Djital dönüşümde cazip destek ve teşvikler
SANAYİ ve Teknoloji Bakanlığı, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında Djital Dönüşüm çağrısı açtı. Çağrı kapsamında 188 ürün, 54 yenilikçi teknoloji desteklenecek. Çağrı kapsamında yer alacak yenilikçi teknoloji grupları, ekran teknolojjleri, veri ve yazılım altyapısı teknolojileri, yeni nesil akıllı sensörler, giyilebilir teknolojiler, mikroelektronik teknolojileri, nükleer teknolojiler, diğer elektronik ve yazılım teknolojileri olacak.
188 ürün, 54 yenilikçi teknoloji desteklenecek
HÜLYA GENÇ SERTKAYA / Para; Türkiye’de yerleşik sermaye şirketlerinin başvurabileceği çağrı kapsamında, başvurusu yapılan yatırım projelerinin büyüklüğü en az 10 milyon TL olacak. Bu tutar, salt yazılım geliştirmeyi amaçlayan projeler için 3 milyon TL olarak uygulanacak. Çağrı kapsamında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, bakanlığa bağlı ve ilgili kuruluşları tarafından cazip destek ve teşvikler tek pencereden yönetilecek.
Çağrı ile 188 ürün ve 54 yenilikçi teknoloji desteklenecek. Gümrük Tarife istatistik Pozisyonu (GTÎP) kodlarıyla listelenen desteklenecek ürünler arasında otomatik vezne makinelerinden (ATM), havacılık ve uzay yolculukları için (elektrikli/elektronik) sisteme, elektron mikroskopları ve proton mikroskoplarından elektrik saç kesme makinelerine, meteorolojik radarlardan LED ampullerine kadar birçok stratejik ürün yer alıyor.
Çağrı kapsamında desteklenecek yenilikçi teknoloji alanlarından ilki “Ekran teknolojileri”. Bu başlıkta gerçekleştirilecek yenilikçi ürünler sıvı kristal cihazlı (LCD) ve/veya ışık yayan diyotlu (LED) gösterge panelleri, elektrikli sesli ve/veya görsel sinyalizasyon cihazları, MikroLED ekranlar. İkinci grup olan “Veri ve Yazılım Altyapısı Teknolojileri” çerçevesinde desteklenecek yenilikçi ürünler şöyle:
“Kişisel ve genel verilerin korunmasına yönelik olarak siber modül kit sistemleri, büyük veri toplama platformu, servis geliştirme platformu, yapay görme, görüntü ve video işleme teknolojileri (yapay zeka temelli, analiz, tahmin ve karar destek sistemleri), endüstriyel nesnelerin interneti platformu, dijital ikiz teknolojileri, blokzin-cir teknolojileri (ürün izlenebilirliği, dijital ürün pazarlama vb.) ve altyapısı.”
GİYİLEBİLİR TEKNOLOJİLER
Çağrı ile desteklenecek yenilikçi teknolojiler alanlarından bir diğeri “Giyilebilir Teknolojiler”. Bu çerçevede giyilebilen elektronik donanımlar, esnek elektronik donanımlar, eneıji hasadı veya depolaması yapabilen esnek elektronik cihazlar, buluta vergi gönderebilen ve komut alabilen, nesnelerin internetine uyumlu giyilebilen teknolojiler desteklenecek. “Mikroelektronik Teknolojiler” başlığında uç bilişimine uygun mikro bileşenlerden entegre devrelere, güç amplifikatörlerinden modüldeki sisteme (SoM), dijital ve analog sinyalleri işleyebilen devrelerden güç kontrol modüllerine, 5G cihazları ile uyumlu mikro bileşenlerden RF haberleşme teknolojilerine yönelik RF yarıiletkenlere kadar birçok yenilikçi ürün desteklenecek.
