Dünyada En Çok Ticareti Yapılan 15 Ürün

Dünyada En Çok Ticareti Yapılan Ürünler

Dünyada en çok ticareti yapılan mallar, küresel ekonomide önemli bir etkiye sahip olan çeşitli ürünleri içermektedir. Bu ürünler, ülkeler arasında ticaretin canlılığını sürdürmesine katkı sağlamaktadır. Dünya ticaretinde en etkileyici ve büyük sektörler arasında, çeşitli ürün grupları ön plana çıkmaktadır. Teletrac Navman’ın verilerine göre dünya genelinde en çok ticareti yapılan 15 mal ve sektör şu şekildedir:

(1) Otomobil: Yolculuğun Tarihsel Kökeni ve Küresel Üretim

Otomobil kelimesinin, kökeni kağnı arabasına dayandığını biliyor muydunuz? İlk olarak büyük baş hayvanların çektiği iki tekerlekli arabaya Latince “carrum” deniliyordu. İronik bir şekilde, bu araçların atası olan kağnı arabalarıyla karşılaştırılan otomobiller, günümüzdeki teknoloji ve hızla oldukça uzak bir noktada yer alıyor.

İlk otomobiller, buharla çalışsalar da İngilizler, bu yeni taşıma aracına “kendi kendine giden araç”, “atsız araba” gibi çeşitli isimler takmışlardır. Eski Yunanca kökenli “autos” (kendi kendine) ve “mobilis” (hareket edebilen) kelimelerinin birleşimi olan “otomobil” terimi, zamanla dünya genelinde yaygınlaşmıştır. Bu terimi ilk benimseyenler arasında Fransızlar bulunsa da, otomobilin asıl icat edildiği yer Almanya’dır. Bu aracın Almanca ismi olan “Wagen”, sadece Almanya ve Avusturya gibi Almanca konuşulan ülkelerde kullanılmaktadır.

Otomobil endüstrisi günümüzde milyonlarca aracın üretildiği büyük bir sektördür. Ancak, yıllık üretim miktarı değişkenlik gösterir. Örneğin, birkaç yıl önce yıllık üretim miktarı 67 milyondu, ancak günümüzde bu rakam Covid-19, çeşitli savaşlar ve diğer etmenlerle birlikte 60 milyon civarına düşmüştür.

ABD ve Avrupa’nın öncü konumu zaman içinde azalmış, günümüzde en çok otomobili üreten ülke Çin olmuştur. Çin’i Japonya, Almanya, Güney Kore ve Hindistan takip etmektedir. Ancak, en büyük pazarlar Çin ve ABD’de bulunmaktadır. Otomobil endüstrisinin dinamikleri sürekli değişirken, tarih boyunca otomobil, insanlığın taşıma ve mobilite ihtiyaçlarını devrim niteliğinde bir şekilde karşılamıştır.

(2) Rafine Petrol: Enerjinin Çeşitli Yüzleri

Rafine petrol, enerji ihtiyaçlarımızı karşılayan bir dizi ürünü içerir. Akla gelenler arasında benzin, mazot, uçak yakıtı kerosen, kalorifer yakıtı ve daha birçok petrol ürünü bulunmaktadır. Modern petrol rafinerileri, günümüzde günde milyonlarca varil ham petrolü işleyebilecek kapasiteye sahiptir. Bir varil, yaklaşık 159 litreye denk gelir.

Petrol, ilk kez 9. yüzyılda Bağdat’ta İslam bilginleri tarafından kullanılmaya başlandı. Azerbaycan topraklarındaki ham petrol de aynı dönemde İslam bilginleri tarafından işlenmiştir. O dönemlerde petrolü çıkarmak için toprak altına inmek gerekli değildi; çünkü petrol, toprak yüzeyinde katran formunda bulunmaktaydı.

