Bosna Hersek’te Tarım ve Hayvancılığa Yatırım Cazibesi

Bosna Hersek’te tarım ve hayvancılık alanlarında yatırım yapacak yabancı yatırımcılara cazip teşvikler veriliyor.
Bazı bölgelerde bedelsiz arazi bile tahsis ediliyor. Ayrıca çok düşük faizli kredi imkanları var…

TARIM ve hayvancılık son dönemin en popüler yatırım alanlarından biri. Farklı sektörlerde faaliyet gösteren şirketler hatta büyük holdingler bile bu alana yatırım yapıyor. Sanatçısından doktoruna birçok bireysel yatırımcı de Edirne’de, Antalya’da, Şanlıurfa’da çiftlikler kuruyor.

Türk girişimcisinin tarım ve hayvancılık sektörüne ilgisi yurtdışına da taşmış durumda. AB ülkelerine yakınlık, tarihten gelen dostluk ve kan bağı gibi etkenler son dönemde özellikle Bosna Hersek’i cazibe merkezi haline getirdi.

ŞİRKETLER SIRAYA GİRDİ

Türkiye’nin önde gelen süt ve et üreticileri, biraz da sosyal sorumluluk gereği Bosna Hersek’i yakın markaja almış durumda. Önümüzdeki yıllarda bu bölgede büyük hayvan çiftlikleri kurulması planlanıyor. Türk gıda devleri Bosna Hersek’teki yatırım imkanlarını araştırıyor. Planlanan projeler ağırlıklı olarak keçi, sığır, koyun, tavuk çiftlikleriyle ilgili. Balık çiftliği kurmayı düşünenler de var.

Tabii bu arada plan projeyle çok fazla zaman harcamayıp elini çabuk tutan girişimcilerimiz de var. Örneğin Bursalı işadamı Aybar Uluca ile Şanlıurfa merkezli Çavuş Group, Bosna Hersek’te çiftlik kurma kararı almışlar…

TARIM ARAZİSİ BOL

Bosna Hersek iklim koşulları, bol güneşli ve bereketli toprakları, sanayi atıklarıyla kirlenmemiş temiz sularıyla tarım ve hayvancılık yatırımları için adeta bir vaha görünümünde. Genelde dağlık bir rölyefe sahip olan ülke, yaklaşık 1.5 milyon hektarlık tarım arazisine sahip. Sava Nehri’nin güney ve batı tarafında bulunan düzlükler buğday, mısır, sebze, keten, kenevir gibi endüstriyel bitkilerin yetiştirilmesi için ideal. Sıcak bölgelerde yüzyıllardır şarap, tütün, lavanta ve diğer aromatik bitkiler yetiştiriliyor.

Bosna Hersek, ilaç ve kozmetik sanayinde kullanılan yüksek kaliteli şifalı bitkileri üretmesiyle de tanınıyor.

Türk yatırımcılar, bu ülkede küçük süt işletmeleri ve peynir-yoğurt tesislerinin yanı sıra büyük hayvan çiftlikleri, koyun-keçi sütü işleyen tesisler kurabilir. Çiftlik kurulacak bölgelerde belediyeler aracılığıyla arazi bulmak mümkün. Hatta bazı bölgelerde araziler karşılıksız, hiçbir bedel talep edilmeden yatırımcılara tahsis ediliyor. Bazı bölgelerde ise oldukça uygun fiyatlara 19 ya da 39 yıllığına kiralanıyor. Hektar başına yıllık kira bedeli 17 euro’dan başlıyor…

FİNANSMAN DESTEĞİ DE VAR

Yatırımcılara finansman konusunda da destekler söz konusu. Örneğin Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası, Bosna Hersek’in gelişimine katkı sağlamak amacıyla bu ülkede yatırım yapacaklar için özel bir fon oluşturdu. Bu fondan uygun koşullarla kredi almak mümkün. Aynı zamanda Dünya Bankası, Avrupa Kalkınma Bankası ve Türk Eximbank da Bosna Hersek için fon ayırmış durumda.

Bosna Hersek hükümeti de boş durmuyor elbette. Yabancı yatırımcılara destekleri sadece arazi tahsisiyle sınırlı değil. Örneğin, besili dana başına yılda 360 TL teşvik veriyorlar. Hayvancılık maliyetinin yüzde 70’ini oluşturan yem fiyatlarından ciddi tasarruf imkanı söz konusu. Zira ülke geniş mera alanlarına sahip. Ayrıca yem bitkileri yetiştiricileri yılda üç kez hasat yapabiliyor.