“Yeni Nesil Akıllı Sensörler” başlığı altında desteklenecek yenilikçi ürünler arasında uç koşullara dayanıklı sensörler, LIDAR ve infrared sensörler, akıllı sensör sistemleri, paketlenmiş uzun ömürlü çalışabilen, buluta doğrudan bağlanabilen sensörler ve bileşenler, nesnelerin internet uygulamalarında kullanılacak MEMS/NEMS ve optik teknolojiler benzeri ileri teknoloji gömülü sensör sistemleri gibi ürünler yer alacak.
NÜKLEER TEKNOLOJİLER
Desteklenecek yenilikçi teknoloji alanlarından biri de “Nükleer Teknolojileri” olacak. Çağrıya göre bu çerçevede desteklenecek yenilikçi ürünler arasında radyasyon zırhları, radyoaktif malzemeler üzerinde çalışılabilecek hot celi (sıcak hücre) teknolojisi, ısı, akış, basınç, seviye ve diğer sensörler, yüzde 20’ye kadar zenginleştirilmiş Th, Li, U235 elementlerinin C1 ve/veya F tuzları, Hastelloy N, SiC, yüksek sıcaklık ve korosif ortamda uzun süre dayanacak paslanmaz çelik alaşımları, 800C sıcaklık, korosif ve radyoaktif ortamda ve Th, Li, U235 (yüzde 20’ye kadar zenginleştirilmiş) elementlerinin C1 ve/veya F tuzlarıyla çalışacak valf, pompa, ısı değiştirici (heat exchanger), ergimiş tuz taşıyan borular, moderatör grafit, nötron reflektörü B4C, Li-7 izotop zenginleştirme teknolojileri yer alacak.
“Diğer Elektronik ve Yazılım Teknolojileri” yenilikçi teknolojileri alanında ise desteklenecek yenilikçi ürünler şöyle: “Kimlik doğrulama teknolojileri, lazer teknolojileri (hologram, lazer sensör), yaygın olarak kullanılan ara birimlerle uyumlu milli chipset (yonga seti) teknolojileri, uzaktan bakım (remote maintenence) amaçlı haberleşme modülleri ve artırılmış gerçeklik teknolojileri, robotik süreç otomasyonu teknolojileri, elektronik burun (koku moloküllerinden yasa dışı unsurların tespiti) teknolojileri, kızılötesi dedektör teknolojileri, system-on-chip teknolojileri, yarı iletken malzeme teknolojileri, yapay zeka ve derin öğrenmeye dayalı siber güvenlik teknolojileri:”
DESTEKLER TEK PENCEREDEN
Hamle Programı’nda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, bağlı ve ilgili kuruluşlar tarafından sağlanan destek ve teşvikler tek pencereden yönetiliyor. Hamle Programı’na göre Ar-Ge ihtiyacı çerçevesinde TÜBİTAK Ar-Ge desteğinden yararlanılabiliyor. Bu çerçevede desteklenecek kalemler arasında personel giderleri, alet, teçhizat, yazılım ve yayın giderleri, malzeme ve sarf giderleri, üniversiteler ve diğer Ar-Ge kurum ve kuruluşlarına yaptırılan Ar-Ge hizmet alım giderleri, yurt içi ve yurt dışı danışmanlık hizmeti ve diğer hizmet alım giderleri yer alıyor. Program kapsamında Ar-Ge harcamalarının KOBI’ler için yüzde 75’i, diğer firmalar için yüzde 60’ı karşılanabiliyor.
KOSGEB tarafından KOBÎ’le-re personel gider desteği haricindeki tüm giderler için destek oranı yüzde 60 olarak uygulanıyor. Makine-teçhizat desteği, yazılım gideri desteği, personel gideri desteği, referans numune gideri desteği, hizmet alımı destek unsurları için 6 milyon TL’yi aşmayacak şekilde yüzde 30 geri ödemesiz, yüzde 70 geri ödemeli destek sağlanabilecek.