Petrol rafinasyonu, ham petrolün çeşitli fraksiyonlara ayrılması ve bu fraksiyonların farklı kullanım alanlarına yönlendirilmesi anlamına gelir. Bu işlem sayesinde enerji, ulaşım, sanayi ve diğer sektörlerde kullanılan çeşitli petrol ürünleri elde edilir. Rafine petrol, modern endüstriyel toplumun vazgeçilmez enerji kaynaklarından biridir ve günlük yaşantımızı büyük ölçüde etkileyen birçok ürünün üretiminde kullanılmaktadır.

(3) Entegre Devre: Dijital Dünyanın Temel Taşı

Günlük hayatımızda sıkça karşılaştığımız ancak belki de pek farkında olmadığımız entegre devreler (IC), elektronik cihazlarımızın işlevselliğini sağlayan temel bileşenler arasında yer alır. “Chip”, “Mikroçip” gibi isimlerle anılan bu elektronik devre setleri, milyonlarca hatta milyarlarca transistör ve diğer elektronik elemanı bir araya getirerek kompleks işlevleri yerine getirir.

Entegre devreler, bilgisayarlar, cep telefonları, ev aletleri, otomobiller ve daha birçok alanda kullanılarak hayatımızı kolaylaştırır. Bu devrelerin boyutları oldukça küçük olmasına rağmen, sundukları işlem kapasitesi ve performans oldukça yüksektir. Ayrıca, maliyetleri düşük olduğu için geniş bir kullanım alanına sahiptirler.

Covid-19 döneminde, entegre devre üreten fabrikalardaki üretim aksamaları, dünya genelinde elektronik endüstrisini etkileyen önemli bir krize neden oldu. Bu olay, entegre devrelerin sadece günlük hayatımızı kolaylaştırmakla kalmayıp, aynı zamanda küresel ekonomik denge üzerinde de büyük bir etkiye sahip olduğunu gösterdi.

(4) Otomobil Parçaları: Mükemmeliyetin Binlerce Parçası

Otomobil endüstrisi, geçmişten günümüze muazzam bir evrim geçirdi. İlk otomobiller, sadece birkaç yüz parçadan oluşurken, günümüzdeki otomobiller 30 bin ila 40 bin parçaya kadar çıkabilmektedir. Bu sayı, aracın karmaşıklığını ve sunduğu işlevleri yansıtır. İlk otomobillerde yedek parça bulmak zorlu bir süreçti ve hatta otomobil sahipleri, düşen parçaları toplamak için gençleri bile işe alıyordu.

Günümüzde ise otomobil parçaları, endüstri standardizasyonu sayesinde genellikle marka ve modeller arasında paylaşılabilir. Otomobil üreticileri, farklı modelleri için benzer parçalar kullanarak hem maliyetleri düşürürler hem de bakım süreçlerini kolaylaştırırlar. Yedek parça satışı, otomobil satışlarından bile daha karlı hale gelebilir.

Her otomobil, binlerce parçanın bir araya gelmesiyle oluşan karmaşık bir sistemdir. Bu parçaların tasarımı, üretimi ve bir araya getirilmesi, otomobil endüstrisinde mükemmeliyeti sağlamak adına devam eden bir süreçtir.

(5) Bilgisayar: Dijital Dünyanın Beyinleri

Bilgisayarlar, günümüzde dijital çağın temelini oluşturan teknolojik harikalar olarak karşımıza çıkar. Temel çalışma prensipleri, programlanabilir bir şekilde aritmetik ve mantık işlemleri gerçekleştirmek üzerine kurulmuştur ve bu işlemleri 0 ve 1’lerle ifade ederler. İlk bilgisayarların çalışma mantığıyla günümüzün süper bilgisayarları arasında temel bir benzerlik bulunmaktadır.

Bilgisayarlar, sadece işlem gücüyle değil, aynı zamanda çeşitli çevre birimleri ve bileşenleriyle birlikte kompleks bir ekosistem oluştururlar. Yazıcılar, işletim sistemleri, yazılımlar, donanımlar, ağ bağlantıları ve programlar, bilgisayarların çok yönlü kullanımını mümkün kılar. Bu teknolojik harikalar, basit bir hesap tahtasından günümüzdeki sofistike işlemcilere kadar uzanan bir evrimin ürünüdür.

