlara da yansıdığım görüyoruz. Pandemiden dolayı yaşanan küresel ekonomik krizden biz de çok etkilendik ama çok çabuk toparlandık. Türkiye ihracatla büyümeye devam ediyor” diye konuşuyor.
“FABRİKALAR ÇALIŞTI, ÜRETİM ARTTI”
Kocaeli Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, “2020 üçüncü çeyrek büyüme oranı yüzde 6.7 ile beklentilerimizin biraz üzerinde gerçekleşerek, 2020’yi pozitif büyüme ile kapatma şansı sağladı” diyerek sözlerine başlıyor. 2018 Ağustos’tan bu yana zayıf seyreden otomobil talebinin üçüncü çeyrekte canlandığını ifade eden Zeytinoğlu, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Yerleşik hane halkı tüketiminin yüzde 9.2 arttığı görülüyor. Kredi hacmindeki genişleme ve faizlerin düşük olması, iki yıldır yerinde sayan otomobile yönelik talebi artırdı. Düşük faizli kredi imkanı ile konut talebine olan artış, inşaat sektörünün canlanmasına katkı verdi. Bizim en fazla üzerinde durduğumuz veri olan sanayi sektörü üretimi yüzde 8, imalat sanayi üretimi yüzde 9.3 artış gösterdi, ikinci çeyrekte duruşta olan firmalarımızın üçüncü çeyrekte hemen tamamının çalıştıklarını biliyoruz. Sağlanan desteklerle üçüncü çeyrekte gayri safi sabit sermaye oluşumu, yani yatırımlar da yüzde 22.5 arttı. Özellikle makine ve teçhizat yatırımlarındaki yüzde 23.5’lik büyüme bizleri memnun etti.”
“YILI BÜYÜMEYLE KAPATABİLİRİZ”
Kayseri Sanayi Odası (KAYSO) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Büyüksimitci de üçüncü çeyrek büyüme rakamlarının sanayiciler için moral kaynağı olduğunu belirtiyor. Türkiye’nin finansal anlamda oldukça kritik bir süreçten geçtiğini vurgulayan Büyüksimitci, Türkiye ekonomisinin yeniden büyüme dönemine gireceğine inanıyor. “Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ekonomide ve hukukta yeni bir reform başlatmasıyla yeni kısıtlamalara rağmen inşallah 2020’yi az da olsa büyüme ile kapatacağımızı düşünüyorum. Biz de oda ve borsalar olarak sürece elimizden gelen katkıyı sağlayacağız” diyen Büyüksimitçi, şu değerlendirmeleri yapıyor: “Pandemi dönemini en az hasarla atlatan ülkelerden biri olacağız. Üçüncü çeyrekte özellikle sanayide yaşanan yüzde 8’lik büyüme bizi mutlu etti.”
“ZORLANAN SEKTÖRLERE DİKKAT”
İstanbul Ticaret Odası Başkanı Şekip Avdagiç, “Ekonomide üçüncü çeyrekte yakalanan toparlanmanın gelecek çeyreklere de taşınabilmesi için koronavirüse bağlı problem yaşayan bazı sektörlerin beklentilerinin karşılanması kritik derecede önemli. Özellikle yeme-içme yerleri, servis taşı-macılığı, turizm-otelcilik, fuarcılık, kültür-sanat gibi sosyal izolasyon kuralları gereği kapalı olmasına karar verilen işletmelerde süreci daha şek\p Mda9’ç verimli yönetmek için tedbirler alınmasının değerli olacağı inancındayız” diyor. Türkiye’nin Haziran ile Kasım arasındaki süreyi en verimli şekilde değerlendirdiğinin altını çizen Avdagiç, büyümenin analizini şöyle yapıyor:
“Alt kırılımlarına bakıldığında üçüncü çeyrekte sanayi yüzde 8, inşaat yüzde 6.4, tarım sektörü yüzde 6.2 büyüdü. Özellikle sanayi sektöründe yaşanan dikkat çekici büyümeden memnuniyet duyuyoruz. Üçüncü çeyrekte sermaye yatırımlarındaki artış da yüzde 22.5 gibi rekor bir düzeye ulaştı. Bundan yılın ikinci yarısında başlayan kredi genişlemesinin yatırım kanallarına yönlendiğini anlıyoruz. Haziran itibarıyla yeni normale geçen Türkiye, üçüncü çeyrekte yüzde 6.7 büyüme sağlayarak, salgının ilk dalgasını en hızlı geride bırakan ülkelerden oldu.”
“BÜYÜME TABANA YAYILIYOR”
Müstakil Sanayici ve Iş Adamları Derneği (MÜSIAD) Genel Başkanı Abdurrahman Kaan da Türkiye’nin G20 ülkeleri arasında en başarılı büyüme performansını sergilemesinden memnun. Bu dönemde iç tüketimin yüzde 9.2 oranında genişleyerek büyümeye ciddi bir katkı sağladığına dikkat çeken Kaan, yatırımların da iki çeyrek aradan sonra güçlü bir şekilde yeniden pozitife dönmüş olmasını önemsiyor.
