ÖZELLİKLE Marmara Bölgesi’nde en sık rastlanan ağaç türüdür meşe. Sık dokusu ve geçit vermez ormanları ile ülkemizin endemik ağaçlarından biridir. Palamutlarını sincaplar çok sever, o yüzden “sincapların en çok sevdiği ağaç” olarak tanınır. Anadolu insanının hayatında meşenin her zaman yeri olmuştur.
On binlerce yıldır meşe, ev yapım malzemesi, yakacak, boya, maya, ilaç ve yiyecek amacıyla kullanılmış, Anadolu insanının hayata tutunmasında ve kültüründe önemli bir rol oynamıştır.
Her mevsim yapraklarını koruyan türleri de olan meşe ağacı, 400 kadar çeşide sahip. Gövde kalınlığı 2 metreye kadar genişleyebiliyor. Türkiye topraklarında doğal olarak yetişebilen 18 meşe türü bulunmakta. Bunlar, saplı meşe, sapsız meşe, saçlı meşe, pırnal meşe, boz pırnal meşe, tüylü meşe, mazı meşesi, kasnak meşesi, kermes meşesi, ıstranca meşesi, ispir meşesi, Lübnan meşesi, Doğu Karadeniz meşesi, Macar meşesi, Makedonya meşesi, İran palamut meşesi, Anadolu palamut meşesi, yalancı tüylü meşe, mantar meşesi olarak sıralanabilir.
Bu haftaki konumuz hammaddesi meşe ağacı olan meşe kömürü. Restoranların ve Türk insanının piknik etkinliklerinin vazgeçilmez malzemesi olan meşe kömürü (mangal kömürü) çok yaygın olarak kullanılan bir ürün.
MEŞE HER YERDE YETİŞİYOR
Anadolu’da yaygın olarak görülen meşe ağacının anavatanı Akdeniz kuşağı ülkeleri olarak nitelendiriliyor. Ispanya’dan Yunanistan’a, Türkiye’den Pakistan’a kadar yaygın olarak bulunuyor. Irak, İran, Suriye, Lübnan ve Afganistan’ı kapsayan bir çizgide de yaygın olarak görülüyor. Meşe ağacının çok spesifik bir yetiştirilme bölgesi bulunmuyor. Bu nedenle pek çok alana meşe ağacı dikimi yapılabiliyor. Meşe ağaçları Türkiye’de yalın meşe ormanlarının yanı sıra pek çok karma ormanda da görülüyor. Ağaç, sulak ve bol yağış alan bölgeleri seviyor. Güneşli ve yarı gölge alanlarda yaşayabilen meşe ağaçları rüzgâra dayanıklı olma özellikleriyle de tanınıyor.
Şu an dünya üzerinde bilinen en yaşlı meşe ağacı ABD’nin Güney Carolina Eyaleti’ndc bulunuyor. 1500 yaşında olduğu tahmin edilen bu ağacın çevresi 20 metre, boyu ise 27 metre. Normal şartlarda bir meşe ağacının ortalama ömrü 500 yıl civarında. Farklı şekillerde olabilen meşe ağacı yaprağı bazı türlerde kış mevsiminde dökülürken bazılarında hem yaz hem de kış mevsimlerinde ağaç üzerinde kalır.
KİLOSU 3 İLE 7 TL ARASINDA
Türkiye, meşe ağacı bakımından oldukça zengin bir ülke. Meşe kömürü Yozgat, İstanbul Çatalca ve Adana gibi meşe ormanlarının yaygın olarak bulunduğu bölgelerde üretiliyor. Piknik Meşe Kömürcülük firmasının sahibi Serkan Yalçıntaş, meşe kömürünün ağırlıklı olarak Endonezya, Malezya ve Nijerya gibi ülkelerden ithal edildiğini söylüyor. Firma Irak gibi Arap ülkelerine ihracat yapıyor. Yalçıntaş, meşe kömürü ihracatına pek sıcak bakılmadığını vurguluyor. Bunun nedeni ise meşe ağaçlarının yok olmaması. Türkiye’de meşe ağacının bol miktarda yetiştiğini söyleyen Yalçıntaş, yılda 3 bin ton meşe kömürü ürettiklerini söylüyor. Kalite ve ambalaj bakımından fiyatları değişiklik gösteriyor; kilogramı 3 TL’den başlıyor, 7 TL’ye kadar çıkıyor. Yalçıntaş, “Meşe kömürünün çevreye bir zararı bulunmuyor. Kendiliğinden yetişen meşe ağaçlan kesilerek mangal kömürüne dönüşüyor. Bu da ülke ekonomisine katkı sağlıyor” diyor. Firma marketlere, kasaplara, restoranlara ve kömürcü esnafına ürün tedarik ediyor.
ÜRETİM KAPASİTESİ 1500 TON
1989’dan bu yana faaliyet gösteren Meşe Mangal Kömürü firması, meşe kömürü üretimi yapan firmalardan biri. Gelecek yıllarda ürün yelpazesini geliştirerek dünya pazarında yer almayı hedefleyen firma, yılda 1.500 ton meşe kömürü üretimi gerçekleştiriyor.