Bilgisayarlar, abaküs gibi basit hesap tahtalarından evrim geçirmiş olsalar da, günümüzdeki etkileşimli ve çok yönlü işlemcileriyle yaşantımızı derinlemesine etkileyen önemli araçlardır. İnternetten eğlenceye, iş dünyasından eğitim alanına kadar birçok alanda hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmişlerdir.

(6) Ecza Ürünleri: Sağlığa Yatırımın Boyutları

İlaç endüstrisi, yıllık geliri bir trilyon doları geçen devasa bir sektördür. Bu sektör, sadece eczanelerden ilaç almakla sınırlı değildir; aynı zamanda araştırma, test etme, patent alma ve pazarlama gibi bir dizi karmaşık faaliyeti içerir. Bu nedenle, ilaç endüstrisinin ne kadar büyük ve karmaşık olduğunu anlamak için sadece eczaneye gidip birkaç kutu ilaç almak yeterli değildir.

İlaç endüstrisi, her yıl yüzde 1.8 oranında büyüyen dinamik bir sektördür. Bu büyüme oranı, sektördeki sürekli yenilik ve gelişmeleri göstermektedir. ABD, ilaç endüstrisinin en hızlı büyüdüğü ülkelerden biridir. Ancak bu büyüme, yalnızca yeni ilaçların keşfi ile değil, aynı zamanda etkili bir lobi faaliyetiyle de ilişkilidir.

Lobi faaliyetleri, ilaç şirketlerinin çeşitli düzenleyici kurumlar ve sağlık kuruluşları ile etkileşimde bulunmalarını içerir. ABD’de, ilaç endüstrisi temsilcileri, yeni ilaçları ve tedavi yöntemlerini tanıtmak amacıyla doktorlara ve eczacılara yönelik lobi faaliyetlerine 1928’de başlamışlardır. Daha sonra, 1980’lerde televizyon reklamlarında ilaç tanıtımı serbest bırakıldı ve bu, sektörün pazarlama stratejilerinde önemli bir döneme işaret etti.

Sağlık sektörüne yapılan yatırımların, hem şirketlerin büyümesine hem de toplumların sağlığına olumlu katkılarda bulunduğu bir gerçektir. İlaç endüstrisi, bu açıdan önemli bir rol oynamakta ve sürekli olarak yeni tedavi yöntemleri ve ilaçlar geliştirmek için çaba harcamaktadır.

(7) Altın: Zenginliğin Zamansız Sembolü

İngiliz iktisatçı John Maynard Keynes (1883-1946), altını “barbarlardan kalma bir emanet” olarak nitelendirmiş olabilir, ancak dünya genelinde altın, zenginliğin ve değerin zamansız sembolü olarak kabul edilir. Altın, o kadar nadir bir metaldir ki, tarih boyunca çıkarılan altın miktarı, bir fabrikanın bir saat içinde demiri döktüğü miktarla aynı değildir.

Altın, tarih boyunca ekonomik sistemlerde para birimi olarak kullanılmış ve değerli metaller arasında öne çıkmıştır. Bugün bile, dünya genelinde altın rezervleri, ülkelerin ekonomik gücünü gösteren önemli bir gösterge olarak kabul edilir. 1910 yılından bu yana üretilen altının büyük bir kısmı hala dolaşımdadır, ve dünya genelindeki altın madenlerinin sadece küçük bir kısmı işlenmiştir.

Altın, sadece nadir olmasıyla değil, aynı zamanda işlenebilirliği ve dayanıklılığıyla da dikkat çeker. Bir ons (31 gram) altından ince tel çekmek, inanılmaz bir uzunluğa ulaşabilir. Altın, paslanmaz ve mücevher olarak kullanıldığında deriyi tahriş etmez. Eğer tahriş ediyorsa, altın sahte olabilir. Altın, güzellik ve dayanıklılığıyla sadece mücevher endüstrisinde değil, aynı zamanda ekonomide ve yatırımda da büyük bir rol oynamaktadır.

