Bitişik Bölge Nedir?
İçeriğe Ait Başlıklar
Bitişik Bölge
Bitişik bölge, kıyı devletlerinin kara sularının ötesinde yer alan ve belirli konularda sınırlı egemenlik haklarına sahip olduğu deniz alanıdır. Bu bölge, kıyı devletine özellikle gümrük, vergi, göç ve sağlık gibi alanlarda düzenleme ve denetleme yetkisi verir. Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (BMDHS) kapsamında tanımlanan bu bölge, kara sularının hemen ardından başlayıp 24 deniz mili (yaklaşık 44,4 km) uzaklığa kadar uzanabilir.
Bitişik Bölgenin Özellikleri
- Sınırlı Egemenlik:
- Kıyı devleti, bitişik bölgede tam egemenlik değil, yalnızca belirli konularda denetim ve düzenleme yetkisine sahiptir.
- Bu yetkiler, devletin kara sularında uyguladığı egemenlikten daha kısıtlıdır.
- Genişlik Sınırı:
- Kara sularının bittiği noktadan başlar ve en fazla 24 deniz mili mesafeye kadar uzanabilir.
- Eğer kara suları 12 deniz mili ise, bitişik bölge bunun ötesinde 12 deniz mili daha devam eder.
- Yetki Alanları:
- Gümrük kuralları
- Vergi denetimi
- Göç ve pasaport kontrolleri
- Sağlık ve hijyen denetimleri
- Yasa dışı ticaret, kaçakçılık ve yasadışı göç gibi ihlalleri önlemek için yetki kullanılır.
- Ekonomik Faaliyetler:
- Kıyı devleti, bitişik bölgede doğal kaynakların çıkarılması veya balıkçılık gibi ekonomik faaliyetlerde doğrudan yetkili değildir.
- Bu tür faaliyetler için Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) kapsamında yetki kullanılır.
Bitişik Bölgenin Amaçları
- Kaçakçılığın Önlenmesi:
- Kıyı devletleri, denizden gelebilecek kaçakçılık ve yasa dışı ticareti önlemek için bitişik bölgede kontrol sağlar.
- Güvenlik ve Kamu Düzeni:
- Devletler, kamu düzenini ve güvenliğini tehdit eden faaliyetleri erkenden tespit edip engelleyebilir.
- Göç ve İnsan Kaçakçılığıyla Mücadele:
- Yasadışı göç ve insan kaçakçılığına karşı etkin bir denetim sağlar.
- Sağlık Kontrolleri:
- Bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için sağlık kontrolleri yapılabilir.
Bitişik Bölge ile Diğer Deniz Alanlarının Karşılaştırılması
| Yetki Alanı | Egemenlik Durumu | Genişlik | Yetki Kapsamı |
|---|---|---|---|
| Kara Suları | Tam Egemenlik | 12 deniz mili | Tüm haklar ve tam kontrol |
| Bitişik Bölge | Sınırlı Egemenlik | 24 deniz mili (kara sularıyla birlikte) | Gümrük, vergi, göç, sağlık |
| Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) | Ekonomik Egemenlik | 200 deniz mili | Ekonomik kaynakların kullanımı |
| Kıta Sahanlığı | Doğal Kaynak Hakları | 200 deniz mili veya daha fazla | Deniz yatağı ve altındaki kaynaklar |
| Açık Deniz | Uluslararası Alan | 200 deniz milinin ötesi | Tüm devletler için serbest kullanım |
Türkiye’nin Bitişik Bölge Politikası
Türkiye, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne taraf olmamakla birlikte, bitişik bölge uygulamasını iç hukukunda benimsemiştir. Özellikle yasa dışı göç, kaçakçılık ve deniz güvenliği gibi konularda denetim sağlamak için bitişik bölge uygulamasını aktif olarak kullanmaktadır.
- Karadeniz ve Akdeniz’de deniz güvenliğini sağlamak ve yasa dışı faaliyetleri önlemek için bu yetkilerini kullanmaktadır.
- Ege Denizi’nde Yunanistan ile yaşanan deniz yetki alanı anlaşmazlıkları nedeniyle daha dikkatli bir politika izlenmektedir.
Bitişik Bölgenin Önemi
- Deniz Güvenliği:
- Kaçakçılık, terörizm ve yasa dışı faaliyetlere karşı etkili bir denetim sağlar.
- Sınır Güvenliği:
- Yasadışı göçmen hareketlerini önlemek için stratejik bir alan sunar.
- Ekonomik ve Hukuki Koruma:
- Gümrük ve vergi ihlallerini önleyerek ekonomik düzenin korunmasına katkı sağlar.
- Çevre ve Sağlık Güvenliği:
- Denizden gelebilecek sağlık tehditlerine karşı önlem alınmasını sağlar.
Bitişik bölge, kıyı devletlerinin kara sularının hemen ötesinde belirli alanlarda sınırlı egemenlik haklarına sahip olduğu stratejik bir deniz alanıdır. Bu bölge, kıyı devletlerinin özellikle güvenlik, kaçakçılık, göç ve sağlık konularında sınırlarını daha etkin bir şekilde koruyabilmesine olanak tanır. Türkiye, coğrafi konumu ve çevresindeki denizlerdeki dinamikler nedeniyle bitişik bölge uygulamasını aktif olarak kullanarak hem güvenlik hem de ekonomik çıkarlarını korumaktadır.