Firmanın Yönetim Kurulu Başkanı Avni Özdemir, ürünü Türkiye’deki tüm illere ulaştırdıklarını şu anda ihracat yapmadıklarının altını çiziyor. Firma, kasap, market ve restoran gibi noktalara meşe kömürü dağıtıyor. Özdemir, meşe kömürü için kullanılabilen bir meşe ağacının 10 yılda yetiştiğini dile getiriyor. Firma, meşe kömürünü tonu 2 bin 400 TL’den satışa sunuyor. Firmanın meşe kömürü paketleri, 900 gram ile 2 kg arasında değişiyor.
BAYİLİK VERİYOR
Vkm Sönmezler Madencilik, İstanbul Avrupa Yakası’nda 10’a aşkın servis noktasıyla hizmet veriyor. Firmanın ürün gamında pres kömürü, mangal kömürü, I nargile kömürü ve paket piknik kömürü bulunuyor. Firmanın Pazarlama Müdürü İlhan Gül, “Meşe kömürünü üretmiyoruz ama üreten noktalarla anlaşıyoruz. Talebe göre 3 bin tona kadar ürün sevk ediyoruz. Meşe kömürünü iç piyasaya dağıtıyoruz. En çok İstanbul’da dağıtım gerçekleştiriyoruz” diyor. Firmanın meşe kömürünün fiyatı 3 TL. Firma dağıtım ağını genişletmek için bayilik teliflerine açık. Tüketicilere marketler aracılığıyla ulaşmayı hedefleyen firma, teklifleri internet üzerinden kabul ediyor.
İçeriğe Ait Başlıklar
Bayilik veren firmalar
- Piknik Meşe Kömürcülük/ www.piknikkomur.com
- Vkm Sönmezler Madencilik/ www.vkmsonmezler.com
- Yanardağ Kömür/ www.yanardagkomur.com
- Meşe Mangal Kömürü / www.mesemangalkomuru.com
- Ekol Mangal Kömürü / www.ekolmangalkomuru.net
- Prime Mangal Kömürü / www.primemangalkomuru.com
- Eralay/www.eralay.com
- Fireworld / www.fireworld.com.tr
- PolatKömür/www.polatkomur.com
İddialar, söylentiler, inançlar
- Japonlar mangal kömürünü yastıklarında kullanır. Uyku problemi çekenlere ve boyun ağrıları olanlara yardımcı olduğunu düşünürler.
- Bilgisayar, televizyon, mikrodalga, fırın gibi aletlerin yakınına koyulan mangal kömürünün oluşan elektromanyetik radyasyonu azalttığına inanılır.
- Çamaşır makinesine koyulan 3-4 parça mangal kömürünün deterjan kullanmaksızın giysilerdeki solvent lekelerini çıkardığı söylenir.
- Cilde maske olarak uyguladığında, karaciğer bozukluğundan kaynaklanan lekeleri, çil ve kırışıklıkların giderilmesine yardımcı olduğu, cilt temizliğinde faydası bulunduğu söylenir.
- Mangal kömürü tozuyla yapılmış yatakların vücutta bulunan negatif iyonların atılmasını sağladığı iddia edilir.
- Dibinde mangal kömürü bulunan sarnıçta toplanan yağmur suyunun bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine yardımcı olduğu söylenir.
Mangal kömürü çeşitleri
Mangal keyfinizin olmazsa olmazı kömürlü mangallardır. Piyasada çeşitli büyüklükte ve geniş fiyat aralığında onlarca kömürlü mangal çeşidi bulunuyor. Bunları şöyle sıralayabiliriz;
- İthal mangal kömürü: Genellikle düşük kalorili, kıvılcım çıkaran ve çabuk kül olan mangal kömürleridir.
- Yerli mangal kömürü: Mangal kömürünün üretildiği bölgelerdeki ağaç çeşitlerine göre kalitesi farklılaşıyor. Ete verdiği lezzeti ve uzun süre yanmasından dolayı meşe ağacından yapılmış mangal kömürleri ideal olarak kabul edilir.
- Pres (briket) mangal kömürü: Fabrikasyon olarak üretilir. Bu kömürler fındık, fıstık, ceviz gibi kuruyemiş olarak yenilen ürünlerin kabuklarının öğütüp karbonlaştırma işlemi sonrasında preslenerek şekil verilmesiyle üretiliyor.
Meşe ağacının ve kömürünün kullanım alanları
- Hayvan yemlerinde katkı malzemesi olarak,
- Aktif karbon olarak filtre sanayisinde,
- Su arıtma teknolojilerinde filtrasyon malzemesi olarak,
- İlaç sektöründe aktif karbon olarak,
- Demir çelik ve cam sanayilerinde.
- Drenaj sistemlerinde,
- Buzdolaplarındaki kötü kokuların bertaraf edilmesinde,
- Tarım topraklarının ıslahında,
- Çizim kalemlerinin üretiminde,
- Karınca ve hamam böceklerinin evlerden uzaklaştırılmasında.
Ayşegül Küçükkurt Zor