KAMU ALIM GARANTİSİ DE VAR…
Çağrı kapsamında firmalar, üretime yönelik yatırımlarının Küçük ve Orta ölçekli işletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) tarafından desteklenmeyecek kısmı için “Stratejik Yatırımların Teşviki” uygulaması kapsamında veya 50 milyon TL ve üzerinde sabit yatırım tutarına sahip projeler için ise “Proje Bazlı Teşvik Sistemi” kapsamında başvuruyor. Her iki teşvik uygulamasında da KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, yatırım yeri tahsisi, KDV iadesi teşviki bulunuyor.
Eğer yatırım, proje bazlı teşvik kapsamına alınırsa 10 yıl enerji desteği, 5 yıl nitelikli personel desteği, sermaye desteği ve kamu alım garantisi de verilebiliyor. Proje bazlı desteklerde yatırıma katkı oranı yüzde 200’e kadar çıkabiliyor. Vergi indirimi oranı yüzde 100 yapılabiliyor. Stratejik yatırımda ise yatırıma katkı oranı yüzde 50+yüzde 15, vergi indirim oranı ise yüzde 90+yüzde 10 olarak uygulanabiliyor.
Başvuru 3 Kasım’da sona eriyor
Dijital Dönüşüm Çağrısı için başvurular, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı web sitesinde bulunan program portalı uygulaması üzerinden çevrim içi olarak alınıyor. 30 Eylül’de başlayan ön başvuru süreci 3 Kasım 2021 günü 23.59’da kapanıyor. Çağrı kapsamında sadece Türkiye’de yerleşik sermaye şirketleri başvurabiliyor. Başvuru için herhangi bir ölçek, coğrafi konum vb. şartı bulunmuyor. Başvuru işlemleri firmalar adına yetkilendirilmiş gerçek kişiler tarafından yürütülüyor.
Çağrıya öncelikli ürün listesinde yer alan GTİP kodlarına sahip ürünler ile üretim teknolojisi açısından yenilikçi teknoloji alanlarına yönelik ürünlere ilişkin yatırım projeleri için başvuruda bulunabiliyor. Başvuru yapılan yatırım projelerin büyüklüğünün 10 milyon TL’den az olmaması gerekiyor. Bu tutar, salt yazılım geliştirmeyi amaçlayan projeler için 3 milyon TL olarak uygulanıyor.
Köklü değişimler
Günümüzde hızla gelişen dijital teknolojiler ve büyük ölçekli veri akışları, insanların çalışma hayatları; sosyalleşme, ekonomiye katılma ve kamu hizmetlerine erişim şekilleri üzerinde köklü değişimler yaratıyor. OECD, dijital dönüşümü 7 politika ekseni etrafında ele alıyor. Bunlar; iletişim teknolojilerine ve veriye erişim, dijital teknolojilerin ve verinin etkin kullanımı, dijital inovasyon, iyi işler, sosyal refah ve kapsayıcılık, güven ve açık pazar. Çağrı sunumuna göre; neredeyse insan ve firmaların tümü internete bağlı, fakat kullanımları potansiyelin çok altında.
Örneğin, büyük firmaların yalnızca yüzde 33’ü ve küçük firmaların yalnızca yüzde 11’i büyük veri analizinden faydalanıyor. 2018’in ilk yarısında küresel özsermaye yatırımlarının yüzde 12’si yapay zekâ start-up’larına yapıldı. 10-20 yıl içinde OECD ülkelerindeki işlerin yüzde 14’ünün otomasyonla yapılabileceği, bir diğer yüzde 32‘sinin büyük değişime uğrayacağı tahmin ediliyor. Dijital teknolojiler firmaların rekabet, ticaret ve yatırım şekillerini dönüştürüyor. 2007-2015 yılları arasında dijital-yoğun firma hisselerinin uluslararası satışları diğer sektörlerdekilere oranla yüzde 20 daha fazla arttı. Yüksek djjital-yoğun sektörlerdeki firmalar diğerlerine göre yüzde 55 daha fazla kar oranına sahip oldu.
