Doğal kumaşlar ve tekstil ürünleri

Bu haftaki yazımda da doğal kumaşlar, yeni nesil hayvansal ve bitkisel tekstil ürünlerine değinmek istiyorum. Ancak pamuk, keten, bambu ve hayvan derisi, günümüzde çok konu edildiği için daha başka ilginç örneklerden bahsedeceğim.

Yeni Nesil Hayvansal ve Bitkisel Tekstil Ürünleri

Nur Demirok / Para ; DOĞAL tekstil ürünlerinin çoğu günümüzde hayvansal ve bitkisel kaynaklardan elde edilen liflerlerin proses edilmesiyle elde ediliyor.

Bu haftaki yazımda da yeni nesil hayvansal ve bitkisel tekstil ürünlerine değinmek istiyorum.

Ancak pamuk, keten, bambu ve hayvan derisi günümüzde çok konu edildiği için daha başka ilginç örneklerden bahsedeceğim.

Öncelikle her yazımda belirttiğim gibi bu konuda da en önemli unsurlar; sürdürülebilirlik, doğaya saygı ve kesinlikle her aşamada etik olmak…

Örneğin bugün ipek kozalarından elde edilen üretimi birçok vegan ve hayvan aktivistleri pek de etik bulmuyorlar.

Neyse ki, günümüzde kozalardaki canlılara zarar vermeden ipek üretme konusunda çalışmalara epey ağırlık verilmiş durumda.

Ancak bu aşamada dehşet verici bir insanlık ayıbı olan durumu da belirtmeden geçemeyeceğim: Bilindiği gibi geçmişte ve günümüzde ‘Ankara Keçisi’nden elde edilen doğal kumaş ve tekstil ürünlere daima ’Angora” deniyor.

Angora Yumuşaklığı!

Günümüzde ise ‘Angora’ daha çok, orijin olarak yine ülkemizin ‘Ankara Bölgesi’nden menşe alan fakat ne yazık ki soyu tükenen ‘Angora Tavşanı’ndan elde ediliyor. Bu türün varyasyonları ise bugün dünyanın birçok yerinde özenle yetiştiriliyor.

Ancak bir süre önce bu küçük ve tatlı hayvanların tüylerinin, Uzakdoğu’da keçi ve koyunlarda olduğu gibi ‘kırkılmak‘ yerine yolunarak, çekilerek ve canları acıtılarak elde edilmesi gibi insanlık dışı ve utanç verici metodların uygulandığı görülüyor.

Birçok uluslararası ünlu moda firmaları bu hayvanların tüylerini kullanmayı bırakıyor ya da en azından kırkılmamış olan tüyleri kullanmaktan vazgeçiyor.

Yeni nesil tekstil ürünleri elde edilecek diye böyle bir davranışa herkesin karşı durmasını umuyorum.

Hem bize yünlerini ve tüylerini (kırkılma) yöntemiyle veren hayvanların mutlu (hem de insan vicdanının rahat olduğu) birkaç örnekle devam edelim:

Ankara Keçisi’ne Dikkat!

Koyun ve keçi yünleri nesillerden beri bilinir. En ünlü örnekler ise ülkemizden yukarda sözünü ettiğimiz ‘Ankara Keçisi’ (Tiftik Keçisi), ‘Merinos Koyunu’ ve -bunların dünyadaki alt türleri olmak üzere- Iskoçya, Avustralya, Yeni Zelanda ve birçok Asya ülkelerinde yetişen koyun ve keçi türleridir.

Bu hayvanların yünlerden elde edilen tekstil ürünleri bugünde de hala çok değerli. Yapılan son araştırmalara göre hayvanların stressiz bir ortamda’ ve ‘sevgiyle’ yetiştirilmeleri kaliteli yün elde etmek için adeta ön koşul.

Koyun ve keçiler dışında ‘dokuma’ yoluyla tekstil ürünlerinde kullanılan diğer hayvan yünleri arasında Ant Dağlarının sembolü ‘Lama’ ve özellikle ‘Alpaka’ denilen bu hayvanın alt türünden elde edilenler de var.

Ayrıca ‘Yak’ ve ‘Amerikan Bizonu’ (Buffalo) dan elde edilen kaliteli yünlerden ‘Eğirme İpleri’ yapılıyor ve yenilikçi tekstilde de çokça kullanılıyor.

Bu arada: son yıllarda sadece ‘yün üreten hayvanlar’dan değil, belirli tür dev örümceklerin ağ yaptıkları doğal materyalden elde edilen Örümcek İpeği’ de modern dünyada dikkat çekiyor.

‘Örümcek İpeği’ özellikle dayanıklılığı ve hafifliği ile de meraklılarca büyük ilgi görüyor.

(Bu konuda örümceklere zarar vermeden dokuma materyali elde etmek için çalışmalar da sürüyor.