İmalat sanayinin Türkiye ekonomisi için önemini koruduğunu düşünen Kaan, “Üçüncü çeyrekte yüzde 8 oranında genişleyen sanayi sektörü içerisinde yüzde 9.3 oranında genişleyen imalat sanayiinde ülkemiz için mevcut üretiminin ölçeği, Covid-19 sonrası dönem için bir rekabet avantajı olacaktır. Sanayi sektörünün yanında hizmetler, tarım ve inşaat sektörünün büyümelerini sürdürmesi, 6.7 puanlık büyümenin tabana yayıldığına işaret etmesi bakımından memnuniyet veriyor. Böylece yılın ilk üç çeyreğinde ortalama olarak yüzde 0.4 büyüyen Türkiye ekonomisi, YEP kapsamında hedeflenen 0.3 puanlık yılsonu büyüme hedefine bir adım daha yaklaştı.”
“TURİZM VE HİZMETE DESTEK GEREK”
Anadolu Aslanları işadamları Derneği (ASKON) Genel Başkanı Orhan Aydın ise “İç talepteki artış, yatırımcının pandemiyi geçici olarak görüp yatırımlarına ağırlık vermesi ve stokların da etkisiyle 6.7’lik bir büyüme oranını yakaladık” diyerek görüşlerini paylaşmaya başlıyor. Dış talebin toparlanma eğilimleri gösterdiğini ancak turizm ve hizmet sektöründe aynı durumu göremediklerini belirten Aydın, şu açıklamalarda bulunuyor: “Turizm ve hizmet sektöründe mikroekonomik çalışmalara öncelik verilmesi gerekiyor. Yatırımcı Türkiye’yi güvenli liman olarak görmeye devam ediyor. Bu güzel bir gelişme. Bunu sürdürülebilir kılmalıyız. Sürdürülebilir bir büyüme için üretim ve istihdam ortamlarını destekleyici politikaları sağlamalıyız. Ülkemizin potansiyeli çok yüksek, güven ortamı sağlandıkça yatırımcının katkısı artarak devam edecektir.”
Nail OLPAK / Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu [DEİK] Başkanı
“Yatırımların artması toparlanmanın işareti”
Dünya ekonomisi ve dış ticarette her açıdan büyük değişimler yaşadığımız, dönüşümlere hazır olmamız gereken bir dönemden geçiyoruz. Açıklanan büyüme verileri, yüzde 5.5 olan tahminlerin üzerine çıkarak Türk iş dünyası temsilcileri olarak bizleri sevindirdi. En önemlisi de bu büyümenin yatırım kaynaklı bir büyüme olması. Sürecin en başından beri, bu dönemin anahtar kelimesinin ‘güven’ olacağını her fırsatta vurguladık.
Güven duygusunu oluşturanların, tedarik zincirini koparmayanların ve üretime odaklananların bu dönemin kazananı olacağını biliyoruz. Bu pozitif tablo ile birlikte Yeni Ekonomik Programda yer alan yüzde 0.3 büyüme oranının gerçekleşmesi, hatta bir miktar üzerine çıkılması kuvvetle muhtemel.
Özer MATLI / Bursa Ticaret Borsası Başkanı, TOBB Yönetim Kurulu Üyesi
“Reformlara öncelik verilmeli”
Kısa çalışma ödeneği, borç öteleme, faizlerde indirim başta olmak üzere, korona virüs salgınının ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için alınan önlemler ve uygulanan politikalar, iş dünyamıza bir nebze de olsa nefes aldırdı ve böylece ekonomimiz pozitif ayrışarak, daha iyimser bir performans sergiledi. Sekiz çeyrektir büyüme trendini sürdüren tarım sektörü üçüncü çeyrekte yüzde 6.2 büyüdü. Sağlıklı ve kalıcı büyüme için üretim odaklı, yüksek katma değer oluşturan üretim modelinin her alanda hayata geçirilmesi gerekiyor. Kalıcı büyüme için yatırımları teşvik eden reformlara öncelik verilmeli. Hükümetimiz tarafından başlatılan ekonomi ve hukuk alanındaki reform çalışmaları önemli bir fırsat sunuyor.
Gürsel BARAN / Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı
“Kalıcı adımlar atılmalı”
Yılı pozitif büyümeyle kapatmak tüm kesimlerin ortak arzusu. Normale dönmek zaman alacak ama Merkez Bankası’nın toparlanmaya yönelik adımları, kısa çalışma ödeneği, borç öteleme gibi uygulamalar toparlanmaya katkı sağlayacaktır.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın üzerinde hassasiyetle durduğu ekonomi ve hukuk reform paketlerini de Türkiye’nin istikrarlı büyüme trendine olumlu etki yapacağına inanıyorum. Pandemi için alman önlemler, reel sektöre yönelik destekler ve üretim performansı, sonuçlarını gösterdi. Temennimiz bir an önce ülkemizi kesintisiz büyüme sürecine geçirecek kalıcı adımların atılmasıdır.
RAHİME BAŞ UÇAR
