Değişik Bir Girişim; Mor Patates Yetiştiriciliği

Serbest radikaller olarak adlandırılan oksidasyon kalıntılarını temizleyen ‘Purple Potato’ şimdi Anadolu’da yetiştirilebilir. Özel lezzeti pastacılıkta kendisine yer bulmasını sağladı…

Yeni bir ihraç ürünü: Sağlık iksiri mor patates

İŞTE, değişik bir girişim teklifi daha.

Geçen hafta dünya gıda sektöründe önemli bir gelişme yaşandı. Japonlar güneydeki adalarının birinde kakao ağacı yetiştirmeyi başardıklarını açıkladılar. Kakao ve çikolata sektöründe büyük yankı uyandıran gelişmeyi batılı yorumcular hayretle karşıladı.

Gerek iklim, gerekse yetiştirilen toprağın ‘kakao üretim kuşağı’ dışında olması dikkatlerin bu haber üzerine yoğunlaşmasına neden oldu. Üstelik hasat edilen ilk kakao çekirdekleri değişik bir aromaya sahipti, çikolataya daha yoğun bir lezzet kazandırmayı başarmıştı.

ADI BİLDİK AMA LEZZETİ BAŞKA

Dahası da var: Bir zamanlar ‘mor patates’ yetiştirilmesiyle ünlenen bir başka Japon adası bu gelişmeyle yine gündeme geldi. Japonlar yeni nesil kakao ağacım dünyanın en uzun yaşayan insanların adası Okinavva’da yetiştirmeyi planlıyor. Böylece uzun yaşamın sırlarına yoğun aromalı ‘Japon Kakao’su da eklenmiş olacak.

Söz Okinawa’dan açılmışken belirtelim hemen: Japonya’nın güneyinde yer alan adanın sakinleri 100 yaşını aşan uzun bir ömre sahipler. Yakın gelecekte 150 yıla ulaşan insanların görüleceği söyleniyor.

Son zamanlara kadar farklılığın nedeninin ‘Okinavva Diyeti’ adı verilen beslenme biçimiyle alakalı olduğu sanılıyordu. Bu ayrıcalık diyette yaşanan disipline dayandırılmıştı. Sofradan tam doymadan kalkmak, antioksidan bakımından zengin gıda ve lifli yiyeceklerle beslenmek ve daha birçok kural…

Sonra anlaşıldı ki, bu sırların yanında daha yalın bir gerçek var: ‘Mor Patates’in yakın tarihlere kadar bilinmeyen mucizevî etkileri insanlara daha uzun yaşam bahşediyor. Gerçekten de Okinavva’da yetiştirilen bitkilerin başında kendine özel lezzetiyle mor patates geliyor. Öyle ki, mor patatesi görece en fazla tüketenler yine bu gizemli adanın sakinleri…

UZUN YAŞAMIN SIRLARINDAN BİRİ

Tıpkı kakao gibi mor patates de ‘Maya’larm ‘İnka’larm anayurdu Orta Amerika’dan ‘Hawaii’ye; sonra da 1600’lerin sonunda Okinawa’ya gelmiş. Halen Çin’in bazı bölgelerinde bile yetiştiriliyor. Okinavva mutfağında ise ayrıcalıklı bir yere sahip.

‘Okinawa’lılarm tükettiği toplam besin maddelerinin içinde yüzde 70 gibi büyük oranla tatlı patatesler başı çekiyor. Mor patates ise daha tatlımsı aromasıyla menülerinin en başında. Ekmek ya da pirinç gibi besin maddelerinden birinden bahsediyoruz. İşin ilginç tarafı tropikal topraklar bir yana; ortalama kara ikliminde bile yetişebiliyor bu bitki.

Mor patates şekil itibariyle bildiğimiz sarı patatese değil; turuncu renkli ‘tatlı patates’e benziyor. Pişirildiğinde tadı haşlanmış kestaneye benzeyen tatlı patates (ipomoea batatas) bizde bir miktar Hatay ve çevresinde yetiştiriliyor. Mor patates ise özel lezzeti ve tadıyla bize tamamen yabancı bir tür…

Batıda ilk ünlendiği yer 1700’lü yılların sonunda Fransa olmuş. Denizcilerin getirdiği sanılıyor. Mutfak sanatlarının geliştiği 1800’lü yıllarda ‘mavi patates’ adıyla epey ses getirmiş. Mor patatese rengini veren mavimsi madde yalnız kabuğunda değil, yumrunun tüm kitlesinde görülüyor. ‘Bavarois’, ‘Confiture’, ‘Gateau’ gibi geleneksel Fransız pastacılık ürünlerinde bile kullanılmış. Örneğin ‘Charlotte Aux Violette’ en gözde mekânlarda yapılan bir pastacılık spesiyalitesi hala.

SAĞLIK İKSİRİ

Amerikalılar renginden dolayı bazı salatalar ile ‘Şükran Günü Ziyafetleri’nde kızarmış hindinin yanına ekledikleri için son yıllarda iyice incelemeye almışlar mor patatesi.