Bitki Bazlı Tekstil Ürünleri

Gelelim çok daha ilginç sürdürülebilir, doğada çözünür ve eco-fricndly olarak anılan bitkisel kaynaklı tekstil ürünlerine: Çok severek tüketilen ‘Anana’, ‘Hindistan Cevizi’, ‘Şeker Kamışı’, ‘Muz ve Portakal lifleri’ de bugün Dokuma İpliği üretiminde kullanılıyor!

Tüm bu bitki ve meyveler, hem ekolojik hem de sürdürülebilir olmalarıyla çevre kirliliğinin azalmasına da yardımcı oluyorlar!

Bugün ‘Coir da denilen Hindistan Cevizlerinin dış kabuğundaki liflerin eğirtilmesiyle oluşturulan dokuma ipleri de yıkanıp temizlendiğinde ‘altın sarısı’nı andıran doğal rengiyle çok büyük ilgi çekiyor.

Dokusuyla ve diğer sert sellülozlu lifleri andıran bu materyale günümüzde sağlamlığından dolayı da ilgi hızla artıyor. Genellikle kilim ve halı gibi ürünlerde kullanılan ‘Hindistan Cevizi’ lifi de giysi kumaşı olmaya pek uygun olmasa da modacıların büyük ilgisini çekiyor. Ancak bazı tekstil firmaları, hindistan cevizlerinden giysi yapılabilir doğal kumaş üretmeyi başarmış olsa da bu konudaki çalışmalar halen sürüyor.

Ayrıca Ananas yapraklarından ve ticari olarak kullanılmış üzümlerin posalarından da ‘dokuma yapılmadan’ kompres yapılarak ‘deri’ benzeri tekstil ürünleri de dikkati çekiyor. Özellikle ‘Üzüm Derisi’ bazı ünlü modacılar tarafından kullanılmaya başlanmış durumda.

Doğada çözünebilir ve dünyanın en dayanıklı doğal dokuma liflerinden biri de ‘Muz Lifi’ ve ‘Muz Kumaşı’.

Aslına bakılırsa muz liflerinden yapılan kumaşlar bazı Uzakdoğu Asya ülkelerinde ve de özellikle Japonya’da yüzyıllardır biliniyordu ve geçmişte ipeğe alternatifti.

Genellikle meyvesiz muz ağaçlarının gövdelerinin dış kabuklarından elde edilen bu tekstil ürünü de sağlamlığı, uzun süre kullanımı, hatta yangınlara karşı diğer kumaşlardan çok daha dayanıklı oluşuyla son yıllarda birçok ünlü firmanın ve modacının ilgisini çekiyor.

Şeker kamışlarından da ’Bagasse’ denilen viskoz türü dayanıklı tekstil materyali elde ediliyor.

Portakal Kabuğun’dan Doğal Kumaş!

Bu arada bitkisel dokuma liflerinin en ilginci ve en yenisi hiç kuşkusuz Portakal Kabuğu Lifi. Bu liflerden elde edilen ‘Portakal Kumaşı’ yumuşak, hafif ve ipekimsi bir dokuya sahip.

Patentinin bir İtalyan firmasına ait olduğu ‘Portakal Kumaşı’ ilk kez Sicilyalı iki öğrenci ‘Adriana Santanocito’ ve ‘Enrica Arenaby’nin boşa giden atık portakal kabuklarını değerlendirme projesi ile 2014 yılında geliştirildi.

İtalya’da ortaya çıkan bu buluşsal proses başladığından beri dünyanın önde gelen moda firmalarının ilgi odağı haline geldi.

Yine hem sürdürülebilir ve hem vegan olan bu ürün ‘ipek alternatifi’ olabilecek kapasitede. ‘Pastazzo’ denilen portakal selülozu hamurunun, tekstil polimerlerine ve dokuma liflerine dönüştürülmesiyle elde edilen Portakal Kumaşı’ ayrıca cilt sağlığı için de son derece yararlı.

İçeriğindeki C vitamini cilt tarafından kolayca absorbe edilebiliyor ve en az bir cilt kremi kadar cildi besliyor.

Şu an için bunlar daha çok lüks ve rafine moda tekstillerinde kullanılıyor. Biz de bu patentli prosesin dünya ölçeğinde yayılarak herkesin kullanımına sunulmasını diliyoruz. Sadece İtalya’da her yıl binlerce ton (bunu ülkemiz, Akdeniz ve dünya ölçeğinde uygulamayı da unutmamak gerek) portakal kabuğu elde edildiğini düşünürsek bu prosesin ne kadar buluşsal ve yaratıcı olduğunu anlayabiliriz.

Diğer ‘Citrus’ türleri ve meyvelerle de buna benzer çalışmaların hem dünyada hem de ülkemizde hızla yaygınlaşmasını umuyoruz.

Nur Demirok / Para