Altın, sadece madencilik tarihindeki büyük külçelerle değil, aynı zamanda günümüzde derin maden ocaklarından çıkarılan mikro ölçekteki parçacıklarla da gizemini korumaktadır. Bu metal, tarih boyunca olduğu gibi günümüzde de değerini sürdürmekte ve küresel ekonomi üzerinde belirleyici bir etkiye sahip olmaya devam etmektedir.

(8) Ham Petrol: Modern Yaşamın Temel Kaynağı

Ham petrol, adından da anlaşılacağı gibi doğrudan toprak altından çıkarılan, işlenmemiş, sarı-siyah renkte bir hidrokarbon kaynağıdır. Bu değerli kaynak, endüstriyel ürünlerin üretiminden eczacılık alanındaki ürünlere kadar geniş bir yelpazede kullanılır.

Ham petrol, sadece motorlu araçlar, gemiler ve uçaklar için yakıt sağlamakla kalmaz, aynı zamanda modern yaşamın birçok yönünde karşımıza çıkar. Asfalt, plastik, tekstil, soğutucular, boya, sentetik kauçuk, gübre, haşere ilaçları gibi pek çok ürünün üretiminde ham petrolden türetilen malzemeler kullanılır. Her gün dünya genelinde 100 milyon varilden daha fazla ham petrol işlenir ve tüketilir.

Ham petrol, enerji sektöründeki ana kaynaklardan biri olmasının yanı sıra, endüstriyel üretimde ve günlük yaşantımızda birçok ürünün temel hammaddesini oluşturarak modern yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Gelişmiş teknoloji ve endüstriyel süreçlerle birlikte, ham petrolün çeşitli ürünlere dönüştürülmesi, küresel ekonomideki pek çok sektörün işleyişini etkilemektedir.

(9) Telefon: İletişimin Dönüştürücü Gücü

Telefon, çocukluğumuzdan beri hayatımızın ayrılmaz bir parçası olmuştur. Alexander Graham Bell’in icadı olarak genellikle bilinse de, İtalyan göçmen Antonio Meucci’nin “konuşan telgraf” adını verdiği icadıyla 1849 yılında telefonun temellerini atmıştı. Ancak zamanın iletişim aracı olan telgrafın yetersizliği ve Meucci’nin elini çabuk tutmaması gibi nedenlerle icat, Graham Bell’e yazılmıştı. Ancak ABD Temsilciler Meclisi, 11 Haziran 2002’de kabul ettiği bir yasa tasarısıyla Meucci’ye onurunu iade etti.

Telefon, iletişimde devrim yaratmış ve zaman içinde büyük bir dönüşüm geçirmiştir. İlk kişisel mobil telefon hizmeti 1973 yılında başlamıştır ve 50 yıl gibi kısa bir sürede telefon, akıllı telefon olarak adlandırılan çok yönlü cihazlara evrilmiştir. Günümüzde telefonlar sadece konuşma araçları olarak değil, aynı zamanda fotoğraf çekme, mesajlaşma, internete erişim, oyun oynama ve bir dizi diğer özellikleri içeren çok fonksiyonlu araçlar haline gelmiştir. Telefonlar, günlük yaşantımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmiş ve iletişimi kolaylaştırmada kilit bir rol oynamıştır.

(10) Yayın Ekipmanları: İletişimi Evlerimize Taşıyan Teknoloji

Radyo ve televizyon için gerekli olan yayın ekipmanları, iletişim teknolojisinin evriminde kritik bir rol oynamıştır. İskoçyalı mucit John Logie Baird, 25 Mart 1925’te Londra’nın ünlü Selfridges mağazasının önünde ilk televizyon gösterisini gerçekleştirdiğinde, izleyicileri büyülemiş ve heyecanlandırmıştı. Baird, mekanik bir alıcı kullanarak yaptığı bu gösteride, tamamen mekanik bir televizyonun potansiyelini sergilemişti. Ancak elektronik TV alıcıları için birkaç yıl daha geçmesi gerekti.

