Ceviz Bahçesi Kurmak

Cevizde hasat dönemi (Ekim 2021)

2020 yılında 22 büyük ceviz üreticisi tarafından kurulan Ceviz Üreticileri Derneği, üretimi artırmak için harekete geçti. Ceviz üretimine dikkat çekmek için geçen hafta Edirne’de ceviz hasat etkinliği yapan dernek üyeleri, Türkiye’nin tükettiği cevizin ancak üçte birini ürettiğine dikkat çekiyor. Dernek üyelerinin toplam 19 bin ton ceviz üretimi gerçekleştirdiğini belirten Ceviz Üreticileri Derneği Başkanı Ömer Ergüder,

“Üyelerin ana amacı ekonomik olarak anlamlı büyüklükteki bahçelerde, modern zirai teknikler kullanarak, sürdürülebilirlik kriterlerinden vazgeçmeden dünya standardında dönüm başına üretim miktarlarını (550 kilogram/dekar) yakalamak ve üretmekte oldukları lezzetli ve kaliteli ceviz miktarını arttırıp 250 milyon dolara yaklaşan cari açığa pozitif katkı sağlamaktır” diyor.

Ömer Ergüder, “Günümüzde yıllık 150 bin ton ceviz tüketimiyle dünya sıralamasında ilk üçte olan Türkiye, cevizin anayurdu olmasına rağmen tükettiği cevizin sadece 3’te 1’ini üretebiliyor. Üretimin tüketimi karşılayamaması nedeniyle başta ABD, Şili ve Çin olmak üzere pek çok ülkeden yılda 250 milyon doları bulan ithalat yapılıyor. Ceviz üretimimizin verimli ve dünyayla rekabet edebilecek hale gelebilmesi için doğru toprak ve topograf yapısına sahip en az 200 dekarlık arazilerde doğru fidan seçimi, besleme, sulama şartlarının sağlanması, modern zirai teknikler uygulanarak hasattan işlemeye mekanizasyona önem verilmeli” diyor.

Klasik dikimde sıra arası ve sıra üzeri mesafeler 7×7 ile 10×10 metre olarak tercih ediliyor. Klasik olarak dekar (dönüm) başına 10-20 adet fidan dikilebiliyor. Bazı bölgelerde bu sayı 31 de olabiliyor. Ancak bu sistemde mutlaka yan dallarda meyve veren çeşitler kullanılmalı. Çok iyi budama ve terbiye yapılmalı. Ağaçlar 10 yaşına geldiğinde, 8×4 metre dikim sıklığında kurulan bir bahçede seyreltmeyle 8×8 metre aralığına geçilmesi öneriliyor. Böylece arazi 10 yıl boş kalmamış oluyor. Ceviz dikim zamanı fidanına göre değişiyor. Tüplü fidan kullanılacaksa mayıs-haziran ayları öneriliyor. Açık köklü fidan içinse ekolojik koşullara bağlı olarak kasım-aralık ve mart-nisan aylarında dikim yapılabilir. Fidan fiyatları 25-35 TL arasında değişiyor. İşçilik ve arsa dahil 1 dekarlık bahçenin kurulum maliyeti 2.500 TL’yi buluyor. Bu arada devletin 5 dekardan az olmamak kaydıyla dekar başına 100-380 TL arasında destek verdiğini hatırlatalım. Dolayısıyla maliyetin bir bölümü teşviklerden karşılanmış oluyor. Ceviz ağacı beşinci yılında meyve vermeye başlıyor. Asıl verim içinse 10‘uncu yaşı beklemek gerekiyor. Bir ağaç ortalama 35 kg meyve verebiliyor. Uzmanlar, bu işten ciddi anlamda para kazanmak isteyen girişimcilere en azından 50-100 dekarla başlamalarını tavsiye ediyor.

Ceviz Yetiştiriciliği – Ceviz Üretimi

Ceviz üretiminde dünya dördüncüsü olmamıza rağmen her yıl ithalatına 115 milyon dolar ödüyoruz. İç piyasada müşterisi hazır olan ceviz, meyve yatırımcısının ilk tercihlerinden. Devletin teşvik ettiği cevizde altın fırsat var, yatırımda geç kalmayın.

