Dünya fındık ihtiyacının yüzde 80’i Türkiye’den karşılanıyor

Oltan Gıda’nın Italyan Ferrero’ya satışı, yabancı devlerin Türk fındık piyasasına ilişkin attığı en büyük adım olarak görülebilir ancak ilk adım değil. Daha önce kamuoyu önüne pek gelmeyen kimi satışların yaşandığı piyasada, yeni alımların da gerçekleşebileceğine vurgu yapılıyor. Nestle ve Kraft gibi devlerin ilk 10 ihracatçıya dönük görüşmeler yaptığı söyleniyor.

Türkiye’nin yurt dışı piyasalara dönük en önemli övünç kaynaklarından biriydi fındık. Haleti de öyle.

Dünya fındık ihtiyacının yüzde 80’i tek başına Türkiye’den karşılanıyor.

Bu çok olumlu potansiyele karşın, ‘davulun tokmağının başkasının elinde olması’ misali, dünya piyasalarında fiyat belirleyici konumda olunmaması da Türkiye açısından ayrı bir sıkıntı kaynağı idi. Fındıkta dünya fiyatları Hamburg’ta kurulu olan ve önemli oranda Avrupalı grupların etkisi altında bulunan borsada belirleniyor.

Fındıkta en büyük ihracatçı Oltan Gıda’nın İtalyan çikolata devi Ferrero’ya satış sürecinde olduğuna dair geçen hafta çıkan haberler tüm gözlerin bu alana çevrilmesine yol açtı.

Türkiye’de aynı zamanda sanayici kimliği ile de bulunan İtalyan devinin Okan’ı satın alması an meselesi. Bu gelişme üzerine projeksiyonumuzu sektöre çevirdik. Ve gördük ki ihracatçılar arasında satış dalgası devam edecek. Zaten bir süredir kamuoyu önüne pek çıkmayan kimi satın almaların yaşandığı sektörde Oltan’ın yanı sıra başka dev ihracatçıların da satış masasında olduğu bilgilerine ulaştık. Satın alma konusunda özellikle Avrupalı sanayiciler iştahlı. Ülker ve Eti gibi yerli sanayicilerin daha çok işbirliği noktasında ta-lepkar olduğu vurgulanıyor.

İsterseniz yaşanan gelişmelerin piyasayı nasıl etkilediğine bir göz gezdirelim. İtalyan Ferrero ile anlaşma sağlanırsa gerçekleşecek satışla beraber yabancı sermayeli 5 şirketin faaliyet göstereceği sektörde, 1.7 milyar dolarlık ihracatın 781 milyon dolarlık kısmını yabancı şirketler üstlenmiş olacak.

DEVLER ARAYIŞTA

Üst örgütlerden aldığımız bilgiye göre Ferrero’nun bu hamlesiyle Oltan Gıda’dan fındık ithal eden AvrupalI diğer büyük çikolata üreticilerinin fındık temininde strateji değiştirebilecekleri ifade ediliyor. Beklenti; bu şirketlerin önemli bir hammadde olarak kullandıkları fındıkta mevcut tesisleri satın alarak pazarda fiyatlar konusunda belirleyici olmak isteyecekleri yönünde.

Nestle ve Kraft gibi dünya markası şirketlerin satın alma konusunda istekli olabilecekleri ifade edilirken, satışta adı geçen şirketlerin ihracatta ilk 10 içinde yer alan firmalar arasından olabileceği aktarılıyor.

YENİ SATIŞLAR GELEBİLİR

Sektörde yabancı şirketlerden biri 2011’de Singapurlu Olanı In-ternational’a satılan Progıda ve Pro-gıda Pazarlama. Bu iki şirketin geçen yılki toplam ihracatları 200 milyon doları buldu. Bir diğer ise Stel-liferi Fındık. Geçtiğimiz yıl İtalyan Ferrero tarafından satın alman şirket, geçen yıl 11 bin tonluk ihracattan 68 milyon dolar gelir elde etti. Geçen yıl 2 bin ton ihracat yapan 13 milyon dolarlık bir gelir elde eden Amerika menşeli Noor Fındık ise pazarda dört yıllık bir geçmişe sahip.

Yerli şirketler içinde Oltan ve Progıda’nm ardından gelen Balsu en büyük üretici konumunda. Cüneyt Zapsu’nun da ortakları arasında yer aldığı Balsu Gıda, geçen yıl 110 milyon doları aşan ihracatıyla üçüncü sırada yer aldı.

Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Ilyas Edip Sevinç, satışların devam edeceği konusundaki söylentilerin varsayım olduğunu ve gerçek anlamda bu yönde somut bir bilgi olmadığını ifade ediyor. Fakat teklifler olursa sektörde yer alan firmaların kendilerine göre karar alacaklarını belirten Sevinç, “Oltan Gıda bu işin en büyüklerinden ve bu kararı verirken kesinlikle zarar değil, ticari anlamda değerini bulan bir satış olduğu için kararını bu yönde vermiştir. Bugüne kadar eleştirilen Türk ihracatçısı satış yapınca değerli oldu” diyor.

ORTAKLIĞA AÇIĞIZ

Sektörün ilk 10 yerli firması içinde yer alan Gürsoy Tarınit’ın Yönetim Kurulu Başkanı ve Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birlikleri’nin Başkan Yardımcısı Dursun Oğuz Gürsoy ise satış konusunda yeni haberleri duyulabileceğini bunun normal olduğunu ifade ediyor. Bunun bir ticari faaliyet olduğunu aktaran Gürsoy, “Bugüne dek sıkıntılar çeken fındık üreticilerine, karlılık ve verimlilikte yaşanan sorunların aşılması için destek verilmezken, satış olay ile birlikte bir an sektör elden gidiyor çıkışları yersiz” diyor. Gürsoy, 81 yıllık şirketleri açısından sadece ortaklık tekliflerine sıcak bakabileceklerini kaydediyor.

ÜRETİMDE BEKLENTİ

İhracatın yıldızı Türkiye’nin üretim verimliliği ise maalesef istenen düzeyde değil. Dekar başına verimliliğin düşük olması bir yana bu yılki iklim koşullarından da olumsuz etkilenen Türkiye’nin geçen yıl 600 bine yakın olan kabuklu fındık üretiminin bu yıl 387 bin ton civarında olacağı tahmin ediliyor. 700 bin hektar alana dikili fındık işinden 450 bin aile geçinirken, üretimdeki azalmanın fiyatlar üzerindeki baskısı ise bu yıl fazlasıyla hissedildi. Geçen yıl 5 TL olan kilogram fiyatının bu yıl 9-5 TL’ye ulaştığını ve bu yabancı ilgisinin fiyatları kontrol altında tutabilmek maksadıyla yapıldığını aktaran Türkiye Ziraatciler Derneği Başkanı İbrahim Yetkin ise fındıktaki bu yabancılaşmanın normal olmadığını savunuyor. Yetkin, yerli üreticinin ve ihracatçının yalnızca devlet desteği ile ayakta kalabileceğine vurgu yapıyor.