Yatırımcıya sunulan ayrıcalıklar

■    Bosna Hersek yabancı yatırımcıları destekleme fonu kurdu. Ülkedeki işsizliği azaltmayı hedefleyen hükümet, istihdam artırıcı yatırımlara destek oluyor.
■    Yabancı yatırımcılar Bosna Hersek’te herhangi bir ticari bankadan yerli ve sabit konvertibl para üzerinde hesap açma hakkına sahip.
■    Bosna Hersek’in çalışma kanunlarına bağlı kalarak, daha doğrusu yabancı için çalışma izni almak suretiyle Türk işçi çalıştırmak mümkün.
■    Yabancı yatırımlar gümrük vergilerinden muaf.
■    Yabancı yatırımcılar Bosna Hersek vatandaşlarıyla aynı şekilde mülkiyet edinme hakkına sahip.
■    Yabancı yatırımcılar, Bosna Hersek’teki yatırımlarından elde ettiği gelirlerini serbestçe, seçilen para birimiyle yurtdışına transfer edebiliyor.

NASIL BİR YOL İZLENMELİ?

Bosna Hersek ile Türkiye arasındaki gümrük vergilerinin sıfırlandığını da hatırlatalım. Bu da iki ülke arasındaki ticaretin cazibesini artıran bir başka etken. Bosna Hersek, işletmelerden yüzde 17 KDV, yüzde 10 gelir vergisi, yüzde 10 da kurumlar vergisi alıyor. Ancak yabancı yatırımcı statüsünde olanlar, ürettiklerinin yüzde 30’unu ihraç etmeleri durumunda ku- Bİ rumlar vergisinden muaf oluyor.

Peki Bosna Her-sek’te çiftlik kurma planları olan girişimciler nasıl bir yol izlemeli?

İlk etapta nereye başvurmaları gerekiyor? Ülkenin resmi kurumlarına direkt başvurmanız yeterli. Size tüm teknik detaylar konusunda yardımcı oluyorlar. Tarım bakanlığı, yatırım ajansı ya da belediyelerden gerekli bilgi ve yönlendirmeleri almanız mümkün. Eğer daha hızlı ilerlemek istiyorsanız İstanbul merkezli Bosna Hersek ile İlişkileri Geliştirme Merkezi Vakfı’ndan (BİGMEV) destek alabilirsiniz.

ÜCRETSİZ DANIŞMANLIK HİZMETİ

BİGMEV Yönetim Kurulu Başkanı Muzaffer Çilek, “Bosna Hersek’e yatırım yapmayı düşünen girişimcilere bir nevi rehberlik hizmeti veriyoruz. İlgilendikleri alanlarla ilgili araştırma yapıp sonra bu bilgileri kendilerine sunuyoruz. Daha sonra Bosna Hersek’in resmi kurumlarıyla görüşmeler yapmalarını sağlıyoruz.

Gerekli izin ve ruhsatlan kolay bir şekilde almalarına yardımcı oluyoruz” diyor. Vakıf, tüm bu işleri yaparken herhangi bir ücret talep etmiyor.

BİGMEV, Bosna Hersek’le Türkiye arasında başta ekonomik olmak üzere bilimsel ve kültürel ilişkileri geliştirmek, projelerde arayüz olmak ve teknik destek vermek amacıyla 2010’da kurulmuş. BİGMEV öncelikle

Türkiye’den Bosna Hersek’e yapılacak ya-* tırımı artırmak amacıyla faaliyet gösterili yor. Bu doğrultuda t Bosna Hersek’teki yatırım fırsatlarını Türk iş dünyasına tanıtıyor. BİGMEV sadece tarım ve hayvancılık alanlarında faaliyet gösteren şirketlere destek olmuyor. Enerji, turizm ve orman ürünleri alanlarında da projeler geliştiriyor. BİGMEV, tüm bu çalışmaları Türkiye ve Bosna Hersek’teki devlet kurumlan, bakanlıklar, ticaret odaları, kalkınma ajansları, sivil toplum kuruluşlarıyla kurduğu güçlü işbirliği sayesinde yürütüyor.

ERSAN ÇIPLAK / Para Dergi