CEVİZ, son yıllarda yatırımcıların en çok tercih ettiği meyvelerin başında geliyor. Rakamlar da bunu destekliyor. Hem üretim, hem de tüketimi artıyor. Bu sadece Türkiye’de değil, dünya genelinde de böyle. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, son 10 yılda dünyada ceviz üretim alanları yüzde 55 artarak 645 bin hektardan yaklaşık 1 milyon hektara çıktı. Üretim alanlarının çoğalması ve verimdeki artışla birlikte, toplam üretim miktarı yüzde 121 büyüyerek 1 milyon 563 bin tondan 3 milyon 458 bin tona yükseldi. Dünya ülkelerinin ceviz ihracatı toplamı aynı dönemde 257 milyon dolardan 1 milyar 148 milyon dolara çıktı. 2004 yılında 129 bin ton olan dünya ülkelerinin ceviz ihracatı, 2015’te 300 bin tonun üzerine çıktı.

TÜRKİYE İTHAL EDİYOR

Çin’in birinci sırada yer aldığı ceviz üretimde, bu ülkeyi İran ve ABD izlerken, Türkiye dördüncü durumda. Türkiye ayrıca tüketimi hızla artan ülkeler arasında bulunuyor. Üretim, tüketime göre yetersiz kalınca, ithalat kaçınılmaz bir hal alıyor. 2004 yılında 168 bin dekar alanda 126 bin ton ceviz üretiliyordu. Sadece 6 ton ceviz ihracatına karşılık, 8 bin 696 ton ithalat yapılıyordu. 2015 yılında üretim alanları 4.3 katına çıktı ve 718 bin 196 dekara ulaştı. Üretim, 2004-2013 döneminde 126 bin tondan, 212 bin 140 tona yükseldi. Üretim, 2014 yılında 180 bin 807 tona indi. 2015 yılında 190 bin tona ulaşan üretimin, bu yıl 200 bin tona çıkması bekleniyor.

YATIRIM İÇİN ÇOK CAZİP

işte tam bu noktada ceviz halen cazibesi olan bir yatırım alanı olarak karşımıza çıkıyor. Çünkü iç piyasadaki tüketimi her geçen gün artıyor, ihracat şansı da yüksek olan bir ürün. Pazardaki fiyatları da üretici açısından cazip. Geçen sezon kabuklu cevizin 25 TL’ye iç cevizin kilosunun ise 75 TL’ye kadar yükseldiğini hatırlatalım. Sonrasında fiyatlar bir miktar gerilese de yılın genelinde üreticiyi sevindiren noktalarda seyretti.

Ceviz bahçesi kurmak da öyle sanıldığı kadar pahalı değil. Bu işin uzmanları sadece ölçek büyüklüğüne vurgu yapıyor. 100 dekar ve üzeri bahçe kurulması tavsiye ediliyor. 500 ve bin dekarlık bahçelerin çok daha kazançlı olacağı vurgulanıyor.

MUTFAKLARIN VAZGEÇİLMEZİ

Ceviz, ağırlıklı olarak kuruyemiş olarak tüketiliyor. Ancak baklava, güllaç, helva, dondurma gibi tatlılarda, içli köfte, erişte pilavı, Çerkez tavuğu gibi yemeklerde ve salatalarda kullanımı nedeniyle özellikle Türk mutfağında önemli yeri bulunuyor. Sağlıklı beslenme uzmanlan ise cevizi kalp ve damar rahatsızlıkları olanlara tavsiye ediyor. Ceviz, tüm beslenme uzmanların diyetlerinin temel ürünlerinden biri. Bu özellikleri de cevize olan talebi artırıyor.

SOĞUĞA DAYANIKLI ÇEŞİT

Türkiye’de ceviz deyince akla Tokat, Kırşehir, Çorum, Bitlis, Denizli, Çanakkale, Tekirdağ, Edime, Ma- nisa, Bursa, Balıkesir, Kastamonu, Bilecik, Kahramanmaraş gibi iller geliyor. En çok üretimse Tokat’ta… Özellikle Niksar ilçesinin cevizleri marka olmuş durumda. Pazarda Niksar cevizi, fiyatıyla da kalitesiyle de öne çıkıyor.