Günümüzde, TV yayınları ve radyo programları için gerekli olan ekipmanlar, karmaşık ve çok sayıda unsuru bir araya getirir. Bu ekipmanlar, elektronik ve dijital teknolojinin gelişimiyle birlikte sürekli olarak evrim geçirmiştir. Artık hemen hemen her ülkede televizyon bulunmaktadır ve TV yayıncılığının arkasındaki ekipmanlar, dünya genelinde en çok ticareti yapılan ürünler arasında yer almaktadır. Yayın ekipmanları, iletişimi evlerimize taşıyan teknolojinin temel taşlarından biridir.

(11) Elmas: Doğanın Derinliklerinden Gelen Değerli Taş

On binlerce, hatta milyonlarca dolara satılan elmas, aslında doğada oluşan bir kömür parçasının özel bir dönüşümüdür. Karbon, belirli bir ısı ve yüksek basınç altında sıkıştırıldığında, elmasın benzersiz kristal yapısını oluşturur. Ancak bu dönüşümü gerçekleştirmek için doğanın milyonlarca yıl süren sürecine ihtiyaç vardır. Doğal elmasların yaşları genellikle bir milyar ile 3.5 milyar yıl arasında değişir.

Doğal elmaslar genellikle dünya yüzeyinden oldukça derinlerde, 150 ila 250 kilometre derinlikte oluşur. Elmas ticaretinin büyük bir kısmı, Antwerp (Belçika), Amsterdam, Londra ve New York gibi önemli merkezlerde gerçekleşir. Bu şehirler, elmas ticaretinin yoğunlaştığı ve dünya genelindeki pazarın belirlendiği yerlerdir. Hindistan’ın Surat kenti, elmas üretiminin büyük bir kısmını gerçekleştirerek yılda 60 milyar dolardan fazla gelir elde eder. Aynı şekilde, Afrika’nın güneyinde, denizle kıyısı olmayan Botswana ülkesi, tek bir madenden yılda 12.5 ila 15 milyon karat (2.5 ila 3 ton) arasında elmas üretir, bu da ülkenin ekonomisine önemli bir katkı sağlar. Elmas, değeri, nadirliği ve estetik çekiciliği ile öne çıkan benzersiz bir değerli taştır.

(12) Petrol Gazı (LPG): Enerjinin Sıvı Hali

Petrol gazı, genellikle LPG (Liquified Petroleum Gas) olarak bilinir. Bu gaz, petrol yataklarının üzerinde bulunan doğal gazın özel bir işlemle ayrıştırılmasıyla elde edilir. Renksiz, kokusuz, havadan ağır ve yanıcı bir gaz olan petrol gazı, basınç altında sıvılaşabilir. Ayrıca, güvenlik nedeniyle sızıntı durumlarında hemen fark edilebilmesi için özel bir koku eklenir.

Genellikle yüzde 70 bütan ve kalan yüzde 30 propandan oluşan petrol gazı, ticari açıdan büyük öneme sahiptir. 250 litre gaz, sıvılaştırılarak bir litrelik hacme sıkıştırılabilir, bu da depolama ve taşıma açısından büyük avantaj sağlar. Petrol gazının dünya genelindeki üretimi yılda yaklaşık 350 milyon ton civarındadır.

Petrol gazı rezervleri oldukça büyük ve çeşitlidir. Dünya genelinde çıkarılmayı bekleyen 300 trilyon metreküp gaz rezervi bulunmaktadır. Bu rezervin yılda yüzde 2.2 oranında arttığı göz önüne alındığında, petrol gazının enerji talebini karşılamaya devam edeceği söylenebilir.