Kritik teknolojiler üretilecek
Türkiye’yi kritik teknolojilerin üreticisi yapma hedefine kilitlenen Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı çerçevesinde, 2021 yılında yatırımı desteklenecek ürün sayısı 919’a çıkarıldı, bu yatırımların hayata geçirilmesiyle toplamda 51 milyar dolarlık dış ticaret açığının önlenmesi hedeflendi. 2019 yılı son çeyreğinde açılan “Makine Sektörü” çağrısı, program çerçevesinde pilot uygulama olarak yürütülmüş ilk çağrı. Program kapsamında bu yıl 30 Nisan’da “Mobilite”, 23 Haziran’da ise “Üretimde Yapısal Dönüşüm” çağrısı açıldı. Son olarak Hamle Programı kapsamında 10 Ağustos’ta Sağlık ve Kimya Ürünleri çağrısı açılmıştı.
Ertan BARUT / TOBB Türkiye Yazılım Meclis Başkanı
“Sensör teknolojileri için halen fırsatlar var”
Dijital Dönüşüm Çağrısı kapsamında desteklenecek ürünler ve teknolojik alanları genel anlamda olumlu buluyoruz. Bunların önemli kısmı nihai bir ürün için ihtiyaç duyulacak ekipmanlar olduğundan, bu alan ve ürünleri seçme gerekçelerine, amaç ve hedeflerine de yer verilmesi iyi olacak. Çağrıda belirlenmiş teknolojik alanlarda geliştireceğimiz ürünlerde, global pazarda satılabilecek, ihtiyaç duyulacak alanları da gözetmeliyiz. Bu çağrıyla geliştirilecek ürün ve teknolojiler ülke ekonomisine orta ve uzun vadede oldukça olumlu katkı sağlayacak. Çağrıya, yazılım, elektronik, otomasyon, makine sektörlerinin ilgisinin olacağını tahmin ediyoruz.
Elektronik çip üretiminde oldukça geride olan ülkemizin bu açığı kapaması çok kolay olmayacak. Ancak sensör teknolojileri için halen fırsatlar olduğunu, bunun için de ülke çapında özel bir planlama yapılıp stratejik bir alan olarak seçilmesi, yerli ve milli bitmiş ürün yapma hedefleri için önemli bir adım olacak. Çağrıda salt yazılım geliştirmeyi amaçlayan projeler için 3 milyon TL tutar belirlenmiş. Oysa yazılım üretiminde ülke olarak hedeflerimizi büyütmeli ve de hızlı gelişen teknoloji karşısında Ar-Ge süreçlerini kısaltacak, ekibi de nitelikli ve geniş tutacak projeler geliştirmeliyiz. 0 nedenle limitin 5-6 milyon TL olması daha isabetli olurdu.
Nurettin ÖZDEBİR / Ankara Sanayi Odası (ASO) Yönetim Kurulu Başkanı
“Dönüşümü hızlandıracak”
2029 da insan zihnini entellektüel ve duygusal açıdan tüm incelikleri ile taklit eden bir beyin sümilasyonunun gerçekleşebileceği tahmin ediliyor. Borsalardaki alım-satımın en az yüzde 50’sinin algoritmalar tarafından yapıldığı öngörülüyor. Bu algoritmalar saniyenin binde biri olan 3-4 milisaniye hız farkını dahi kazanca dönüştürebiliyorlar. İşte bu dönüşümün göbeğinde yer alan sektörlerin başında veri ve yazılım altyapısı, yeni nesil akıllı sensörler, giyilebilir teknolojiler, nükleer teknolojiler geliyor. İnsan var olduğu sürece önemini koruyacak olan enerji alanındaki yeni teknolojilerin peşinden koşmak, Türkiye gibi enerji kaynakları sınırlı olan bir ülke için zorunluluk.
Özellikle AnkaralI sanayicilerin ciddi ilgili gösterdiği nükleer teknolojiler konusunda, Djital Dönüşüm Çağrısı’nın açılması bizleri heyecanlandırdı. Çağrı kapsamındaki tüm sektörlerin özel olarak seçildiğini ve dünyadaki gelişmelere paralel olarak ülkemizin ihtiyaçlarına uygun olan sektörel önceliklendirmenin yapıldığını görüyoruz. Bu çağrıya özellikle nitelikli insan kaynağı ve yüksek teknoloji üretme kapasitesiyle Ankara’nın ilgi göstereceğini düşünüyorum.