Ceviz konusunda en çok çaba sarf eden isimlerden biri hiç kuşkusuz Prof. Dr. Yaşar Akça. Gaziosmanpaşa Üniversitesi (GOÜ) Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Akça sekiz yıldır sürdürdüğü “Türkiye’de Ceviz Islahı” projesini tamamladığını söylüyor. Akça’nın bu çalışmalarından sekiz adet yeni ceviz çeşidi elde edilmiş. Niksar-1 adını verdikleri çeşit ise Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından mart ayında tescil edildi. Niksar’ın ceviz üretimi bakımından Türkiye’nin önde gelen merkezleri arasında yer aldığını belirten Akça, şunları söylüyor: “Çeşide ismimi vermedim, Niksar’ın tanıtımı için ‘Niksar’ adını verdim. Bu çeşit, diğer 33 yerli ve yabancı çeşit arasında en geç yapraklananı. Türkiye’nin de ilkbaharın geç donlarından zarar görmeyen milli çeşidi var. Biz bu çeşidi, milli çeşit listesine dahil ettikten sonra Türkiye’nin farklı illerinde fidan dağıttık. Niksar çeşidimiz ilkbahar geç donlarına dayanıklı bir çeşit. Bu çeşidin özelliği ceviz içinin beyaz olması ve bütün çıkması. Türkiye’de kısıtlı alanlarda yetiştirilebilecek tek çeşit bu. Bu çeşidin en önemli özelliği soğuğa dayanıklı olması. Bu çeşit sayesinde inşallah karasal iklimin hüküm sürdüğü yerlerde bir risk olmadan ceviz yetiştirme şansı bulacağız.”

VİRÜSTEN ARİ FİDANA ÖZEL DESTEK

Devlet ceviz yetiştiricilerine destekler veriyor. Üç aşamalı bir sistem var. Sarı sertifikalı ceviz fidanlarının bulunduğu bahçelere dekar başına 100 TL destek veriliyor. Mavi sertifikalı ceviz ağaçlarınm bulunduğu bahçelerde ise bu rakam 280 TL/dekara çıkıyor. En önemli destek ise virüsten ari fidanla kurulmuş bahçelere veriliyor. Virüsten ari bahçelere dekar başına 380 TL destek verildiğini belirtelim.

Bir bahçeye 15-20 adet ceviz fidanı dikilebiliyor. Virüsten ari sertifikalı fidan kullandığınız zaman neredeyse fidana hiç para ödememiş oluyorsunuz. Mersin Mut’ta faaliyet gösteren Kemal Cüce Tarım işletmeleri virüsten ari sertifikalı fidan üreten nadir şirketlerden biri. Firmanın yetkililerinden Bilal Cüce üreticilere bir uyarıda bulunuyor: “Virüsten ari sertifikalı fidan alırken dikkat edilmeli. Rastgele yerden fidan alınmamalı. Bahçede kontroller yapılıyor. Bir tane virüs bulunursa bahçe komple sökülüyor. Yatırım boşa gitmesin.”

Şemsi BAYRAKTAR / Türkiye Ziraat Odaları Birliği Başkanı
Üreticiler çeşit konusunda uzman desteği almalı

Son yıllarda üretimin iç tüketimi karşılayamaması neticesinde, devletin kapama ceviz bahçeleri tesisine yönelik verdiği teşvikler, özel sektörün ceviz yetiştiriciliğine olan ilgisi ve aşılı ceviz fidanı üretiminin fidancılık içinde karlı bir üretim kolu haline gelmesi, yüzlerce kişiyi aşılı ceviz fidanı üretimine sevk etti. Ceviz bahçeleri tesis edilirken artık uzman bilgisine ihtiyaç duyulmadan kuruluyor. Bahçenin kurulacağı yerin uzman görüşü alınmadan seçimi, araziye dikilecek ceviz fidanlarında çeşitlerin yanlış seçilmesi, bilinçsiz uygulamalar verim kayıplarına neden oluyor. Son zamanlarda internet sitelerinde sıklıkla gördüğümüz üzere ‘anahtar teslimi ceviz bahçeleri’, ‘sertifikalı ceviz fidanı’ gibi reklamları yer alıyor. Çiftçilerimizin ve ceviz bahçesi kurmak isteyen girişimcilerin çeşit seçimi konusunda dikkatli olmaları gerekiyor. Meyve bahçelerinin ilk kurulumunda yapılan hataların sonradan telafisi mümkün olmadığından üreticilerin, konusunda uzman, güvenilir, referansı olan firmalarla işbirliği yapmalarında fayda var.