Görülmüş ki zengin lezzeti ve besleyici içeriğiyle klasik patates familyasından farklı bir bitki bu. Diğer patates cinslerinde daha az olan A ve C vitaminleri yanında yeterli miktarda ‘manganez’ de içeriyor. Ayrıca, bakır, bol diyet lifi, vitamin B6, potasyum ve demir için de iyi bir kaynak.

Üstelik bazı esansiyel maddeler nedeniyle antibakteriyel (bakteri karşıtı), antifungal (zararlı mantar karşıtı) ve hatta antibiyotik özelliklere sahip. Yapılan kimi araştırmalarda özsuyunun viral enfeksiyonları hafiflettiği bulunmuş. Fakat önemli özelliği bitkiler dünyasında yüksek düzeyde antioksidan içeriğine sahip olması. Yaban mersini, kırmızı üzüm, mor lahana ve renkli şalgam gibi bitkilere renk veren mor (mavi) pigment ‘antosiyanin’ 1.5 kat daha yüksek düzeyde. İnsan metabolizmasındaki biyo-yararlılığı ise tartışılmıyor.

Bu özelliğiyle mor patates kardiyovasküler (kalp ve damar) hastalıkları ile kanser karşıtı ‘fantastik’ bir besin şimdilik. Özellikle de tipik yaşlılık hastalığı olan ‘demans’ı (bunama ve unutkanlığı) önlüyor. Püresinden yapılan lezzetli spesiyaliteler ise kötü kolesterolü düşürüyor. Amerika’da Cornell Üniversitesi’nde derinlemesine araştırma da yapılmış. Sonunda görülmüş ki, bu bitkinin adı patates ama hem klasik patates çeşitlerinden hem de turuncu tatlı patatesten hayli farklı tat ve özellikleri var.

BESLENME UZMANLARININ TERCİHİ

Orijinal ifadesiyle ‘Purple Potato’ adıyla uluslararası ticarete de konu olan ürünün son zamanlarda Bolivya ve Peru’da da geniş tarımı yapılıyor. Bu ülkelerin ekonomisine epey katkısı olmuş. İthal edilen ürünler bilhassa Amerika’da sağlık mağazaları ile ünlü zincir marketlerin en fazla hareket gören ürünleri arasında.

‘Purple Majesty’, ‘Purple Viking’ ve ‘Purple Peruvian’ şeklinde çeşitleri var. Sınıflandırılan ürünlerin lezzetleri arasında bazı farklar bulunuyor. Örneğin ‘Purple Viking’ sonradan oluşma kırma bir tür; içi mor değil beyaz. Yine de diğer patates cinslerinden beş kat daha fazla antioksidan içeren bu ürünler için ünlü şeflerin özel reçeteler geliştirmesi moda olmuş son zamanlarda. Zaten çoğu mutfak şefi aslında bunların patates olmadığını iddia ediyor. Yumru benzerliği nedeniyle adına güya patates denmiş.

Daha da ilginci obezite hastası olanlar üzerinde ‘USDA’ tarafından desteklenen araştırmalarda günde iki kez bir ay süreyle altı ya da sekiz golf topu büyüklüğünde mor patates tüketen deneklerde kan basıncının hissedilebilir ölçüde azaldığı görülmüş.

Şimdi kozmetik üreticileri ve araştırmacılar cilt üzerinde bazı mucize etkileri olabileceğini de söylüyorlar. Asıl etki ise sistemik. Pennsylvania Scranton Üniversitesi profesörlerinden Joe Vinson’ın yaptığı araştırma hayli ilginç: ‘Chlorogenic asid’ denilen özel bir ‘polifenol’ yüksek kan basıncının normal hale gelmesine yardımcı oluyormuş.

ANADOLU MAVİ PATATESİ’NE DOĞRU

Mavi patatesin bir özelliği daha var: Serbest radikaller olarak adlandırılan oksidasyon kalıntılarını kökten temizlemesi. Örneğin Okinawa yerli halkında yaşlılık belirtisi olan cilt üzerindeki kahve renkli lekeler bu nedenle çok az. Mavi patatesin ‘lipofuscin’ olarak bilinen zararlı maddenin cilt üzerinde oluşmasını önlediği düşünülüyor.

Sonuç olarak mor patates sadece görsel ve lezzet niteliğiyle değil, sağlık ürünü olma özelliğiyle de öne çıkıyor. Özellikle Peru’dan menşe alan cinslerin Anadolu’da verimli şekilde yetiştirilebileceği tahmin ediliyor. Konuyla ilgilenen tarımsal girişimciler için ilginç bir ihraç ürünü aynı zamanda. Başlangıçta rengi nedeniyle bazı çekinceler yaratsa da lezzeti keşfedildiğinde rutin tüketime gireceğine şüphe yok. Üstelik ismi patates olan ama özellikleriyle benzerlerine göre fiyatı düşmeyecek bir ürün. Akdeniz, Ege ve Orta Anadolu’da rahatça hasadı yapılabilir. Avrupa’da popüler hale gelen ürünün sürdürülebilir ihraç olanağı ise her zaman yüksek görünüyor. Meraklı girişimcilere duyurulur.

Vişne Bahçesi Kurun – Vişne Yetiştiriciliği