Ülkemizin teknolojik seviyesinin her geçen gün yükseldiği bu süreçte bu çağrının dönüşümü hızlandıracağına inanıyorum. İlginin seviyesine bağlı olarak cari açığa önemli bir katkı sağlayacak potansiyeli de içeriyor.”
Gönül KAMALI / Yazılım Sanayicileri Derneği (YASAD) Yönetim Kurulu Başkanı
“Yazılım sektörünü olumlu etkiler”
Ülkemizde Ar-Ge ve start-uplar için çeşitli destekler olmasının yanı sıra yerleşik ve büyük sanayi kuruluşlarımızın da hem Ar-Ge hem de üretim yatırımları konuşunda desteklemesi büyük önem taşıyor. Djjital Dönüşüm Çağrısı ile büyük veri platformu, IOT platformu, SaaS platformlarının ve yapay görme, görüntü işleme yazılımlarının desteklendiğini görüyoruz.
Benzer şekilde giyilebilir teknoloji destekleri de sanayide teknoloji kullanımını kolaylaştıracak ürünler üreteceğinden yazılım sektörümüzü olumlu etkileyecek. Ülkemizde sanayide kullanılan pek çok yerli yazılım olmasına rağmen bu yazılımları sahada kullanmak için gerekli olan el terminali, okuyucu, mobil yazıcı gibi teknik , cihazlarda dışa bağımlıyız. Yeni üretilecek giyilebilir teknolojiler ile bu döngüden çıkacağımıza inanıyoruz. Bir ürünün çevresinde konuşlanmış ‘küme-cluster’ yapılarına doğru evrilen Hamle Programı çağrısının geliştiriciyi, üreticiyi ve müşteriyi bir araya getiren yapısı, yenilikçi teknoloji yatırım ve üretiminin önünü açacak. Öte yandan kümelenme faaliyetlerinin zor ve zaman alıcı olduğunu biliyoruz.
Özellikle yeni bir ürün kavramı etrafında küme oluşturmak sanayi firmalarımızı zorluyor ve öngörülmeyen maliyetler yaratıyor. Bazı fonlarda olduğu gibi Hamle fonlarında da firmalara fizibilite desteği sağlanmasının faydalı olacağı görüşündeyiz.
Rahmi AKTEPE /Türkiye Bilişim Derneği [TBD] Yönetim Kurulu Başkanı
“Yazılım geliştirme daha fazla desteklenmeli”
Stratejik planda hangi alanların desteklemede öncelikli olacağı yer alıyor. Bu nedenle sektör firmalarının konuları inceleyebilmeleri, piyasa ve teknoloji araştırması ve analizleri yapabilmeleri ve fikir aşamasından geliştirme ve üretim aşamasına kadar her türlü ön hazırlığı ve planlamasının yapabilmesi olanağını firmalara sunduğunu değerlendiriyoruz.
Yapay zekadan dijital oyunlara, nesnelerin internetinden otonom araçlara, veri analitiğinden bulut bilişime tüm sektörlerde bir çok uygulama alanına sahip olan yazılım alanında standartların oluşturulması, markalaşma ve katma değeri yüksek ürün geliştirme aracılığıyla rekabet endeksinin yükseltilmesi ve ihracat kapasitemizin arttırılmasının mümkün olabileceğini değerlendiriyoruz.
Teknoloji üreten bir Türkiye için hem başta yazılım olmak üzere dijital dönüşüm teknolojileri hem de söz konusu odaklı destek programları ülkemiz için yaşamsal öneme sahip. Yazılım geliştirme faaliyetlerinin daha fazla desteklenmesi gerektiğini her zaman savunmaktayız.
HÜLYA GENÇ SERTKAYA / Para