(13) İnsan ve Hayvan Kanı/Organları Ticareti: Etik Sınırları Zorlayan Bir Gerçek

Tüyler ürpertici bir konu olan insan ve hayvan kanı/organları ticareti, maalesef dünya genelinde ciddi bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Bu ticaretin hacmi, küresel ticaret listesinde ilk 15’e girecek kadar yüksektir. Organ nakli bekleyen binlerce hasta, bu ticaretin çözüm arayışında olan kişilere umut oluyor.

Organ nakli turizmi adı altında gelişen bu ticaret, uluslararası alanda hem yasal hem de illegal kaynaklardan sağlanan organları içerir. Bu alanda faaliyet gösterenler, donörleri ve alıcıları bir araya getirmek için çeşitli yöntemlere başvururlar. Bu tür ticaret genellikle güneyden kuzeye, dişilerden erkeklere, renkli insanlardan beyazlara doğru bir trafik oluşturur.

Organ nakli, özellikle böbrek nakli, oldukça yaygındır. Her yıl Pakistan’dan binlerce böbrek satın alınmaktadır. Kanada ve Birleşik Krallık’ta ise yasa dışı yollarla gerçekleştirilen 30-50 organ nakil operasyonu bulunmaktadır. Organ ve kan nakli fiyatları geniş bir aralığa sahiptir; bin 300 dolardan başlayıp 150-160 bin dolara kadar çıkabilir. Bu durum, etik sınırları zorlayan bir gerçek olarak karşımıza çıkar ve dünya genelinde bu konudaki bilinçlendirme çabaları önem arz etmektedir.

(14) Uçak Ticareti: Havacılığın Karmaşıklığı ve Günlük Uçuş Hareketliliği

Uçak ticareti, dünya genelinde beklenenden daha düşük bir sıralamada yer alsa da, bu alandaki etkinlik oldukça yüksektir. Günümüzde dünya genelinde en az dokuz bin uçak aynı anda havalanmış durumdadır ve günde yaklaşık yüz bin uçuş gerçekleşmektedir. Bu sayı, sadece uçakları kapsar ve diğer hava araçlarını içermez.

Uçak ticareti, oldukça karmaşık bir konsepti içerir. Bir uçak bileti aldığınızda ödemenizin nereye gittiğini bilmek önemlidir. Bilet fiyatları, sadece havayolu şirketinin karını değil, aynı zamanda vergileri, havaalanı işletme masraflarını ve uçak üreticisi şirketin paylarını içerir. Bu karmaşıklık, havacılık endüstrisindeki birçok paydaşın bir araya gelerek dünya genelinde etkileyici bir uçuş hareketliliği sağlamasına neden olmaktadır.

(15) Kamyonlar: Günlük Hayatımızın Taşıyıcı Gücü ve Çevresel Etkileri

Günlük hayatta tükettiğimiz ürünlerin çoğunu uçaklar ve gemiler taşısa da, bu malzemelerin semtlerimize ve marketlere sevkiyatını kamyonlar gerçekleştirir. Kamyonlar, genellikle güçlü dizel motorlarla donatılmıştır, zira benzin motorlu bir kamyon, ağırlığı nedeniyle yerinden kalkamaz. Ancak her iki tür motor da çevre için zararlıdır, özellikle dizel motorlar.

Elektrikli kamyonlar da üretilse de, bu alandaki gelişim henüz istenen düzeyde değildir. 2027 itibariyle dünya kamyon filosunun yalnızca yüzde 7’sini elektrikli kamyonlar oluşturacak gibi görünmektedir. Bu durum, gürültülü, hava ve su kirliliğine neden olan kamyonlara uzun süreli bir bağımlılığı göstermektedir.

Bazı bölgeler, karayolu trafiğini azaltmak ve çevresel etkileri en aza indirmek amacıyla demiryoluna taşımayı tercih etmektedir. Kamyon üreticisi şirketler, 2030’a kadar sıfır emisyonlu kamyonlar üretecekleri konusunda taahhütte bulunmuş olsalar da, çevresel sağlığımız için daha hızlı çözümlere ihtiyaç duyulmaktadır.

Not: Rakamlar, geçen yılın ilk üç çeyreği için geçerlidir.